Katalog

Arkeoloji Büyük keşif: Arkeoloıinin Anadolu'da 10 bin yıl öncesinden Kaya resimleri bulundu Kagızman'da bulunan "kayaüstü resimleri" tarihöncesi insanının hayvanlarla ilişkisiniaydınlatıyor... Hayvan resimleri o denli başarılı çizilmiştir ki, avcı sanatçıların olağanüstü başan ve yetenekleri hayranlık uyandırıyor. Anadolu ve hatta Eski Ûnasya Dünyası'nda ilk kez oldukça farklı bir stil ve anlatım özelliğinde betimlenmiş hayvan figürleri ve tuzak sahneleri görülmekte. Resimler yaklaşık olarak günümüzden 10.000 yıl önceye ait. Oktay Ekinci J.stanbul Unıversitesı'ndekı Avrasya Ar I keolojı Enstıtusu Muduru Prof Dr X Oktay Belli, yaklaşık 30 yıldır Doğu Aıudolu dakı tdrıhsel kulturlerm peşm de Ozellıkle "Urartu" uygarlığmın dutıyadakı en tdiıınmış ısımlerınden olan Bellı, bu bolgenm ' tarıh oncesı donemlere de ışık tutan yaşam ızlerını belgelıyor Runlar arasındd en çarpıcısı ıse Ok tay Bellı'nın 'bu bır keşıf" dıyerek anlat maya başladığı Kagızman yakınlanndakı "kayaustu resimler Üaha once de aynı bolgede bu tur resimler bulunmasııid rağmen, son olarak Çallı Koyu'nde saptdnanldr, 10 bın yıl oncesındekı Anadolu ınsanının 'hayvanlarla olan yaşam ılışkılerını anlatıyor Bu resımlerın ılk fotograflarını Kars'ın aydın îbimlerınden Yıldınm Öztürkkan çekmış 'Hemşerısınden" haberı alır almaz harekete geçen Bellı'nın Kağızman yoresınde başlattığı genış kapsamlı arkeolojık yuzey araştırmasına yıne Kars dydınlarından Dr CengizŞıklı, Kars Muze Muduru Necmettin Alp, Guzin Sühran Belli, Sadık Küçük ve Selami Karaağaç da katılıyorlar Kars Beledıye Başkanı Naif Alibeyoğlu'nun ve Kagızman Kaymakamı Aylin Duman Kırcı'ııın da yardımu oldukları çalışmalar IU Araştırmd Gorevlısı Can Ava'nın çızımlerıyle hazırlanan raporlarda derlenerek bu gunlerde bılım çevrelerıne açıklanmaya hazırlanıyor Boylesıne bır 'keşfi" ılk kez Cumhurıyet gazetesıyle kultur ve tarıh dunyasına mujdelemeyı onerdığımızde, Prof Dr Oktay Belli hıç duraksamadan \ok ıyı olur" dedı ve ekledı ' Ilk ogrenenlerın Cumhubızlere kazandıran Oktay Belli ıle Kagızman'dakı 10 bın yıllık kayaustu resimleri konuştuk Tam yerini tanımlar mısınız? Kağızman'ın neresındeler? Ilçenın yaklaşık 8 9 km kuzeyın deler En yakın yerleşım merkezı 2 2 5 km guneyde bulunan Çallı (eskı Har) Ko yu oldugundan, bu onemlı merkezı 'Çallı Kayaustu Resimleri" olarak adlandırmayı uygun bulduk Bolge, denız sevıyesınden 2320 m yukseklıkte bulunan Kaş Sıradağlan'nın hemen guney etegınde "Mal Yatagı" adlı mevkıının yaklaşık 200 250 m guneyınde Burada yıne denız sevıyesınden 2247 m yukseklıgınde bulunan resimler ıkı ayrı kaya yuzeyıne yapılmış Daha çok hayvan resmının bulundugu dogu yonundekı ka ya yuzeyıne "Buyuk Pano' bunun batı sında yer alan ve daha az resmın bulundu gu kaya yuzeyıne ıse 'Kuçuk Pano dedık Doğunun sert iklimınde, bu yükseklikte bır yaşam nasıl olabılıyor? 