Katalog

Hukuk Bilimî Sağlıklı çeyrede yaşama hakkı ve biryargı kararı Yatağan Termik Santrali'nin yarattığı çevre kirliliğini, Anayasal ve Çevre Yasası'nın yüklediği sorumluluk ve görevle dava ederek tazminat isteyen Bedriye Gürkan olayı ve davasmın reddigerekçelerine eleştiri... Çetin Aşçıoğlu* ılım ve teknık, urettığı araç ve gereçlerle ınsanlığın sosyal ve ekonomık gelışmesıne buyuk katkılardd buluıı maktadır Ne var kı, ozellıkle sanayı alanında teknolojık oldiidklar ve gelışmeler tehlıkelerı de bırlıkte getırmektedır Cunumuzde "çevre kırlılığı tehlıkesı", gunluk sorunları dşarak ınsanlığın geleceğını ılgılendıren başat sorun durumundadır Teknık gelışmeler ve olanakların yarattığı kentleşme ve sanayıleşmeden vazgeçme olanağı yoktur Çunku çağcıl (modern) bır toplumun tum olanaklarından yararlanarak yaşamak ınsanlığın ortak amacı durumuna geldı Bu bağlamdd "ınsa noğlu, çağcıl bır toplumda yaşama uğruna, teknık gelışmelerın yaratlığı leblıkelere katlanmalı mıdır" .soru.su, soruna "sosyal bir ıçerik" kazandırdı Sonuçta "temız, sağlıklı ve dengelı bır çevre"nın, sanayıleşmenın olmazsa olmaz koşulu olduğu ınanç ve duşuncesı dalga dalga yayılarak, çevre bılıncının yerleşmesını kolaylaştırdı Hukuk, bu bılıncın etkısıyle bır çok ulkede, sa nayı toplumu ıçınde yaşamayı felce uğratmadan harekete geçmek zorunda kaldı Sıtma Temel Bilgiler Prof. Recep Akdur Ankara Unıversıtesı Tıp Fakultesı oğretım uyelerınden Prof Dr Recep Ak\ dur tarafından kaleme alı^ nan "SITMA Temel Bılgı B çevrede yaşama "hakkmı kabul ettığıne gore.bu da kışının onuru, saygınlığı, namusu, gız alanı, ozgurluklerı, dogru ve guvenlı yargılaııma gıbı tınsel bır kışısel değerdır Anayasa da boyle bır buyruk olmasaydı bıle bu sonuç değışmeyecektı Çun ku tum kışısel değerler gıbı "sağlıklı çevrede yaşama"da kışılığın gelışmesınde, korunmasmda olmazsa olmaz nıtelıktedır Dıger yandan, Çevre Yasası, "çevreyı kırletenler, neden oldukları kırlenme ve bozulmadan doğan zararlardan dolayı kusur aranmaksızın sorumludur" buyruğuyla, herkese ozellık le sanayı tesıslerıne çevreyı kırletmeme yukumluluğu getırdı Bu nedenle çevreye kırleten davalının, eylemenın hukuka aykırı oldugu kabul edılmelıdır Kusur ise sorumluluğun unsuru degıldır (Çevre Yasası m 28) Bu hukuka aykırı eylemden davacının, tınsel açıdan bır eksılmeye, zarara ugrayıp ugramadıgı fizıkı zararlarda oldugu gıbı nesnel (objektıf) olarak kanıtlama, oldukça zordur Her şeyden once boyle bır zararın belırlenmesı ıçın kışının ıç dunyasına gırmek gerekır kı; bu ıse olanaksızdır Kışısel bır degere saldırının, tınsel alanda meydana getıreceğı olumsuzlukların, dışa yansıması kışıden kışıye degışen psıkolojık bır durum dur Kımılerı bır olaydan duyulan endışenın yarattığı uzuntu, kaygı ve korkuları dışa vururken kımılerı de ıçıne atar. S Anayasamız (m 56) "herkes sağlıklı ve dengelı bır çevrede yaşama hakkına .sahıptır" buyruğuyla, bunun hır kışılık ve ııibanlık hakkı olduğunu" kabul ederken, çevre sağlığını koruma ve çevre kırlılığını onleme konusunda Devlet ve yurttaşlara da gorevler yukledı Ayrıca Çevre Yasası (m 28), çevreyı kırletenın sorumluluğunu ağırlaştırarak "kusuru olmasa da" M> rumluğu kabul ettı Ulkemızde, çevre hukukundakı gelışmelerın yarattığı bılınç ve guç Sıvıl toplum orgutierını