Katalog

artışmaeditöre mektup Yükseköğretimde sorunlar B u konuda dikkati çeken ana başlıklar 2 noktada yoğunlaşıyor: a. Taslağa ilişkin kamuoyu, üniversiteler, hııkümet ve diğer kamu kuruluşları araındakı uç noktalara taşınan tartışmaların dialog sürecie girmesi ve karşılıklı güven ortamının yaratılmaya çaşılması; bu konudaki endişeleri bir dereceye kadar giermektedir. UAK'nın kurduğu komisyon çalışmaları birilmiş ve kanun tasarısı taslak metni, Yükseköğretim .urulu Başkanlığı'na ulaştırıldı, görüşmelerin hangi zeıin üzerinde yapılacağı kesinleşti. Yeni bir metinle ÖK'ün devreye girmesi, olayı farklı bir boyuta taşımışr ve görüşmelerde bulunmak üzere 3 kişilik bir komison kuruldu. b. Üniversiteler üzerinde baskı hissi uyandıran idaı, mali ve akademik özerkliğe aykırı uygulamalar halen evam ediyor. Üniversite; akademik idari ve mali özerkğe sahip, kamu tüzelkişiliği olan, yüksek düzeyde eğimöğretim, bilimsel araştırmageliştirme sunan ve bilgi reten bir kuruluştur. Bu nedenle öncelikli olarak idari, ıali ve akademik özerklik kavramlarını açıklamak ve angi noktalarda aksamanın olduğunu belirlemek geiklidir. 1 AKADEMtK ÖZERKLİK a) Eğitimöğretim, araştırma ve yayında özgürlük: niversiteler; Yükseköğretim Kurumu'na, Maliye Baanlığı'na, Milli Eğitim Bakanlığı'na doğrudan veya dotylı olarak bağlıdır ve bu madde sınırlı kullanılabilmek:dir. b) Öğretim elemanlarının göreve alınması, yüksellmesi ve görevlerine son verilebilmesi: Özerklik kavraıı ile bölge idare mahkemeleri arasında anlayış yönünen dışkordans ve üniversitelerin bu konuda sınırlı yetileri vardır. c) Üst kuruluşların belirlediği ilkelere göre öğrenı seçme ölçütlerinin ve kontenjanlarının saptanması: niversiteler bu konuda son derece etkisizdir. YÖK kon•njanları belirlemede yetkin görülmektedir. d) Öğretim programlannın ve ders içeriklerinin berlenmesi: Üniversiteler bu yetkiyi kullanmada inisiyatif ıhibi değildir ve YÖK'ten onay alınması zorunludur. 2 İDARİ ÖZERKLİK a) Kurumsal politika ve stratejilerinin belirlenme: Üniversiteler bu konuda yetkisizdir. Yurtiçi ve yurtdıanlaşmalar YÖK onayına bağlıdır. b) Kurum yapısının ve işleyişinin belirlenmesi: Üniersiteler bu konuda son derecede kısıtlanmıştır. ÖK'ün ana ilkeleri uygulanmaktadır. Ayrıca bölge idaî mahkemeleri, özerk işlemesi gereken üniversite kuıllarını fonksiyonel hukuk bazında değerlendirmekteir. Kurum içi yer değiştirmeler bile mahkemelerce enellenmektedir. c) Kurum içi yönetmeliklerin ve yönergelerin haırlanması: Üniversiteler bu konuda YÖK kurallarına ve nayına tabidir. d) İhtiyaç duyulan kadroların belirlenmesi, dağıtıunın yapılması ve kullanılması: Üniversiteler bu konua YÖK'e, Maliye Bakanlığı'na ve Başbakanlık'a bağlıır, verilen kadrolar, bir dizi onaydan geçmektedir ve adro miktarı üniversitelerin gelişmesi ile parelellik gös)Ö'nün etkisizlik nedenleri bilimsel ırak ortaya konulmalıdır. Bu konu bir nraki makalede ele alınacaktır. Kamile Ün Açıkgöz* Prof. Dr., Dokuz Eylül Üniv. Eğitim Programları ve Öğretim ve Öğrenim Anabilim Dalı. [email protected] termemektedir. 