10 bın yıl önce insanları burada yerleşık kılan, ayrıca bunca hayvan turunune de uygun bir ortam bulunmalı... Kaş Sıradağları, 56 km guneyde yer alan Aras Irmagı Vadısı'ne dogru alça lıyor Zengın su kaynaklar da Aras Irma gı'na dogru akıyor 3134 m lık volkanık Aladag'ın puskurugu olan sıyah andezıt kayalıklar hdVd sıtaklıgını daha çok bun yesınde tutınaktd Ayrıca Aras Irnidğı ve yakın çevre.sı de zaten ıklım olarak ılıman ozellıklere sahıpler Orneğın Kars'a kar yagarken buraya sadece yagmur yagar Bolgede yetışen meyve turlerının çeşıtlılı gı ve bollugu, halk turkulerıne de konu Çallı, Büyük Pano resimleri Çalıl kayaüstü resimlerlnin çiziml zengınlıgı, ıklımın çok elvenşlı olması ve hayvanların sıgınacakları dogal kaya barı naklarının fazlalığı kara av hayvanları ıçın çok elvenşlı bır yaşam ortamı sun muş Nıtekım 30 35 km batıda yer alan ve Uht Paleolıtık Çağ'a tarıhlenen Aladdg ın dogu yamacındakı Camışlı Koyu kayaustu resımlerınde de, en çok betımlenen hayvanlar arasında geyıkler gelmektedır maktadır Hayvan resımlerınm buyuk bır kısmı yandan yanı sol tarafldrından goste rılmıştır, başını arkaya çevıren ceylan ve geyık ıse perspektıf bır yontem ıle betımlenmıştır Av hayvanlarının hemen hepsı sağddn sola dogru yurur veya koşar durumdd bır hareketlılık ıçınde gosterılmıştır Bu gurubun solundd kuçuk bır kopek ten sonra, yıne sol tarafta tuzaga dogru surulen bır başka hayvan gurubu dort dağ keçısı, ıkı dag koyunu ve bır horguç lu deveden oluşmaktadır Tuzaklardan söz etmiştiniz; insanın hayvanları yakalaması ve evcilleştirmeye başlamasının resimleri olduğunu söylemıştiniz.. Evet, sol tarafta av hayvanlarının onunde dıkey olarak gosterılen uç çızgının arası, baklava dılımı bıçımınde çapraz çızgılerle taranmıştır Bunun ağaçlardan yapılmış bır tuzak oldugu anlaşılmaktadır Yanı burada anlatılmak ıstenen konu, kopeğın de yardımı ıle soldan sağ tarafa doğru duzenlenen surek avında, hayvan ların tuzaga duşurulerek avlanmasıdır Gerçekten de hayvanlar tuzağın onune dogru yıgılmışlar Hatta bır dağ keçısı ıle dağ koyununun tuzağın onunde anı bır İLK EVCİLLEŞTİRMELER Resımlerle devam edelim. Büyük panodan başlayabiliriz; Bu kayada, 130 ım X 320 uıı 'lık bır alana toplam 26 adet çeşıtlı hayvan resimleri çızılmış Bunları, kuçuk panodakılerle bırlıkte degerlı meslektaşım arkeozoolog Doç Dr Vedat Onar saptadı Kayalıgın cam gıbı duzgun yuzune yapılan resimler, yerden ortalama 3 5 4 m yukseklıgınde Ancak ılk yapıldığında yerden yukseklığının normal bır ınsan boyu kadar oldugu anlaşılıyor Yagmur ve sel sularının arazıyı parçalayıp oymast ıle resımlı panonun yerden yukseklığı arttı Sag taraftakıler ıkı geyık, bır ceylan, uç dag koyunu ve bır dağ keçısınden oluş rıyet BılımTekmk ukurkn olmdbi dd <,ok anlamlı Çunku tarıhoncesı ınsan yaşamına aıt gun ışıgına çıkan her bılgı, gelecege karşı sorumluluk duyanlar açısından çok degerlı lnsanlıgın koklerı Anadolu'da ve batı ıle uygarca ılışkı kurabılmemızın en onemlı dayanagı da ışte bu zengınlıgı mız " Işte bu zengınlıgın son kanıtlarını olmuştur. Aynı nedenle geçmışte ormanlarla ve sık koruluklarla da kaplı olan bolge av hayvanı yonunden de hala oldukça zen gın Eskıçağ'da var olan geyık, ceylan, dag keçısı, dağ koyunu, domuz ve ayı gı bı av hayvanlannm soyu, aşırı avlanma yuzunden artık kaybolmuş gıbı Otlak ve korulukların fazlalığı, su kaynaklarının 927/1025 Arahk 2004