Katalog

Deprem Araştırmaları 17 £kim Depreminden sonra 21 Ekim Dcprcmindcn sonra Şekil 5. Ekim2005 depremlerinin şiddetine bağlı olarak yapılarda gözlenen hasarlar. a) 17Ekim depreminden sonra fay zonu üzerindeki binaların çatlayan duvarları, b) 21 Ekim depreminden sonra yıkılmıştır. tin yöre halkına yapacağı yardımın kısıtlanmasına da yol açacağından, sakıncalıdır. Iayabilecek ve bu faylarla ilişkili olarak gelişmiş yapıları yorumlayabilecek düzeyde bilgi birikimine sahip arazi jeologlan, sismolog ve jeomorfologlardan oluşturulmalıdır. Bu ekipler deprem ürettiği bilinen faylarda acil olarak paleosismolojik çalışmalar yapmalı ve depremlerin tekrarlanma periyotlarını ortaya çıkarmalıdır. Sonuç olarak, bir yerbilimci hem deprem öncesinde ve hem deprem sonrasında, İhsan Ketin, Aykut Barka veya Orhan Kaya gibi bilimsel temellere dayalı arazi verisini yılmadan sürekli üretebilmeli ve A.M.C. Şengör gibi üretilen verilerden teorik modeller çıkarabilmeli ve Kazım Ergin gibi depremin sayısal parametrelerini yorumlayabilmelidir. Bu değerlerdeki bilim adamları arttıkça, depremlerde oluşan zararlar en aza inecek ve kamuoyunda da, bugüne kadar bilgi üretmeden konuşan bilim adamlarının söylentileriyle sürekli gerileyen deprem bilinci belli bir düzeyin üzerine çıkabilecektir. *Doç.Dr. Hasan Sözbilir, Araş.Gör. Ökmen Sumer, Araş.Gör. Bora Uzel, Araş.Gör.Dr. Fuat Erkül, Araş.Gör. Yalçın Ersoy, Prof.Dr. Uğur İnci ve Prof.Dr. Cahit Helvaa DEPREM DİZİLERÎNÎN NEDENLERİ Kandilli Deprem Araştırma Enstitüsü 2005İzmir depremlerinin deprem dizileri şeklinde geliştiğini kamuoyuna duyurmuştur. MTA (2005) bu olayı, KG doğrultulu Gülbahçe Fayı'nın parçalı kırılmasına bağlamış, Utku (2005) ise olası ikincil fay zonlarının birbirine paralel gelişen kırılmalan şeklinde arazi verilerine uymayanteorik bir yaklaşımda bulunmuştur. EGE DENİZİ Çalışmalarımız, 2005 deprem dizilerinin, Karaburun yarımadası ile SeferihiŞekil 3. Ekim2005 ve Nisan2003 depremlerinin ana şoklarını ve bu depremleresar yükseltisi arasında kalan bölgedeki neden olan diri fayları gösteren jeoloji haritası. 5.9 ile 3.5 büyüklüğündeki depremfaylarda gelişmiş olan "çiçek yapısı"ndan lerin dış merkezlerinin dağılımları çiçek yapısını oluşturan birden fazla fay segmen kaynaklandığını göstermektedir (Şekil 3). tinin kırıldığını göstermektedir. Karada haritalanan fayların denizdeki uzanımları Bu çiçek yapısı; doğrultu atımlı fayOcakoğlu ve diğ. (20042005)'nin sismik kesitlerinden yararlanılarak yeniden çizillanmanın önemli özelliklerinden biri olan miştir. ve ana faya bağlı fay parçacıklarının yüzeye doğru dallanarak, çiçek kesitine benzevarları yıkıldı (Şekil 5). Sığacık Koyu için21 Ekim 2005 saat 00.40'ta 5.9 büyen bir görünüm sunması şeklinde açıklade de, K20D ve KC doğrultusunda uzayüklüğündeki başka bir deprem meydana nabilir. Tarafımızdan saptanan bu çiçek nan ve yüzeyde 500 metre izlenebilen kılgeldi. Gözlemlerimiz, 17 Ekim depreminyapısı, KDGB doğrultulu fay parçalarının cal bir yüzey çatlağı saptandı ve haritalande oluşan çatlak ve kırıklann iki kat daha yanı sıra KG ve KBGD doğrultulu diri fay dı. Bu kırık üzerine inşa edilmiş binalar fazialaştığını ve yeni kırıklann oluştuğuparçaları da içermektedir. Verilerimiz, orta derecede hasar gördü, duvarları manu gösterdi. Yeni depremde DB doğrultudepremler sırasındaki kırılmaların, birbirkaslandı ve bacaları yıkıldı. Benzer hasarlu ve eğim atım bileşeni olan kırıklar da leriyle bağlantılı ve farklı doğrultulardaki lar Gülbahçe'de ve İzmir Yüksek Teknolo diri fay segmentleri üzerinde geliştiğini oluştu. 