3 MALİ ÖZERKLİK a) Bütçe ödeneklerinin özgürce kullanılması: Üniversiteler bu konuda Maliye Bakanlığı, Sayıştay ve YÖK'ün denetimi ve kontrolü altındadır. Odenekler gelişmeye paralel verilmemekte ve kullanımı da sınırlanmaktadır. b) Kurum içi kaynak yaratma ve bu kaynaklan özgürce kullanma: Üniversiteler bu konuda Maliye Bakanlığı'nın tam kontrolü altındadır. Üniversitelerin kendi olanakları ile elde ettikleri kaynaklar birçok vesile ile Maliye Bakanlığı'na aktarılmaktadır. Araştırma fonları ile döner sermaye buna örnektır. c) Öğrenti katkı paylannın, bursların ve kredilerin özgürce belirlenmesi: Üniversiteler bu konuda YÖK'ün, Maliye Bakanlığı'nın ve Bakanlar Kurulu'nun kontrolü altındadır. Belirtilen konulardaki aksaklıklara örnek vermek gerekirse: AKSAKLIKLARA ÖRNEKLER 1) Öğretim görevlisi, okutman ve uzman kadrolarının istenilen sayıda verilmeyerek sınırlandırılması ile üniversitelerimizin yeni açılan birim, bölüm, yüksekokul, meslek yüksekokullarında eğitim, öğretim ve sağlıkla ilgili hizmetlerin, laboratuvar çalışmalarının yürütülememesi noktasına gelinmiştir. 2) Sınırlandırılmış şekilde verilen bu kadrolar, akademik kadroların dışında yüksek lisans ve doktora yapan (yurtiçi (ÖYP dahil) ve yurt dışı) öğretim görevlisi, okutman, uzman, eğitimöğretim planlamacısı, çevirmen ve diğer idari kadroların (mühendis, fızik tedavi uzmanı, hemşire, sağlık teknisyeni, teknisyen, tekniker, memur vb.) tamamını kapsamaktadır. 3) İdari kadrolarda karşılaşılan en büyük sorun, açıktan atama izni verilmemesidir. 4) Döner sermaye kapsamında geçici izin de verilmemektedir. 5) Naklen geçişlerin durdurulmasına dair genelgenin halen devam ediyor olması nedeniyle, personel ihtiyacının karşılanması mümkün bulunmamaktadır. 6) İçişleri Bakanlığı'nın genelgesi uyarınca hizmet alım yöntemi ile personel ihtiyacı karşılanamayacağı için kurum güvenliğinin sağlanması konusunda büyük sıkıntılar yaşanmaktadır. 7) Ayrıca bu kadrolar, Devlet Personel Başkanlığı'nın izni olmasına rağmen, ıızun bir süreç içinde Maliye ve YÖK izni gerektirmekte; uzun bir süreç içinde 2003/42 sayılı genelge gereğince Başbakanlık iznini de zorunlu kılmaktadır. Bu durum, eğitim ve öğretimi aksatma ve hatta durdurma noktasına taşımaktadır. Yine Bütçe Kanunu'nda öğretim üyeliklerine yapılacak atamalar herhangi bir izne tabi tutulmadığı halde, yardıma doçent atamalarının 2003/42 sayılı genelge iznine tabi tutulması da eğitim ve öğretimi aksatma noktasına getirmiştir. 8) Bunun dışında mevcut öğretim elemanlarından yüksek lisans ve doktora eğitimi almak isteyenlerin unvan değişikliği, 2003/42 sayılı genelge kapsamında yapılamayarak engellenmeye çalışılmaktadır. 9) Döner sermaye ilgili zorluklar arttırılmıştır. Hazine payı kesintilerindeki artış, döner sermaye çalışmalarını zorlaştırmaktadır. (Birçok üniversite, döner sermaye katkı payı veremiyor). 