Katalog

TartışmaEditöre mektup Türkiye'de patent alımı üzerine Son dönemlerde sıkça tekrarlanan bir düşünce, üniversite ve ARGE kurumlarımızda ve özellikle akademik yükseltmelerde bilimsel dergilerde yayın yapmanm yanında artık patent alma konusuna da ö'nem verilmesi gerektiğidir. 19901ı yılların başında yayın sayısını arttırmaya yönelik özendirme politikaları tartışılırken yapılan hataların, bugün patent konusunda tekrarlanmaması gerekir; bu yazı bu amaca yöneliktir. f ^ ^»»Hazıran 1995 tarıh ve 22326 J / sayılı Resmı Gazete'de yayımla Imd I narak yururluğe gıren 551 Sa yılı Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Hukmunde Kararnameye (KHK) gore, sınaı hakkın tesısıne uygun buluşların patent belgesı verılerek korun nıası gorevı Turk Patent Enstıtusu'ne (TPE) verılmıştır TPE belgelerınde pa tent alınabılecek bır buluş ıçın şu tanım yapılmakta (bkz http //www turkpatent gov tr) a) Yenilik getirme: Buluşun, teknı ğın bılınen durum dışında olması (teknı gın bılınen durumu, patent başvurusunun yapıldığı tarıhten once, buluş konusunda dunyanın herhangı bır yerınde toplumca erışılebılır yazılı veya sozlu tanıtım, kulla nım veya bır başka yolla açıklanan bılgı) b) Tekniğin bilinen durumunun aşılması: Buluşun ılgılı teknık alandakı bır uzman tarafından, teknığın bılınen durumundan aşıkar bır şekılde çıkarılamayan bır faalıyet sonucu gerçekleşmış olması c) Sanayiye uygulanabilir olma: Bu luşun, tarım dahıl sanayının herhangı bır dalında uretılebılır veya kullanılabılır nıtelıkte olması TPE'ye başvurular sadece Turkı ye de geçerlı patent belgesı almak ıçın ya pılır, yurtdışında geçerlı degıldır ve ulus lararası başvurtılara ılışkın bılgılerı ıçer memektedır Verılen patentler sadece Turkıye sınırları ıçınde geçerlıdır Bır bu luşun bırden fazla ulkede korunması ıste nıyorsa her ulkede o ulkenın ulusal mev zuatına uygun olarak ayrı ayrı başvuru yapılması gerekir Turkıye de 1 Ocak 1996 tarıhınde yururluğe gıren Patent Işbırlığı Anlaşması'na gore, bu anlaşmaya uye ulkelerden bırınde bır uluslararası pa tent başvurusu yapılarak, bır buluş ıçın pek çok sayıda ulkenın her bırınde aynı zamanda koruma talep edılebılır ılışkın plan, usul ve kurallar • Edebıyat ve sanat eserlen bılım eserlerı, estetık nıtelığı olan yaratmdlar, bılgısayar yazılımları • Bılgının derlenmesı, duzenlenmesı, sunulması ve ıletılmesı ıle ılgılı teknık yonu bulunmayan usuller • Insan veya hayvan vucuduna uygulanacak cerrahı ve tedavı usullerı ıle ınsan, hayvan vucudu ıle ılgılı teşhıs usulle rı (bu hukum soz konusu usullerın her hangı bırınde kullanılan terkıp ve madde ler ıle bunların uretım usullerıne uygulanmaz) Patent.