Katalog

iklim Bilim luluklarının (bıyota) yaşam ortamlarını yanuslardakı buharlaşma tatlı suyun cıddı bır şekılde etkılemektedır azalmasına ve okyanuslardakı suyun da daha tuzlu hale gelmesıne neden oldu Kıtaların hareketi sonucu karaların GuneşYer Yıldızlara ait ekvatoral bolgelerden zıyade kutup alan Her bır buzlanma donemının ardın Tozlar ieometrisi larında toplanmaları bıle, kuresel olçeklı dan, karasal buzlar erıyerek çok buyuk buyuk buzullaşma donemının gelışebılmıktardakı tatlı suyun okyanusa karışma mesı ıçın onemlı bır etkendır sına yol açar Yoğunlugu denız suyundan duşuk ve tuzsuz olan erıme suları okyaOkyanuh ve karalardakı değışıklıknusların ust kısımlarında tabakalanmaya lerden, ruzgar ve okyanus akıntıları da Atmosfer Volkanik neden olur. Bu da alt tabakalarda oksıjeetkılenır ve bunların hepsı de ıklımı deAktivite kimyası nın ve bıyolojık uretımın kısıtlanmasma gıştırebılır yol açabılır Çunku, yeryuzuatmosferokyanus Dağ Atmosferik sı.stemındekı ısı ddğılımları da kuresel ve Daha da onemlısı, erıyen su denız oluşumu Albedo bolgesel ıklımler ıçın çok onemhdır Busuyu tuzluluğunun anı olarak duşmesıyuk ve yuksek dağ kuşakları, ozellıkle de ne, kutuplara doğru gıden ve orada baKıtaların Okyanusal Yeryüzü merıdyensel olarak duzgun sıralanmışlar tan yuzey suyunun guçlu akıntılarının hareketi ısı değişimi sa, kutuplardan gelen havanın sapmasızayıflamasına ve de dıptekı su dolaşımı Albedosu na, boylece atmosferik dolaşım sıstemının guçlenmesıne sebep olmaktadır Okyanusal, Atmosferik ve Kıtasal Faktörler nın uzun dalga yapısının değışmesıne neNormalde, bu akıntılarda sureklı den olabılır Bu da, karlanmaya ya da buolarak buharlaşmanın meydana gelmesı Şekll 3 Küresel Iklimln değlşmeslne neden olan dünya ve dünya dışı kökenli faktörler zulların kalıcı olmasına yol açabılır sonucu ıçındekı tuzluluk artar ve su yoğunlaşır Bu durumda yuzeydekı sular Denız alanlarının genışlemesı ve leşımının korunmasma katkı koyan or noğlu, taşlardan alet yapmasını, ardın çokerek dıpte bır akıntı oluşturur Yuk kara alanlarının azalması, kuresel ısınma manların yok edılmesı (hatta refugıa de dan, Holosen donemınde tarımı ve hay sek enlemlerde, kıyılara kadar gelıp okya egılımlerını artırmaktadır nılen bır oncekı jeolojık donemlerın ge vancılığı ogrendı Yazının bulunmasının nuslara karışan erımış sular, okyanuslar netık şıfrelerını taşıyan doğal orman oryol açtığı gelışmelerle bırlıkte ınsanoğlu Volkanik aktıvıteler de atmosfere dakı dolaşımı zayıflatır ve degıştırır Bu tulerının kultur ormanlarıyla bırlıkte yok dunyaya egemen oldu su buharı, ınce partıkuller (kuller), SO2, mekanızma aynı zamanda, yeryuzeyındeedılışı). CO2, NH4 vb gıbı gazlar yayarak, yıne Kuvaterner donemınde uzun vadelı kı ısının taşınmasına da yardımcı olur kuresel ıklımı değışürebılıyor. çevresel eğılımler nedır' Bunlardan han• su kaynaklarının bılınçsızce, co gı kuresel sureçler sorumludur? mertçe kullanımı sonucu bu kaynakların BUZULLARIN ERİMESİ BÎTKÎLERİN ROLÜ tukenmeye yuz tutması, Gronland ve Antarktıka gıbı devasa buzul bolgelerının mılyonlarca yıl sonra Kuvaterner donemındekı ıklım ka• toprakların tuzlaııma.M, çoraklaşKuvaterner donemdekı çevresel demodern boyutlarına ulaştığı Kuvaterner rarsızlıklarında bıtkılerın de onemlı bır ması, erozyon, çollerm genışlemesı, ğışkenlığın karmaşık nedenlerınden bırı donemıne