Katalog

BiyolojiÜreme ERKEKLERİN PAPUCU DAMA Ml ATILDI? emelilerde ilk kez eşeysiz üreme gerçekleştirildi TFTîTTrrnTIII I I 1° İ ¥ ¥ V 1S 16 17 U 19X/Y iki yavruyu büyütme şansını elde eden bilim adamları yavrulardan birini genetik araştırmalara feda ederken Kaguya kendi yavrularını doğurmuş. ERKEKLER GEREKSİZ Mİ? Araştırmacılar böylece doğadaki yeni bir engeli mi aşmış oldular? Nature dergisi haberi "Erkekler dikkat. Yoksa artık size ihtiyaç kalmadı mı?" şeklinde duyururken, bilim adamları araştırmalarını "Partogenetik farelerin doğumu" başlığı altında sundular. Freiburg Max Planck Enstitüsü araştırmacılarından Davor Solter'i çileden çıkartan sözcük de "Partogenez" oldu. Dünya çapında tanınmış bir fare embriyolojisi ve gelişim genetiği uzmanı olan Solter, "Nature dergisi makalede bu sözcüğün kullamlmasına asla ızin vermemelıydi. Bunun Partogenez ile hiçbir ilgisi yok" yok diyor. Daha öncelerı babasız hatta annesiz fare dünyaya getirmeye dayalı sayısız deney başarısızlıkla sonuçlantnıştı. Laboratuarda iki dişi kromozom birleştirildiğinde besleyici doku doğru dürüst gelişememiş, plasenta bozulmuş ve göbek kordonu yeterince büyümemişti. Ve embriyolar rahme aktarıldıktan kısa bir süre sonra ölmüştü. İki eril kromozom kııllanıldığında gerçi plasenta ve diğer donanımlar iyi gelişiyordu ama bu sefer de embriyon gelışmiyor ve ölüyordu. Anlaşıldığı üzere babaya ait bazı gen kopyaları embrıyonun işlevsel altyapısından, anneye aıt gen kopyaları ise embriyonun gelişiminden sorumlu. NASILYAPILDI? Fareler 19 kromozom çıftıne sahiptir ve bunlardan bir çiftı nnsellık kromozomudur. Yedinci kromozom üzerinde embriyo gelişimi için önem taşıyan H19 ve Igf2 gcnleri bulunmaktu. Fare yavrusunun büyüyebilmesi için annenin kromozom kopyasındaki H19 geninin okun Japon ve Koreli bilim adamları bir fareyi ilk kez eşeysiz üreme tekniğiyle mi dünyaya getirdiler? Eleştirmenler hem evet hem hayır diyor. Kaguya adlı farenin doğmasında tek bir sperma ya da eril bir kalıtım parçası bile katkıda bulunmadı. Üstelik babasız dünyaya gelen fare doğal yollardan gebe kalarak yavruladı da. Doğada yaygın olan bu üreme biçimini bilim adamları eşeysiz üreme (Partogenez) olarak adlandırır. Bazı bitkiler ve hayvanlar bu şekilde çoğalabiliyorlarsa da memelilerde bugüne değin mümkün değildi. azı bitki ve hayvanlarda görülen eşeysiz üreme, şimdi ilk kez Japon ve koreli bilim adamlarınca laboratuvarda bir dizı genetik girişımler sayesinde memelilerde de gerçekleşti. Babasız dünyaya gelen Kaguya ısimlyi farenin dö'rt annesi var. Anne farelerden birinden embriyo için gerekli yumurta zarı. iki dişi fareden ise zarın ıçine enjekte edilen yumurta hücresı çekirdekleri alınarak, memeliler için tipik olan çift kromozomlu yapay yumurta hücresı elde edildi. Doğada hiçbir zaman iyi işlemeyen bu üreme sistemi laboratuvarda da hiç kolay olmamış. Tomohiro Kono yönetimınde çalışan ekip 457 sağlıklı yumurta hücresı elde edebılınek ıçın 59H deneme gınşımı yaptıktan sonra Ü71 embriyo, aralarında dordüncü anne farenin de bulunduğu kıralık annelere aktarılmış. Yaklaşık yırmı gun sonra ise sezaryenle dünyaya gelen 28 yavrudan on tanesi canlı dünyaya geldıktetı sonra sekiz tanesi 15 dakıka sonra olmuş. Sadece llllll 1» 16 17 I t 19 X *l l"" l"l" ll llllll U Dotjal yotlardan döllenen yumurta hücresinde, biri anneden diğeri babadan olmak üzere iki kromozom bulunur. Farenin 7,kromozomu üzerinde embriyon gelişimi için önemli olan ikt gen vardır: H19 ve tgt2 Bunlar doğrudan doğruya ya da dolaylı yoldan bınin üzerinde geni çalıştırıyorlar. H19 geni annenin kromozom kopyasından okunurken, Igf2 geni devre dışı kalır Babanın kromozom kopyası üzerinde ise tam tersi bir durum söz konusu. Bir yumurta hücresine iki anne kökenli kromozomunu aktarma gırişimleri başarısız olmuştur. İki cinsiyetin 7.kromozomu üzerinde H19 etkin oiduğunda embriyo yeterli geiişemiyor ve ölüyor. Babasız fareler B Deneme sürecı Araştırmacılar boş zarın için aşıladılar ; Araştırnıa 'girişim yumurta hücrelerinde H19 genini devre dışı bırakırken Igf2'yı etkırıleştumeyı başaıdılar öylece eril gen var asyonıınu Jasarlamış oldular. Genetik değişimden geçiriten kromozomun normal kromozomla birleştinlmesiyle sağlıklı bir hayvan gelişmekte knz ıkı yumurta hücresı Yumurtanın etrafındaki sperma karmaşası geçmişte kaldı. Fareler gelecek te yüzde yüz dışi olacak. Bu işlemden sonra 457 yumurta hücresi sağlam kaldı Bunlardan gelışen 3/1 blastosıst 26 anne fareye aktarıldı Toplam 28 dışı tare yavrusu gelişti Yaklaşık 20 gün sonra sezaryenle 10 fare yavrusu doğdu unlardan sadece ıkı tanesi büyütülebılırken, 8 tanesi 15 dakıka sonra öldü areieraen pırı aogai yoiaan sağlıklı yavruiar dünyaya getirdi ması gerekir. Bu esnada Igf2 geni devre dışı bırakılır. Babanın kromozom kopyasında tam tersi olarak H19 devre dışı kalırken, Igf2 geni etkinleşir. Araştırmacılar başarılı üretime geçmeden once, kullanılan yumurta hucrelerının H19 kompleksınden 13.000 harf 895/215 Mayıs 2004