Katalog

Oto Güvenİik Kar üzerinde fren nasıl yapılır? Ülkemizin büyük bölümii her kış etkileyen kar yağışları nedeniyle olumsuz hale gelen yol şartları trafik kazalanna yol açıyor. .Bu kazaların bir kısmının bile bazı ek tedbirler ve frenlerin doğru kullanılması ile önlenebileceği umuduyla, bu konudaki bilgi ve deneyimlerimi paylaşmak istiyorum. Alpay Lök (*) lı bırakıldığında araç blokajsız yavaşlamalı, gaza basıldığında patinajsız hızlanmalıdır. 6) ABS'Lİ ARAÇLA FREN Ani bir durumda fren pedalına sonuna kadar basılmalı ve ABS direksiyon hâkimiyetini koruyacağı için aynı anda direksiyon engelden kaçacak yönde çevrilmelidir. Kaygan yollarda doğal olarak fren mesafesi uzayacağı için ABS'nin devrede olduğu yani çalıştığı süre de uzayacaktır. ABS'nin çalışması fren pedalındaki darbelerden anlaşılır. Bu sırada fren pedalı dibe doğru gideceğinden, sürücünün oturuş pozisyonunun buna uygun olması gereklidir, yani bacaklar fren pedalıyla birlikte dibe kadar yetişecek şekilde oturulmalıdır. 1) KIŞ LASTİĞİ KULLANMALI: Kışın kar yağmasa, araç 4x4 ve ABS'li bile olsa, 67 derecenin altındaki sıcaklıklarda kış lastiği kullanılmalıdır. Bunun nedeni sadece kış lastiklerinin özel profıllerinin olması değildir. Yaz lastiklerinin malzemesi düşük sıcaklıkta sertleştiği için yola tutunması zayıflamaktadır. Kış lastiklerinin ise üretildikleri malzeme daha yumuşaktır ve soğuk hava şartlarmda kuru asfalt veya karda tutunmayı artırmaktadır. Kış lastikleriyle donatılmış önden çekişli bir aracın yaz lastikleriyle donatılmış dört tekerden çekişli 4x4 bir araca göre daha güvenli olduğunu herhalde pek azımız biliyordur. Bunun çok basit bir nedeni var: Yaz lastikleriyle donatılmış 4x4 bir araç "gittiği gibi durmuyor", yani fren sırasmda fren mesafesi aşırı uzuyor. Öte yandan kış lastikleriyle donatılmış tek dingilden çekişli bir araç "gittiğinden daha iyi" durabilmektedir. Aşağıdaki "kar üzerinde fren nasıl yapılır?" gibi konulardaki tavsiyelerimiz yalnızca kış lastiği takmış araçlar içindir. Yaz lastiği ile kar üzerinde gitmek isteyenlere (zincir takmak dışında) tavsiyemiz bundan vazgeçmeleri, kendilerinin ve başkalarının can ve mal güvenliklerini tehlikeye atmamalarıdır. Buzlu yollarda ise, yaz veya kış lastiği ile tercihen dört tekerlekte de zincir kullanılmalıdır. ni çok zayıflatıyor ve fren mesafesini şaşılacak şekilde uzatıyor, Bu sorun, daha sonraki frenlemelerde ortadan kalkıyor. Bazı araç üreticılerı bu sorıınu azaltabilmek için aracın altına, hareket halindeyken tuzlu suyun disklere gidişini ö'nleyen aerodinamık deflektörler takıyor. Tavsıye edilen, hareket halinde tuzlu bir ortamdan geçtıkten sonra, arkadan gelen araçları tehlikeye sokmadan, sık ve hafit şekilde frene hasılarak ve gece aracınızı parketmeden önce kuvvetli bir şekilde fren yapıla yöntemler vardır: Kaygan yolda direksiyon hafifler. • Kaygan yolda patinaj olduğu, motor devir göstergesinin yükselmesinden anlaşılabilir. • Kaygan yolda hafıf gaza basıldığında ASR veya ETC daha erken devreye girer (Uyarı lambası gaza basınca yanıp söner). • Kaygan yolda hafıf frene basıldığında ABS yoluıı kuru olduğu duruma gore daha erken devreye girer (ABS'nin çalışması fren pedalındaki rak, fren diski üzerinde biriken tuz tabakasının temizlenmesidir. Aynı tavsiye yağmurlu havalarda diskleri ıslatabilecek bir su birikintisinden geçildikten hemen sonrası için de geçerlidir. darbelerden anlaşılır). • Kaygan ve virajlı yolda hafıf frene basıldığında ESP / DSC / FDR daha erken devreye girer (ESP lambası yanıp söner). 