ve bıreylerı çevre kırlılığını onleme ve doğan zararları "kırletene odetme"yolunda yargı yerlerınde hak aramaya yonelttı: Tinsel zarar ve eksilme var Bu nedenle, kışılık hakkının koruduğu tum kışısel değerlerde olduğu gıbı, sağlıklı ve deıığelı çevrede yaşama değerıne hukuka aykırı saldırı sonucu, tınsel bır zarar ve eksılmenın varlığı kabul edılmelıdır Kaldı kı, davacının, bır hekım ve de çevrenın korunması yolunda etkııı gorev ustlenmış çevre gönullüsu olarak Davalıya aıt ışletmenın, çok genış bır alanda oluşturduğu ağır çevre kırlılığınden panık, endışe (korku) yaşayarak ruhsal bunalıma duştuğu de tanık açıklanularında yer aldı Yargıtay kararının, bıçem açısından yetersızlıgı ış çokluğu nedenıyle hoş gorulse bıle, hukuk.sal yorum açısından bağışlanamaz bır eksıklık ve yanlışlığı ıçermektedır Yuksek mahke melerın sorunlarını yakından bılen kışıyım, ancak hıçbır sorun, ben yaptım oldu, ınançlarını haklı gosteremez. Bız hukukçuların en buyuk eksıklığı ve hatası, kavramların ozunu bılmeden, tartışmadan, sorgulamadan goruş açıklamamızdır Bılgı eksıklığı ve kullanma becerısı toplumsal bır sorunumuz ancak toplum ve hak arayanlar yuksek mahkeme yargıçlarından yuksek ozen beklemektedır Bu konuda doğru yargılara ulaşmak ıçın çevre hukukuyla ılgılı bılımsel kaynak lara (Ornegın Doç l)r Aynıır Yongalık Çevre Sorumluluk Sıgortası sh 45) yuzeysel bır goz atmak bıle yeterlı olurdu Bu bağlamda "Anayasa'nın, çevrenm korunmasmda bı reylere yukledıgı gorevlenn (m 56) onünıın kesılmış olması"da eleştırılmelıdır. Davacının, yargı kararlarına karşın çevreyı ağır bıçımde kırletmeyı surduren eyleme, karşı hak aramasının altında, akçalı tatmınden çok Anayasa' nın "bıreyı çevreyı korumakla yukumlu tutan"buyruğunu yerıne getırme bılıncının yat tıgını soylemek yanlış bır yargı olamaz Bu durumda bıreyın en guçlu sılahı da elınden alınmış olmuyor mu' Kanser gıbı tum degerlerı yok eden bır hastalıkla karşı karşıyayız Bılgı, kultur, becerı yoksunlugu tum hukuk alanını (yargı yasa vd ) buyuk olçude sarmış durumda Uzun suredır, "uygulamanın bılımselleşecegı yerde bılımın pratıkleştığı bır donemı yaşamaktayız" Yabancılar bıle bunun ayırdına vardı, bır AB yetkılısının "yargıçlarımızın bılgı ve yorum eksıklığı ve yetersızlıgını kınayarak eleştırmesı" ulusal onuruma dokundu, kahroldum... *Yargıtay Onursal Uyesı cetına(<%ıaıl koc.net 885/22 6 Mart 2004 Yatağanda hak arama .^ V . t ı' Işte bu bılınçle, Yatagan ılçesınde yaşayan Bedriye Curkan, TEAS'a aıt termik santralın. yargı kararlanna karşın çevreyı sureklı ve ağır bıçımde kırleterek "sağlıklı bır çevrede yaşama hakkıııın" çığnendıgını, bu nedenle oluşan endışe (tasa, kaygı. kuşku, korku) karşılığı olarak tınsel (manevı) odence ıstemınde bulundu Yatağan Aslıye Hukuk Mahkemesı, davacının ıstemmı kabul etmış, ancdk Ydrgıtay 4 Hukuk Daıresı (1107 2002 8915) kararı aşagıdakı gerekçeyle hukuka uygun gormeyerek bozdu " Dava konusu olay yonunden oncelıkle zarar unsuru nun gerçekleşıp gerçekleşmedıgı onemlıdır; dığer unsurlar ger çekleşmış olsa bıle, zarar olmayan yerde tazmını de soz konusu olamaz Davacı, kırlı hava nedenıyle bır rahatsızlığa uğradı ğını, vucut butunluğunde bır eksılme meydana geldığını kanıtlayamamıştır Kaldı kı davacı, sağlık açısından somut bır eksılmeye