10) SSK, BağKur, Yeşil Kart hastalarının borçlarındaki ödeme tıkanıklığı devam etmektedir. 11) Tıp kökenli rektörlerin görev tazminatını alamamaları nedeniyle ( 14.03. 2002 tarih, 24695 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı) hiyerarşik yapı bozulmuştur. 12) Bilim müsteşarlığı kurulamadığından Türkiye'nin istediği stratejik araştırmalar yönlendirilememekte, yapılan araştırmaların büyük bir kısmı da Türkiye'de uygulama alanı bulamamaktadır. Bu nedenle batıya beyin göçünden sonra bilgi aktarım göçü yaşanmaktadır. Ayrıca öğretim üyeleri, erken yaşta emekli olarak vakıf üniversitelerine geçmeye başlamışlardır. 13) Yatırım kalemindeki bütçe azlığı dolayısıyla altyapı yatırımlarına (bina, altyapı, araçgereç, laboratuvar) pay ayrılamamaktadır. 14) Altyapı yatırımlarının azalması nedeniyle öğrenci kontenjanları istenilen düzeyde artırılamamakta, yeni bölümler veya yüksekokullar açılamamakta, açılsa bile yeterli öğretim elemanı temin edilememektedir. 15) "Hangi makamlara ait telefonların şehirlerarası ve milletlerarası görüşmelere açık olacağının bağlı veya ilgili bakan tarafından belirlenmesi" (Başbakanlığın 2003/39 sayılı genelgesi) hükmü geçerliliğini sürdürmektedir. Bu konulardaki aksaklıklara yönelik ivedi çözümlerin üniversitelerdeki huzuru ve güveni arttıracağı muhakkaktır. Prof. Dr.Baki Komsuoglu Kocaeli Üniversitesi Rektörii bakikom&>kou.edu. tr Kemahlı, S ve Aktug. T. (2004) Tıp'tı Aktıf Kgıtıme Klf> tınye Kleşün Cumhurıyet Bılım Teknık. 18. 891. ss.2122 Norman. C. R. ve Schmıdt, H. (2000). Effectıveness of problembased learning currıcula Theory. practıce and papcr darts. Medıcal Education. 34, 721728 Sarıalıoglu. F ve Avcı, O (2004a) Tıpta Uzmanltk Kgıtımı Clri} Sınavı Analizleri Cumhurıyet Bılım Teknik, 18 8H7. ss 1214 Sanalıoğlu, F ve Avcı, O (2004b) Teknık, 18. 888. ss. 1416 Tıpta "AKTİF ECİTİM"ın llk Mezunları Ba^arısız Oldu. Cumhurıyet Dilim Kaynaklar Ac,ıkgoz. K.U. (2002) Aktif Ogrenme. Izmır Eğitim DurıydM Yayınları Albenese. M (20001. l'roblemba«ed learning Why currıcula are lıkely to shovv lıttle effect on knovvledgt* and clınıcjl skılls Medıcal Rducatıon , 34, 729^738 Asçı. R (2004) Mezunıyet Önu'Si Tıp Kgıtımının Başarısı TUS ile <">lçulmız, Cuınhurıyct Bılım Teknık. 18 891. s ls» Rursalı. O. (2004) 'Aktıl Etfıtım" liajirısız mı?. Cumhurıyct Uılım Teknık. 18. 889. s.3 Bloom, B S (Ld ) Taxonomy of educatıonal objectıves The classıfıcatıon of educatıonal goals Handbook 1 Cogmtıvc domaın New York McKay. 1956 Darendelıler. F (2004) TIIS'u Baçaramayanlar Daha Öncmh. Cumhurıyet Bılım Teknık, 18' 890, ss. 20. Dochy, P , SeıJerh, M , Van den Busshe. I". Gıjbels, D. (2003) Effects of probletnbased learning. a metaanalysis. Learning and hı&tructıon. XX XXXXXX. Cullıver, J. A. (2000) Effectıveness of problembased lear nıng currıcula Research and theory Academic Medıcıne, 75 3, 259266 895/19 15 Mıyıt 2004