ıle korunamayacak buluşlar ıse konusunda kamu duzenıne veya genel ahlaka aykırı olan buluşlar ve bıtkı veya hayvan turlerı veya onemlı olçude bıyolojık esaslara dayanan bıtkı veya hayvan yetıştırılmesı usullerı olarak sıralanmakta sahıbı olarak kabul edılmekte Patent sahıbı veya yetkılı kıldığı kışı patentle korunan buluşu patent alımından ıtıbaren uç yıl ıçınde kullaıunak zorunda Kullanılmayan patentler ıçın TPE'ye yapılacak yazılı başvuru ıle ısteyene lısans verılebılmekte TPE, ıncelemesız ve ıncelemelı patent başvurularının ortalama sonuçlanma surelerının, sırasıyla 24 ve 3b ay olduğu nu ayrıca belırtmekte Malıyetler ıse bırkaç bın Euro'dan başlayarak on bın Euro'ya dek çıkabılmekte (bkz http //www turkpatent gov tr) AKADEMİK YÛKSELTME VE PATENT ALMA Akademik yukseltme ve atama krıterlerınde 1990'dan başlayarak uluslararası bilimsel endekslere gıren dergilerde yayın yapma koşulunun getırılmesı ve 1993'ten sonra da parasal odul verilmesi açıktır kı yayın sayısını arttırdı Benzer bır uygulamanın patent konusunda da duşunulduğu ve tartışıldığı bılınmekte Nasıl kı, kurumlarımız ARGE'ye parasal destek ayırmada zorlanırken yayın olsun da ne olursa olsun mantıgıyla parasal şılerın ıtırazları bıle goz onune alınmamakta Sızın çıkıp bu buluş saçma, bır ışe yaramaz demenız bıle bır ışe yaramamak ta, patent verılmekte Orneğın bırılerı çıkıp zemın sıkışmalarının neden olduğu statık elektromanyetık alanları çok hassas kaydeden bır cıhaz yaptığını ıddıa ederek TPE'ye ın celemesız başvurabılır ve 7 yıl boyunca patentım var dıye ortalıkta dolaşabılır Bu cıhaz neye karşı duyarlıdır, neyı olçer, ne yı olçmez, olçulen buyukluk gerçekten ıddıa edılen buyukluk mudur, yoksa ışaret ışleme gurultusu mudur, yoksa başka bır şey mıdır? Tum bunlar yanıtlanmadan, testler yapılmadan, olçulere dayalı bır model oluşturmadan eldekı ıncelemesız bır patent ıle rahatlıkla goz boyamayı ustelık akademik çevrelerde surdurebılır TUBITAKMAM'da Elektronık Sıstemler Grup Başkanlığı yapügım kısa donemde ortalıkta patentı olduğunu soyleyen bırçok araştırıcıyla karşılaştım Yaptığım kuçuk bır araştırma bu patentlerın hemen tumunun ıncelemesız tıpten olduğunu gostermışü Eğer TUBITAK bu konuda bır ıstaüstık sunarsa kamuoyu konuyu daha net gorebılecektır Incelemelı ya da ıncelemesız patent alabılme sadece Turkıye'ye ozgu degıl ABD patent ofisı de benzer şekılde (provısıonal, nonprovısıonal) patent başvurularını kabul etmekte (bkz http //www uspto gov/vveb/offıces/pac/doc) Tek fark, ABÜ'de ıncelemesız başvurunun ışlemlerı ve buluşların kayda geçırılmesı surecını hızlandırmak ıçın yapılabıldığı ve 12 ay ıçerısmde mutlaka ıncelemelı patent ıste mıne donuşturulmesı gerektıgıdır RAPOR DÛZENLENMESİ TPE'ye yapılan bır patent başvuru su once şekıl yonunden ıncelenır ve başvuru koşullarının sağlanıp sağlanmadığı, gereklı belgelerın eksıksız duzenlenıp duzenlenmedığı, ucretın yapılıp yapılmadığı kontrol edılır Şeklı ınceleme sonunda başvuru sıcıle kaydedılır ve buluş araştır ma ıçın uzman kurumlara gonderılır TPE var olan mevzuatlara gore teknığın bılınen durumu ıle ılgılı araştırmayı Avrupa Patent Ofisı, Danımarka, Isveç ve Rus Patent Ofıslerınde yaptırmakta Patent, bırı ıncelemesız dıgerı ıncelemelı olmak uzere ıkı yoldan verılmekte Başvuru sahıbı aksını ıstemedıkçe ıncelemesız patent verilmesi sıstemının teruh edıldığı kabul edılır Incelemesız sıstemde