kadar, Batı Avrupa, Iskandırolu olduğu duşunuluyor Bılındıgı gıbı de bıuulların erımesıdır Karasal buz, ta• aşırı otlanma, orman yangınldrı. navya ve Kanada bolgelerındekı buyuk bıı kı tuz ıçerığı olmayan bır buzdur Kuormanların zıraat alanlarına donuşturul Sayfayı çeviriniz buz kutlelerının nasıl yok olduğunu açık varterner'de buzul çağları gelışırken ok mesı, yanlış zıraat teknıklerı, su kaynak layan hıpotezler vardır larının kırlenmesı, • bunlara bağlı olarak bıyolojık çeYenı karaların ya da okya ALASKA SICAKLIK GİDİŞİ şıtlılıgın degışmesı, var olan kaynaklara nusların meydana gelmesıne ne JEOLOJIK MİLYON (OKSİJEN IZÜTOP VERİLERİNE GÖRE) BİTKİ kıyasla dunya nufusunun hızla artması den olan buyuk kıta hareketleZAMAN Yll ınsan kaynaklı dıger sorunlar arasında rı, okyanus akıntılarının dolaşı < SICAK SOĞUK > ÖRTÜSÜ sayılabılır mını ve dolayısıyla ısı transferı nı yakından etkıler, bunlar kuAslında, kuresel ıklım degışımlerıKUVATERNER resel ıklım sıcaklığımn dengenın pek çok onemlı nedenı var Bunların şma Tundravecamlenmesınde en onemlı rolu oybır kısmı dunya dışı kaynaklı ıken dığer ladinhuş ormanı dönemi nar anama bır kısmı da dunyadakı okyanus ve kara larla ılgılı boğazı Orneğın, Meksıko korfeBerıng kapandı C.uneş ışınmalarındakı degışımler, zınde dolaşan akıntı sıstemı, du kapandı ÇamLadin Huş boğazı dunyanın kendı eksenı ve guneşın etraşuk enlemlerdekı sıcak suyun ağıotu (Baldıran) fında ızledığı eklıptık yorungesındekı pekutuplara doğru taşınmasına açıldıı Mesiniyen rıyodık degışımler ık evrendekı toz bu yardımcı olur, boylece yuksek Güney ÇamLadln ormanı Tuzluluk lutları, goktaşları en onemlı dunya dışı enlemlerdekı bolgesel sıcaklıkAlaska Krizi etkenlerdır ların dengelemesme katkıda bulunur Atmosfere yaydığı maddeler nedeBuzulu ÇamHuşladin, nıyle volkanik aktıvıteler (tozlar, gazlar ağıotu (Baldıran) • ve su buharı), kuresel hava akımlarının ANTARKTIKA ORMANDI geçış yollarında bulunan dağ kuşakları, Ama aynı bolgede, 3 mılokyanusal ısı değışımlerı, atmosferdekı yon yıl once, Panama Boğazı Sert gövdeli kımyasal değışım, atmosferın ve yeryuzu açıkken farklı bır dolaşım sıstekozalaklı ağaçlar nun albedosu ıle kıtaların hareketi kuremı vardı sel ıklım değışımını etkıleyen dunya kayBuna benzer bır başka ornaklı faktorlerdır nek, Guney Amerıka ve Antarktıka arasındakı Drake Boğazı ıle Avustralya ve Antarktıka araKITA HAREKETLERİNÎN ETKİSİ sındakı Buyuk Guney OkyanuMılyonlarca yıldan berı hukum suSıcağa dayanıklı su boğazlarının da, kıta hare ren dunya ıklım koşulları, Kuvaterner'de Büyük Küresel sert gövdeli ketlerı sonucu açılmasıdır yavaş yavaş değışerek soğumaya başladı Isınma Soğuk donemlerde, denız sevıyesınde anı Bellı bır zamana kadar orbır duşuş yaşanırken, dağlardakı orman manlarla kaplı olan ve buzullasınırları daha aşağı sevıyelere ınerek yerın az olduğu Antarktıka, bu ge18 Az sayıda sert şıl alanların yerını aldı. Buzul kutlelerıçıtlerın oluşmasından sonra sojjövdeli kozalaklı nın genışlemesıyle bırlıkte buzul çevresı ğumaya başladı (perıglacıal) bolgelerde şıddetlı, soğuk Panama Kanalı gıbı okya20 tozlu ruzgarlar esmeye başladı nusal gırış yollarının kapanması ya da açılması, denızel canlı top Şekil 4 Son 20 milyon yıldan bu yana dunyanın geçlrdlğl soğuma ve ısınma dö'nemlerl Bu sıralarda, ateşle tanışan ınsa Yerin iklimi Y 0 S E 895/15 15 Mayıs 2004