2) FREN BAKIMI YAPILMALI Yetkili servislerde binek araçların fren hidroliği kontrol edilmeli ve gerekiyorsa değiştirilmeli. Çünkü eğer hidroliğin içinde nem varsa bu fren sisteminin donmasına neden olabilir. Araç hareket ettikten sonra sönük olması gereken ABS lambası yanıyorsa "ABS arızalı" anlamına gelir; yetkili serviste onarılmalıdır. 4) YOLUN KAYGANLIĞI Yolun kaygan olup olmadığı (lastikle yol arasındaki sürtünme katsayısı) kritik bir duruma girmeden önce bilinmelidir. Gelişen taşıt teknolojisi pek çok konuda gelişmeler sağlamış olmasına karşın, taşıtın üzerinde gittiği yolun sürtünme katsayısı hakkında önceden bilgi veren bir sistem henüz geliştirilememiştir. Bazı araç ureticilerinin böyle bir sistem üzerinde çalıştıkları bilinmektedir. Bir süre daha mevcut kısıtlı olanaklarla yolun kaygan olup olmadığı kontrol etmek zorundayız. Kontrol işinin bir kısmı dikkatli bir gözlemle yapılabilir, yani yolda buz olup olmadığı gözle kontrol edilebilir. Ancak çok deneyimli gözler taratından yapılabılecek olan bu gözlemden daha güvenilir ve herkes tarafından uygulanabilecek 5) GEREKSİZ FREN ABS'siz araçlarda kaygan yollarda fren sırasında ön lastikler kilitlerse direksiyon hakimiyeti ortadan kalkar, arka lastikler kilitlerse aracın arkası savrulur. ABS'li araçlarda fıziksel sınırlar aşılmadığı taktirde bu sorunlar yoktur. Ancak ABS'nin de eriyen buz ve yumuşak kar üzerinde fren mesafesini uzattığı bilinmelidir. Aslında en doğrusu acil frenler dışındaki yavaşlamalarda frenleri kullanmak yerine motorun kompresyonundan yararlanmaktır. Burada dikkat edilmesi gereken, özellikle arkadan itişli araçlarda ani vites küçültmelerinden kaçınılması gereğidir. Çok kaygan yollarda özellikle yokuş aşağı inişlerde aracın hızı ve vitesi o şekilde seçilmelidir ki, gaz peda 3)TUZ OLUMSUZ ETKİLİYOR Yapılan bazı araştırmalar sonucunda, kışın buzlanmayı önlemek için yol üzerine atılan tuzun disk frenler üzerinde bir anlık frenlerin zayıflaması şeklinde olumsuz bir etkisinin olduğu saptandı. Buna gore, diskin üzerinde biriken tuzlu su, frene ilk basıldığında fre Unutulmamalıdır ki, en gelişmiş araçlardaki en gelişmiş sistemler ( kış lastikleri ve ABS , ASR, EBV, ADB, ETC, ESP.FDR, DSC, FDR, BAS ) sürücülerin kendilerinin ve araçlarmın sınırlarını zorlamaları için değil, ani durumlarda araca olan güvenlerini artırarak sterssiz araç kullanmaları için geliştirilmişlerdir. Bu sistemlerin hiçbirisi fızik yasalarını değiştiremez, yani dönemece aşırı hızla girmiş bir aracın merkezkaç kuvvet nedeniyle dönemeç dışına savrulmasın önleyemez, kış lastikleri ile buzlu yollarda kaymayı önleyemez, gerekiyorsa zincir takılmalıdır. Tavsiye edilen, fıziksel sınırlara daha kolay ulaşılabilen kışın kaygan yollarda daha yavaş ve daha dikkatli araç kullanılmasıdır. Mümkünse sürücüler araçlarmın ve kendilerinin sınırlarını kritik durumlara girmeden önce, trafığe kapalı alanlarda ve mümkünse uzmanların yardımıyla, öğrenmeye çalışmalıdırlar. (*) Mak. Y. Müh. (İTÜ) eposte: alpay&t'renteknik.com 887/2 20 Mart 2004