Katalog

haftalık bulmaca 12 3 4 5 6 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 îöfllbf Yerküre'nin iç kısımlarının bileşimi Soru: Bilim adamlan Dünya'nın iç kısımlarının bileşimi hakkında nasıl bilgi edinir? Yanıt Yerküre'nin derinlikleıinden ornek çıkürtmak mumkün olmadığt için, bu kısımların bileşimi hakkında ancak çtkarım yoluyla hilgi edinehiliriz. Bilim adamlan volkanik veyn nıetamoıfik ( yeraltında yüksek hasınç ve sıcaklığa manız kıılınca değifinı ffcçiren) kayalardaki gizli ipuçlarına bakarak sonuç çıkartırlar. Bilim adamlnrı ayrıca depremlerin oluşturduğu sismik dalğalann hmındaki değifikliği üç boyutlu olarak gönjntüleyerek bu kısımların yapısı hakkında tahminlerde bulunahilirler. Sismik dalılalaı: Kezeıienin yüzcyinc yerleştirilen sismometrelerin oluşturduğu ağlar yardımıyla örneklenir. llaıvard'lı ünlii jeofizikçi Francis Birctı, mcslektaşları ve öğrencileriyle birlikte Diinya nın iç kısımlarının nasıl inceleneceğine ilişkin temel bir nmtodoloji gelişlirdi. Birch, kayaların sertliğinin gezegenin derinliklerindeki asırı basınç vc sıaıklık altında nasıl dcğişdğini inceledi. Sismik dalğalann hızı, içinde yol aldığı ortamm sertliğine bağlı olduğıı için, iç kısımların bileşimini ve sıcaklığıııı sismik Inz haritasından hcsaplamak mütnkün ohbilir. Şu anda sürdünilen çalışmalann pek çoğu Birch'in bulgularına dayanmaktadır. Bu arada diğer gezegenler bakkındaki bilgilerimizi nasıl geliştirebiliriz? Insanlı veya insansız uzay araçları Ay ve Mars'a sismometreler yerleştirdi. Bunlar, lümiiyle devreden çıkmadan önce Dünya'ya son derece kısıtlı ve hâttâ hayal kırıklığı yaratan bilgiler gönderdiler. Bugün gezegenlerin yüzeyine indirilmek üzere tasarlanan uzay araçları, gezegenlerin yüzcyinc sismik aletler yerleştirecek, hâttâ dünyaya kaya örnekleri gönderebilecek yeteneğe sahip olacakür. SOLDAN SAĞA 1. Oğuz Atay'ın Bir Bilim Adamının Romanı'nda yaşamını anlartıgı ünlii miihendis ve mekanik bilgini Ayıbalığı. 2. Takımada • Batıda Avicenna olarak tanınan, 98010.17 yılları arasında yaşayan filozof, hekim (resimüeki). 3. Uğur, iyi lalilı, iyi lıaber • Praseodimin simgesi Eski Yunan mitolojisinde, C.irit Labirenti'ne girerek Minotauros'u öldüren kahraman. 4. İyi bir gö'rüntü elde etmek, görüntüyü tanı odak noktasına düşünnek icin ulıcı merceğinde yapıları düzenleme Bir nota Kısa anımsama yazısı. 5. Kadın Taneli kristal kayaçların yavaş kimyasal bozunmasından kaynaklanan ve zayıf bileşenlerin etkisiyle agğa eıkınış tck ya da çok mineralli tanelerden doğan iri kıımlu oluşıım Yerine koynıa, yerine kullaııma. 6. Fransa'da bir keııt • Öykü Kücük bitkileritı orlak adı. 7. Ilavada on milyonda bir oraııında bulunan, senksiz, kokusuz asal gaz Yunan alfabesinde hir harf Dağlalesi. 8. Ronıa mitolojisinde, bereket ve toprak ürünleri tanrıçası Almanca "yaşa" anlamında ünlem Gökkuşağı Bilinç. 9. Orta Amerika'da bir ülku Kaf dağının arkasıııda yaşadığı rivayet edilen kıış Yılanın deri değiştirirken attığı deri. 10. Üstü şekerli, reııkli ve parlak bir nıadde ile kaplanmış hap Mikroskop camı Büyünıe evresini tamamlamış, fakat heıuiz döllenebilecek duruma gelmemiş clişi gamet. 11. Bulgaristan'da hir dağ "... metri" (Gözün ışığı kırıııa eylemiııi incelemeye ve görme kusurlarını araştırmaya yarayan yöntemlerin tümü) • Şişmanlık hastalığı İlave. 12. Bir hayvaıı Jules Verne'in, Denizler Altında Yirmi Bin Fersah adlı romanındaki Naııtihıs dcnizaltısımn kaptaııı Akdeniz'de yaşayan. pullu, eti beğenilir bir balık Pasolini'nin bir filmi. 13. Birincil Iskarta mal Mezar. 14. Sayma, sayılına Modern Deprembiiim. 15. Kasların, özellikle diz kaslarının iradesiz kasılması Kakım ve as denilen bir hayvan Mekanik yollarla hareket ettirilen ya da keııdi kendini yöneten alel. YUKARIDAN AŞAĞIYA 1. Kıkırdak dokusunun ara maddesi. 2. NASA'nın Mars'a gönderdiği uzay aracı Bir haber ajansı. 3. Agır yükler Değerli bir orkide türü. 4. Haber toplanıa ve yayma işiyle uğraşan kuruluş. 5. Çek Cumhuriyeti'nde bir ırnıak Eski bir Mezopotamya uygarlığı. 