Katalog

TartışmaEditöre mektup APARTMAN ÇÖKMELERİ: Problemin tenıeli üniversitelerde Özellikle 17 Ağustos 1999 depreminden sonra Türkiye'de inşaat sektörünün acı gerçekleri yiizeysel olarak ua olsa tartışılmaya başlandı. Tartışmalar yüzeyseldi, çiinkii yapılan tartışmalar problemlerin kökenine inip çözmek yerine suçlu aramaya yönelikti, fakat suçlu aramak sorunu çözmüyor ve problemin kökenine inilmiyor... ıınu da en son Konya'daki apartman faciasında gördük. Neden suçlıılar bulunmadı? Gerçekten suçlular kim/kimlerdir? Yoksa "suç masumdur kimse üzerine almak istemez" mi? Suçlu aramanın problemi çözmediğini 30 Kasını 2003 tarihli Radikal'deki 'Ders Aldığımız Yok' başlıklı haberle bir kez daha anlıyoruz. Adı geçen haber şöyleydi: "Türkiye İnşaat Sanayicileri İşverenleri Sendikası'nın (İNTES) hazırladığı bir raporda yapıların denetlenmediğinin görüldüğü belirtilirken, projelerin daha çizim aşamasındaki yanlışları anlatıldı. Şantiyelerin denetimsiz olduğuna vurgu yapılan raporda, depremden gereken dersin alınmadığını kaydetti". Peki, gerçekten İNTES veya diğer kuruluşlar problemlerin çözülmesi anlamında ne yapmışlardı da ne bekliyorlardı? Aşağıdakı bdlumlerde tartışılacağı gibi; problemin kökeni üniversitelerde verilen eğitim ve mesleki kuruluşların yapılanması oluşturmaktadır. rülüyor? Dönen bilgisiz çark Ne yazık kı sorunun cevabı iç açıcı değil. Ders vernıe yeterliğirıin uluslararası kabulü, ders verilen konularda bilimsel araştırma yapmak ve bu araştırmaları bilimsel dergilerde yayımlamaktır. Eğer oğretim üyesı bilimsel araştırnıa yapmıyor yada çalışmalarını yayınlayamıyorsa, bu o konuda ders verme yetkisinin olmadığının bir göstergesidir. Ne yazık ki birçok öğretim üyesi ders verdiği konularda 'yeterli' değildir. .Şu gerçeğı de vurgulamak gerek, genelde yetersiz olan üniversitelerde, iyi düzeyde bilimsel araştırma yapan ve yayınlayan oğretim üyesi vardır fakat bunlar genel trendi değiştirmek için yeterli değildir. Yeterli eğıtimı almamış/verılmemiş inşaat mühendisinın diplomayı alıp bir işte çalışmaya başlamasından sonra, teknik konularda yeterli olmadığından, mevcut sistem ile hareket etmekten başka çaresi kalmıyor. Dolayısı ile ye B 20) yazdığım yazıdan sonra, Turkıye İnşaat Mühendisleri Odası Başkanı arayarak, odanın dergisine bu konuda bir yazı yazmamı istedi. Yazıyı iki yüksek lisans öğrencim ile hazırladık ve yazı yayımlandı (TMMOH Geoteknik Mühendisliği Özel Sayı. 45, sayfa: 2530). Yaklaşık bir yıl sonra, İzmır inşaat Mühendisleri Odası dergismde (1) adı geçen yazı eleştirildi. Elcştirmcn, 1930'lardan beri kullanılan birim hacim ağırlığınm "yoğunluk x yerçekimi ivmesi" olduğunu bılmıyor ve çok temel bılgilerden yok.surı olarak eleştırmeye kalkışıyordu. Daha da vahimi, eleştirmen, TSE tarafından zeminlerin sınıflandırılmasında verilen tanımları kullandığımızdan dolayı bizleri bilgisizlik ile suçluyordu. Üstelik bu yazı yayın kurulundan da geçerek yayımlanabiliyordu. tek verilmediğini ve bilimsel çalışmaların önlendiğini, yaşadığım bir ornek ile pekiştirmek isteriın. 19 Ağustos 1999 tarihinde Çin'de bilimsel bir toplantıya katılmak ıçın 13 Ağustos'ta İstanbul'a gıtmıştım. 17 Ağustos depreminden dolayı, Çiıı'e gıtmek yerine İstanhul'da kalıp Amerika'dan gelerı bılim adamları ile deprem bölgelerinde araştırnıalarda bulunarak bilimsel çalışmalara katıldım. Yapılan çahşmalar rapor olarak 2000 yılında yayımlandı (2). Telefon hağlantılarının kurulmasından ve olayın şoku atlatıldıktan sonra, o zamanki bölüm başkanını ve rektörü arayarak kendilerine durumu bildirmeme rağmen, izin almadaıı görev yerımi terk ettiğim iddiası ile hakkımda idari soruşturma açılıp "kınama cezası" verildi. Bu cezaya hiçbir zaman itiraz etmedim, çünkü bu ceza benım unıversitemin bilimsel araştırmaya ve toplumun sorunlarına verdiği önemin ibret belgesiydi. Ne yapılmalı? Bu sorunun cevabı, her konuda olması gerektiği gibi. • İnşaat mühendisliği alanmda da eğitim seferberliği yapılması. • Halihazırda çalışan mühendısler için, konularmda