Katalog

Hukuk Bilimi •i».v?. 'Hukukçu ve politikacı'da hukukun üstünlüğü bilinc Hukuk devleti, hukukun üstünlüğü, temel hak ve ö'zgürlükler g'ıb'ı kavramlar, yakın zamanlara kadar; kamusal ve toplumsal düzen için kötüye kullanılabilecek kuşkulu söylemler olarak görülmüştü. Son yıllarda, AB'nin bastırmasıyla yapılan düzenlemelerin birçoğunun yer aldığı, 1961 Anayasası'nı bile tu kaka diye elimizin tersiyle itmedik mi? Çetin Aşçıoğlu* ıreyı, kul sayan bır ımparatorluk taıı Cumhurıyet'e, yuzlerce yıllık bır surecın kazandırdığı toplumsal bılmç ve deneyımlerle degıl, Mustafa Ke mal başta olmak uzere bır avuç ulkusel ınsanın ıstencıyle geçtık Oysa çağdaş uygarlığa uldşmış toplumldr tarıhsel sureçte, elde ettıklerı deneyımlerın bedelını odeyerek, hukukun ustunlugunun yarat tığı duzene bahıp olmuşlardır Bedelı odenmeden elde edılen değerlere sahıp çıkmanın korumanın, gelıştırmenın ko lay olmaydcdgı kabul tdılııiLİıdır çımde gerçekleşmeM hukuk bılgısını de aşan genel bır kultur sorunudur Yasa koyma ya da yargılama sanatından soz edılmesının en onemlı nedenı, bu denge nın kurulmasındakı guçluğu ortaya kov maktır(l) Yasama ve yargılama gorevı, bu amdçların hem kendı ıçınde hem de kendı aralarında dengeler goz ardı edılerek yuru tulmeye çalışıyorsa, Bu, hukukçu ve polıtı kaunın hukukun us tunlugunu ıçıne sındı remedıgının kanıtıdır Ben yaptım ınançlany ld olubturuldn ydsalar ve yargı kararları olsa olsa keyfılıgın urunu olur Bunların yalnız bırkaçını sızlerle payldşardk guncelleştır mek ıstedım Addletm aynı zamdnda bır eşıtlık duşunctsı oldugu nasıl goz ardı edılebı lır' Ddlu onemlısı bu yasal duzenlemenın pratık amacının (toplumsal gereksınım) asıl nedenının, gorunurdekı perdeyı aralarsdnız, 'avukatların ydrgıya karşı guvensızlığı" olduğunu gormekte zorlan mazMiuz Doğrudur, yanlıştır, avukatlar buyuk boyutlara ulaşan ucret uyuşmazlıklarında kendılerını sorgulamadan yargıyı ozellıkle Yargıtay'ı suçluyorlardı "Bız yargının vazgeçılmez bır ayağıyız" dıyen ler, yargıya guvenmezlerse bıreyler ne ydpsm' 'Boyle bır yasayı ancak hukukun amdçlarını bılmeyen hukukçular hazırlayabılır eleştırısı aşırı olur mu/ Polıtıkdcı da tasarıları, hukukun amaçları ve ustun lugu açısından sorgulamak zorunda de leyecek durumdd değıldır, her makam sorumluluk bılıncı (') ıçındedır" gerekçesıy le ıstem reddeder(2) Yargıldina hukukuna yabancı olan kışı "hukuku en ıvı bılen yuksek yargıç lardır" duşuncesıyle bu gerekçelerın dogrulugıına ınanabılır Ancak hukukun ustunluğu bılıncıne sdhıp hukukçu ısenız ısyan edercesıne sordrsınız Yargılamddd "savcının, kamusal", "avukatın da, bıreysel" savunmanın ıkı eşıt ayagını oluşturdugunu amacın tez ve karşı tez dengesının kurulması oldugunu soyleyen hukuk mu, bılıımel goruş 1 ler mı yanılıyorEvrensel "objektif yansızlık ilkesıni" (adaletın yerıne getırılmesı yeterlı de ğıldır, mahkemelerın verdığı gorunum de onemlıdır) yuksek yargıçlar bılmıyorlar mı? Savcıya yapılan ayrıcalıklı ışlem, sa nıkta guvensızlık oluşturmaz mfî Kamu sal tezını savunacak savcının ıyı nıyetle bıle olsa, toplantıda hazır hulunmasının "bır gelenek olduğunu soylemek zorakı bır gerekçe değılse bılgısızlık değıl mıdır' Hukukun amdçları olan adalet ( eşıtlık) ve duzen (yargılamanın) ılkelerı nın çığnenmesının altında yuksek yargıçların ımzası olursa, hukukun ustunlugu nun olmazsa olmazldrınddn olatı "doğru ve guvenlı yargılanma hakkı " soz de kal maz mı' B Kılomelrı taşlarmı buyuk olçude gerıde bırakmış olsak da ' hukukun us tunlugu" ılkesının polıtık kamusal ve toplumsal alanda yerleşmesı daha azım sanmayacdk bır sure alacaktır Sureyı kı saltmanırı yolu, ontelıkle hukukçu ve po lıtıkacılarda hukukun ustunlugu bılıncı nın yerleştnebine baglıdır Oysa ıtıcı guç olması gereken çoğu hukukçu ve polıtıkdcıda bu bılınç, soy lemden uygulamaya geçememıştır Gunu muzde 'ya.saların Anayasd'ya aykırılıgı hatta meşruluğu" tartışılıyorsa, yargı ka rarlarının hukuka uygunlugu ve sosyal dogrulugu" konusunda toplumda guvensızlık egemen ıse, oncelıkle hukukçu ve polıtıkacının kendını sorgulaması ve ye nılemesı gerekmez mı? POLİTİK GÜÇ VE ANAYASA Karadenız Bolgesınde kestane ve kızılagaçları orman duzenı dışına çıkdran yasayı Anayasa Mahkemesı ıptal ettı Polıtık gucun, hukukun amaçları ve denge lerını goz ardı ederek orman duzenıyle ıl gılı yasaları ve hatta Anayasayı değıştırme kararlıgında olduğu gozlenmektedır "Guç bende dıledığım yasdyı dıledığım gıbı çıkarırım, değıştırırım" mantıgı hukukun ustunlugu ılkesıyle bağdaşmaz Polıtık guç yalnız anayasanın değıl, onunda ıızerınde yazılı olmayan hukukun bulunduğunun da bılmcınde ulmalıdır Tersı durumda Anayasa'ya aykı rılığın otesınde meşruluk tartışmaları da gundeme gelır Sorun ele aldığımız bu uç ornekle sınırli olsa "kadı kızında da bu kadar kusur bulunur" ozdeyışıne bız de katılırdık. Ancak tehlıke sanıldığından da buyuk Son bır uyarı, AB de bunları çaktırmadan ızlıyor, sırası geldığınde kullanmak uzere.. *cehna<@maıl koc.net (l)Hukuk Metodolojısı Doç. Y. Işıktaç, Dr S Metm (2)Yargıtay Ceza Genel Kurulu 198V239276 HAKEM KURULLARI Avukatlık yasdsındd yapılan bır değı şıkle, kışıler ıle avu katlar arasındakı uc ret uyuşmazlıklarını çozmek uzere 'ıkı avukat ve yargıçtdiı oluşdn ve verdıklerı kdrdrları kesın olan zorunlu hakem ktırul ları" oluşturulmuştu Ancak Anayasa Mdhkemesı ıptal ettı, henuz yayımlanmayan kararın, eşıtlık ılkesıne dayandıgı soyle nebılır Çunku hakem kurulunda avukdtların yer almasına karşın, uyuşmazlığın dığer yanı (kışı) dışldnmıştı Oysa hakem kurullarının ozunde, yanların atayacagı uyelerden oluşması ılkesı (eşıtlık) yatar Anayasayd ve hukuka aykırı bır ya sayı hazırlayan, oneren hukukçuların oluşturduğu barolardır, değışıklığı uy gun goren de Adalet Bakanlığı hukukçuları DENGELİ DEĞERLENDİRME Hukukun ustunlugunun bılıncının yerleşmesı, hukukun amaçları olan ' ada let (eşıtlık )", luplumsal gereksınım (sosyal olgu, pratık yarar)" ve "duzen'ın (norm) ıyı algılanmasına baglıdır Bu nedenle dogal olarak çatışma durumundd olan bu amaçlar arasında dengelı bır değerlendırmenın ve uygulamanın yapılma sı gerekır, hukukun amaçlarının bırının dbartılı ularak one çıkması, dıger amaçların gerçekleşmesıne engel olacaktır (1) Kaldı kı, her amaç kendı ıçınde de değışık değer yargılarına açıktır Işte hukukçunun ve polıtıkacının onemsemedığı ya da zorlandıgı durum bu alandır Hukukun amaçlarının dengelı bı gıl mıdır? SAVCIİÇERDE KALMALI MI? Bır ceza davasında, yargıçlar kararlarını oluşturmak ıçın muzakereye çekılırler, salon boşalblır ancak savcı ıçerde kalır ve kararın oluşmasını ızler. Sanık avukatı da, yargıçların yansızlıklarını yı tırdığını gundeme getırır Yargıtay " sdvcınm salondan dışarı çıkarılması teamulden (gelenek) değıldır, ne mahkeme savcısını ne de savcının mahkemeyı etkı 893/15 1 Mayıs 2004