6. Dök hücrelerindeki krütnozom sayısını yarıya indiren bölünme, redüksiyon bölünmesi • AET bünyesinde yer alaıı Nükleer Enerji Ajansı'nın kısalblması Hırvatistan'da, Adriya Denizi kıyısında bir kent. 7. Omurgalı hayvaıılardan, amfibyumlar sınıfının, vücut ve kuyrukları uzun, bacakları zayıf, birçok semender türlerini içine alan bir alt takımı Amazon'daki bataklık, sık ormanlara verilen ad Bir nota. 8. Açık gecelerde gökyüzünde boydan boya görülen uzun yıldız kümesi. Kehkeşan • Baş, kumandan. 9. Talyumun simgesi Kemiklerin toparlak ucu Tirsibalığı. 10. Gezegen Kalılsal. 11. Kaçma Zeolit grubundan hidratlı doğal kalsiyum alüminosi likat. 12. Bir kaıı grubu Kuzey Alrika'da tek hörfiiiçlii deveye verilen ad Irak'ta iktidardayken ABD'nin islilasıyla kapanan partı. 13. Mikropla oluşan, mikroplu • Elektrik akımında şiddet birimi Molibdeniıı simgesi. 14. "Koyan" aıılamıyla sözcüğe ulanan sonek Maun • Krkek ve dişi gametin birleşmesiyle oluşaıı döllenmiş hücre. 15. Bal Cıva yerine bir maclen kutu kullanmak temeline dayanan kadranlı barometre • İsveç'teki işçi sendikası. 16. Kadın bastalıkları, jinekoloji Ortaçag'da Orta Avrupa'da yaşayan bir ulus Kırgızistan para birimi. 17. Bir soru sözü Büyük sıçan Kıılağın dııyabildiği titreşim Almanca "evel". 18. Belli bir bölgede yetişen hayvanlarm tümü, direy Argoda lira • Turnusolün nıavi rengini kırmızıya çevirnıek özelliğinde olaıı ve bileşimindeki bidrojenin yerine maden alarak tuz oluşturan lıidrujenli bileşik. 19. Henı denizde, hem tatlı sularda yaşayan, eti beğenilen, irice bir balık Doğuştan nıeme ucu yokluğu. 20. "tç imdi iç şarabını / ... bir yana hicabını" (Recaizade Ekrem) Vietnam takviminde yılbaşı Gözde oluşan ince tabaka. Hazırlayan: llker Mumcuoğlu Kap değişiminin kırmızı şarap üzerine etkileri Soru: Kırmızı sarabı şifeden sürahiye boşalbnca tadı değişlr mJ? Beyaz şarabın tadında da benzer değifiklikler olur mu? Şarabı şişesinden haşka bir kaba bosaltmak, taze şarabın tadını olgunlaştınr, ) Bunun nedeni şarabın oksijene maruz kalmasıdır. Ayrıca bu işlcm eski şarahın içindeki posalardan kurtulmaya da yarar. Olgunlaşması için daha kısa süre bekletilen beyaz şarabın tadı, kap değisiminden elkilenmez. Daba genç kırmızı saraplar 3 ile 10 yaştnda, şişeyi açar açmaz tüketilirse buruk bir tat bırakır. Çünkü bunlar, yıllanması için oksijensiz bir ortamda muhal'aza cdilir. Zaman içinde, bu f koşullar şarabın içinde bazı bileşimlerin oluşmasına neden olur. Bir şarabın aroması açıldıktan 1030 dakika içinde değişikliğe uğrar. Şişeden sürahiye bosaltmak bu havalandırma sürccini hızlandırır. Bu da şarabın aromasını artırıcı hir etki yaratır. Çünkü uçucu maddeler serbest kalarak kokuyu yoğunlaştırır. Kap **değiştirmek ayrıca şarabın burukluğunu ve sertliğini veren tanenin tadını "yumuşatır". Şarap şişesinin mantarmı, şarabı kadehlere boşaltmadan 15fiO dakika önce açmak, kap değişimi kadar dramatik değişiklikler yaratmaz. Daha eski şaraplarda kap değişimi posalardao ktırtıılmayı da sağlar. Posalar zararsızdır, ancak şarahın berraklığını yok eder. Genç şaraplardan tarkh olarak, yaşlı saraplar sürahiye boşalüldıktan sonra hemen içilmelidir. 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 T bı\l Yarı Ingilizce yarı Türkçe bilmece Aşağıdaki ifadelerde, büyük harflerle yazılan sözcüklerde her harf belli bir rakamı simgeliyor. 1) NINETY, 9 ile bölünebilen bir sayıdır. 2) TEN, 9 ile bölünebilen bir tam kare olan sayıdan 1 fazladır. 3) TEN ile NINETY arasında SIX (6) tam kare bulunur. Soru: SENT sözcüğü hangi sayıyı temsil ediyor? 921.sayıdaki "Zor Karar" isirnli bilmecenin yanılı: 923/23 27 Kasım 2004 ABANA 17161 Bilmeceyi doğru çözen okuyucularımız: Emre Doğanİstanbul, Sebahattin BektaşSamsun, Süleyman Çevikerİstanbul, Güngör Bingölİstanbul, Ali ErkılıçAdana, Engin Altınözİstanbul, Naim Uygunİstanbul, Endenr Aktulgaİstanbul, Ahmet AvşaroğluAnkara, Sevil AvşaroğluAnkara, Orhan Utkanİstanbul, Özen Gün Uralİstanbul 92O.sayıdaki bilmeceyi doğru çözen okuyucularımız: Engin Altınözİstanbul, Hüseyin ErgönülEdirne, Naim Uygunİstanbul, Nazan CesurMuğla, Mehmet Yalçınİzmir,