yeterli bılim adamlarından oluşan komiteler kurularak, çalışma kurultayları düzenlenmeli ve mühendislerin katılımı mecburi hale getirilmeli. • Çalışma kurultayına katılan mühendisler, ABD'de uygulanan profesyonel mühendislik sınavına benzer bir sınava tabi tutularak, yalnızca sınavda başarılı olanlara çalışma izni verilmeli. •Başarısız olanlar ve üniversiteden yeni mezun olanlar profesyonel mühendislerin gözetıminde belirli bir süre çalışmalı. Profesyonel mühendısler görev aldıkları projeden sorumlu tutulmalı. • Yine benzer şekilde, tüm müteahhitlik şirketlerınin yapacakları işlerde mühendis çalıştırmaları zorunlu hale getirilmeli; • Mühendislere uygulanan çalışma kurultayları mutlaka inşaat kalfaları için de hazırlanmalı ve verilmelidir. • Üniversiteler için ise benzer şekilde konularmda uzman kişilerin sayılarını hızla artırmak ve bilimsel çalışmaları desteklemekten başka çare yoktur. Unutmayalım ki, herhangi bir yapı bir çok zincir halkası içermektedir; bu zincir halkalarından biri koptuğu zaman yapının tamamı göçebilmektedir. Abidin Kaya Dokuz Eylul Universitesi. Izmir (1). Kaya. A., Yukselen, Y., ve Oreıı. A. H , 2000, Zcmın Mckdnıgınde Jeoloji ve Jeofızigin Önemi, TMMO Ceoteknık Mühendisliği Ozul Sjyı Yıl: 45, (406407) pp.2530 (2) Earthquake Spertra, Vııl Ki Peki problem nerede? Problem eğitimde. Bilindiği üzere. hiç bir altyapı oluşturulmadan ülkemizde çok sayıda üniversite kurulmakta ve bu üniversitelerde inşaat mühendisliği bölümü açılarak inşaat mühendisligi dıploması verılmektedir. Ne yazık ki, diploma verilen bu kişiler gerçek anlamda inşaat mühendisliği eğitimi almamaktadır. Sorulmayan sorular Muteahhitler gerçekten belirtildiği gibi "malzeme çalmış" olabılırler ve eksik malzeme deprenıde yapının yıkılmasına neden olmuş olabilir. Fakat şu sorular hiç sorulmaz: Yıkılan yapı maruz kalacak yükleri taşıyacak şekilde dizayn edilmiş midır? Yapı sırasında kullanılan malzemeden drnekler alınarak gerekli tesller yapılmış mıdir? Yeterli ve gerekli düzeyde zemin etütleri yapılmış midır? Yapı ve temel dizaynını yapan mühendısler yeterli midir? Şu bir gerçek ki, tüm yapı projeleri inşaat mühendisleri tarafından dizayn ve kontrol edilmektedir. Kamu yapılarının inşasında ise mutlaka bir kamu kurumunda çalışan mühendis kontrolör olarak çalışmakta, böylece yapının her kademesinde müteahhidin yaptıklarının doğruluğu onaylanınaktadır. Ne yazık ki, mühendislerin çoğu gerekli olan temel inşaat miihendisliği bilgisınden yoksundur ve neyi nasıl yapması gerektiğini bılmemektedir. Her ne kadar bu konu kısaca aşağıda açıklanacaksa da, yaşadığım bir olayı konunun önemini vurgulamak için anlatmam gerekiyor. ; Yeterli eğitimin alınmadığını vurgulamak için şu soruyu sorabiliriz: Kaç inşaat mühendisliği bölümünde laboratuvar var; bu laboratuvarlar eğitim amacı ile kullanılıyorlar mı? Çalışma konum Zemin Mekaniği olduğundan, bir elın parmakları sayısını geçmeyecek kadar üniversitede laboratuvar olduğunu biliyorum ve dersler de yeterli düzeyde laboratuvarda verilmemektedir. Pekı derslerı veren hocalar yeterli mi? Eğer soruyu biraz değiştirerek sorarsak cevaplaması biraz kolaylaşabilir: Üniversitelerimizdc yüksek lisans ve doktora programlarında her yıl yapılan yüzlerce tezin kaç tanesi yayımlanıyor, yayımlananların kaç tanesi hatırı sayılır bilimsel dergılerde basılmaya uygun gö tersizlikler ve yanlışlar yumağı orulmeye; bilgisiz çark dönmeye, ve maddimanevi değerlerimizi yok etmeye devam etmektedir. Uluslararası düzey nerede Batı örneğinin tersine, Türkiye'de üniversiteler genellikle bilimsel değerler ile çalışmıyor, yönetilmiyorlar. Örneğin, baştı Japonya ve Amerika kendi bilim adamlarını destekleyerek 17 Ağustos 1999 depreminden sonra Türkiye'ye gönderdi ve bu ülkelerin bılim adamları ise adı geçen deprem konusunda en çok bilimsel araştırmayı ve yayını yaptı. Türkiye'de bu konuda maddi des Bilgi yoksunluğu 17 Ağustos 1999 depreminden sonra zemin etütleri konusunda Cumhuriyet Bilim Teknik'te (Sayı:69, Sayfa: 885/196 Mart 2004