200 m. kadar izlenebilen bu kırıkji Enstitüsü'nde ve Seferihisar ile Urlalar üzerindeki düşey atım miktarı 8 cm göstermektedir (Şekil 3). Bu nedenle, akKuşçular çevresindeki bazı yapılarda da olarak ölçüldü (Şekil 4). tif tektoniğe hizmet eden temel jeoloji hasaptandı. 17 Ekim depreminde hasar gören ritaları olmadan sismolojik verileri doğru Bu veriler, Richter ölçeğine göre 5.9 bazı binaların, 21 Ekim depreminde duyorumlamak olanaklı görülmemektedir. büyüklüğünde oluşan iki depSONUÇLAR VE ÖNERİLER remdeki hasar İzmir ve çevresinde son 15 yılda d e r e c e s i n i n , ' meydana gelen orta büyüklükteki üç depMercalli şiddet rem (1992Doğanbey, 2003Urla ve 2005ölçeğine göre Demircili) bölgenin doğrultu atımlı faylaVII şiddetine karın kontrolünde şekil değiştirdiğini gösdar yükselmiş termektedir. Bu şekil değişikliği bölgesel olduğunu belirölçekte İzmir (Gümüldür) ve Balıkesir (Bitir. Bu hasarları gadiç) arasındaki kuşak boyunca uzanan bir günlük gezikabuksal ölçekteki transfer zonunun varlerle saptayabillığıyla açıklanabilir (Sözbilir ve diğ. mek olanaklı de2003). ğildir. Bu hattın batısında kalan ve KaraSonuçta, burun'a kadar gözlenen faylar, aynı fay buna dayanarak sistemi içinde ele alınmalı ve bölgenin "Kayda değer deprem potansiyeli bu fay kuşağının varlıhasar olmadı ğı gözetilerek değerlendirilmelidir. (Utku2005İzmir özelinde ve Türkiye genelinde CBT)" demek, yapılan/yapılacak olan diri fay haritaları gerçekçi bir ÜniversiteMTAAfet İşleri Genel Müd. gibi Şekil 4. Ekim2005 depremleri sırasında Demircili sahilinde yaklaşım olmayakurumların işbirliği ile yapılmalıdır. Bu cağı gibi, devleoluşan yüzey deformasyonlannı gösteren arazi krokileri ekiplerdeki elemanlar arazide fayı tanım976/193 Ar^lık 2005 Dokuz Eylül Üniv., Mühendislik Fak., Jeoloji Müh. Böl. BornovaİZMİR Kaynaklar I Bozkurt, E. ve H. Sözbilir. 2005. Geodin. Acta. 2Emre Ö. ve diğ. 2005. MTA rapor No: 10754, Ankara. 3. Erkül, F., ve diğ. 2005. Ceological Journal, 40/5, 545570. 4 Cenç, C.Ş., ve diğ. 2001. Geodin. Acta, 14, 4555. 5 İnci, U., ve diğ. 2003. Cumhuriyet Bilim Teknik. 2003, sayı 848, 67. 6 Kaya, O., 1979. TJK Bült.. 27/1, 17. 7 Kaya, 0., 1982. Türkiye Jeol. Kong., 5972. 8 Ocakoğlu, ve diğ. 2004. Tectonophysics 391, 67&L 9 Ocakoğlu, ve diğ. 2005. Marine Ceology, 219, 155171. 10 Okay, A. ve diğ. 1996. Cambrıdge University Fress, 420441. II Radius Projesı, 1999. Boğazıçi Üniversitesi, İstanbul. 12 Reilinger ve diğ. 1997. J. Ceophys. Res., 102, 99839999. 13 Ring, U. ve diğ. 1999, J. Structural Geology, 15751601. 14 Şengor, A.M.C. 1987. Geol. Soc. London, 28, 575589. 15 Şengör, A.M.C. ve diğ. 1985. Soc.Econ. Paleontologists and Mineralogist, 37, 227264. 16 Sözbilir, H. ve diğ. 2003.56. TJK, 8586, Ankara. 17Sözbilir, H. ve diğ. 2003. Internatıonal Worksb.op on the North Anatolian, East Anatolian and Dead Sea Fault Systems, 87, Ankara. 18 Sözbilir, H. ve diğ. 2004. ATAG8, 22, Elazığ. 19 Sözbilir, H. ve diğ. 2004. 32nd Intemational Geological Congress. Part II, 894, Italy. 20 Sümer, 0. ve diğ. 2004. ATAC8, 23, Elazığ.21 Sümer, Ö. ve diğ. 2005. Active Tectonics of the Aegean, Abstracts, 132 İstanbul. 22. Utku, M. 2005. Cumhuriyet Bilim Teknik, 2005, sayı 927, 1617.