de dayanmamış, duyduğu endışe nedenıyle manevı tazmı ııal ıstemışür Hukuk duzenımız ıse, boyle bır uzuntunun karşılanmasına olanak vermemektedır 0 halde dava reddedılmelı dır" Davacının, termik santralın çevreyı kırleterek yaydığı ga? lardan (SO2) dolayı bedensel bır sağlık sorunu yaşamadığı vt bu nedenle bır ıstemı olmadığı tartışmasızdır Sorun, çevre kır lılığı nedenıyle fızıksel (yaşam ve sağlık) zararlar dışında "duygu nlanı ve yaşam dengesınm bozulması"durumunda manevı zararın ıstenıp ıstenmeyecegınde toplanmaktadır Başka bır an latımla, davacının kışılık hakkına hukuka aykırı bır saldırıyla tınsel (manevı) bır eksılmenın gerçekleşıp gerçekleşmedıgı Kışılık hakkına hukuka aykırı hır saldırıdan so7 ede bılmek ıçın, oncelıkle, bu hakkın koruduğu "kışısel bır değerın varlığı"gerekır Anayasa "kırlenmemiş, bozulmamış sağlıklı J » i * * 0 " ı^ tarafmdan basılarak sa tışa sunuldu Her şeyı ıle Turkıye'ye ozgu bır tarz ıle ve Turkıye ıçın hazırlanmış olan kıtap bu yonu ıle yalnızca sıtma ıçın değıl, tum tıp alaları ıçın özgun bır örnek nıtelığinde Yedı bölum ve 150 saytadan oluşan kıtabın bölümlerınde ele alınan ve ıncelenen başlıca konular şunlar 1 Dunya ve Turkıye'de sıtmanın önemı, 2 Turkıye'de sıtmanın epıdemıyolojısr 3 Sıtma etkenı ve yaşam dongusü, 4 Sıtmada klınık, 5 Sıtmada tanı, 6 Sıtmanın tedavısi, 7 Sıtmanın kontrol altına alınması 19861991yılları arasında Sağlık Bakanlığı Sıtma Savaş Daıresı başkanlığı görevınde de bulunan ve o yıllarda salgın yapmış olan sıtmanın, tekrar kontrol altına alınmasında buyuk emeklerı olan Prof Dr Recep Akdur, kıtabın ön sözune şoyle yazmış Sıtma Anadolu tarıhınde buyuk kırımlar yapmış bır hastalık Bu kırımlar Osmanlılar dönemınde ve Kurtuluş Savaşı yıllarında da devam etmıştır Cumhurıyetle bırlıkte kontrol altına alınan, hastalıgın kontrol altında tutulması 1970 yıllarına dek surmuştur Ihmaller nedenı ıle son yırmı yılda tekrar ve ıkı kez buyuk salgın yapmıştır Son salgın sonme eğılımıne gırmış durumdadır Ancak her an tekrar salgın yapma potansıyelı vardır Gerek bu salgınları örrteme ve gerekse bu salgınlarla baş etmede en önemlı sıkıntılardan bırısı konuyu yeterınce bılen ınsanlartn bulunmaması ıken dıgerı de ulkemıze ozgun bılgılerin yokluğudur Bu kitap bu eksıklıklerı duyumsama ve bır olçude de gıderme çabasının bır ürünüdür ^ "^Tf^î^B ler" kıtabı PALME Yayıncı Toplumsal Tarih Tarıh Vakfı'nın aylık dergı sının Mart sayısında kapak konusu "Tarıh Boyunca Kedı" Eskıçag'dan Ortaçag'a Kedı Bır zamanlar tanrıydılar Osmanlı resım sanatında kedı portrelerı, Turk sanatı ve sembolızmınde kedı, Evlıya Çelebı seyahatna mesı'nde kedı, Kuçük kedıler ve buyuk kedıler, Kedının ınsanla ılışkısının kısa tarıhı Kedı sevenler sevmeyenler, Usta ıle Margarıta'nın kedısı Begemot, Kedı sözluğu Bu dosyanın dışındakı dığer konular arasında şunlar goze çarpıyor 8 Mart Kadınlar Gunu dolayısıyla "Esır pazarlarından Parıs sokaklarına" yazısında, Fransız Buyukelçısının esır pazarından aldığı Çerkes kızı Ayşe'nın 17 yuz yıl sonundakı ılgınç öykusu okunabılır II Katerına Buyuk bır devlet adamı mı ? Seçımlerde plaklı propaganda devrı Kendım seçtım kendım buldum Turkingılız arkeolojı ılışkılerı Ortaçağdan bılge bır kadın II Dunya Savaşı'nda Turkıye'de gazetecıler Turkıye'de Hıtıtoloıı