patent, araştırma raporunun yayımlanma sından sonra ve varsa uçuncu kışılerın araştırma raporuna ılışkın goruşlerı dıkkate alınmaksızın, başvuru sahıbının raporla ılgılı karşı goruşlerını bıldırmesı ıçın belırlenen sure dolduktan sonra verılmekte Incelemelı sıstemde ıse patentın verilmesi, araştırma raporundan sonra ayrıca • buluşun yenı olup olmadığı, • teknığın bılınen durumunun aşılıp aşılmadığı ve •sanayiye uygulanabilir olup olmadıgı ıncelendıkten sonra soz konusu Pa tent geçerlılık surelerı ıse ıncelemelı ıçın 20 yıl, ıncelemesız ıçın ıse 7 yıl olarak belırlenmıştır Once başvuran, aksı sabıt oluncaya kadar, patent ısteme hakkmın SONUÇ odul verilmesi kalıteyı duşurmekte ıse, benzer sonuçların patent alma konusunda da ortaya çikması tehlıkesı soz konusu Her şeyden once, patent konusu lyı anlaşılmalı Bılımsel dergilerde yayın yapmak (uygulamaya donuk olsun olmasın, sonuçlar bır ışe yarasın yaramasın) bellı bır orıjınal bilimsel çalışma gerektırmesıne karşın, patent konusunda boyle bır gereksınım soz konusu değıl Yukarıda TPE belgelerınden ozetlendıgı uzere, patent alma konusunda malıyet tek zorlayıcı etken, bu ınsanları ya da kurumları patent başvurusu yapmaktan alıkoyan en onemlı unsur Ozellıkle, ıncelemesız patent almanın adeta noter onayından başka bır şey olmadığı soylenebılır TPE belgelerınde de açıkça belırtıldığı gıbı, ıncelemesız patent almanın tek koşulu yapılacak araştırmada benzerlerın dcn "farklı" olduğunun saptanmasıdır Yanı, buluşun yenı olup olmadığı, teknığın bılınen durumunun aşılıp aşılmadığı, sanayiye uygulanabilir olup olmadığının ıncelenmesı gerekmemektedır Uçuncu kıPatent almak elbette onemlı ama yayın artışında olduğu gıbı abartılmamalı Asıl onemlı olanın alınan patentten endustrıde yararlanılıp yararlanılmadığı, elinızdekı patentlerı satın almak, uretımde kullanmak ısteyen kışı ya da firmaların olup olmadığıdır Unutulmamalıdır kı, • Patent almak, sanılanların aksıne, bilimsel yayın yapma kadar zor degıl • Herkes patent alabılır ama bilimsel yayınlar ıçın aynı şeyı soylemek zor • Patent almak sadece zaman ve para ayırmaya bağlı, kucuk tasarımlar, lyıleştırmeler ya da buluşlarla patent alabı lırsınız • Ozellıkle ıncelemesız patent neredeyse bır noter onayına eşdeğer Konuyla ılgılı katıldığım toplanülarda dıle getırdığım gıbı masraflar karşılanır ve gereklı hazırlık zamanı verılırse kurumuma ya da kurumlarımıza her yıl ıstendığı kadar patent alabıleceğımı ıddıa edebılerım Ozetle, akademik yükseltmelerde patent sahıbı olmanın katkısı çok lyı duşunulmelı. LeventSevji Doğuş Unıversıtesı, Acıbadem lsevgıCo>dogus edu tr PATENT VERİLEMEYECEK KONULAR Her ulkede patent verılebılecek ya da verılemeyecek konular ılgılı mevzuatlarda belırlenır Genelde bırbmne benzemekle bırlıkte bu konular ulkeden ulkeye değışebılmekte TPE buluş nıtelığınde ol madıkları ıçın Türkiye'de patent verılemeyecek konuları şu başlıklar altında sıralamakta • Keşıfler, bilimsel teorıler, matematıks>el yontemler • Zıhnı, tıcarı ve oyun faalıyetlerıne 893/19 1 Mayıs 2004