Katalog

Bilim AdamıPortre GüncelTıp ] r. Mustafa Çetiner Cilt Altı Mikroçipler... ABD 'de geçirdiğim giinler boyunca tanık olduklarım gerçekten de beni derinden etkilemeye devam ediyor. Geçenlerde Washington Post gazetesinin ilk sayfasında kendine yer bulan bir haber aslında bu ülkenin teknolojide geldiği noktanın da açık bir özetiydi. Haber, deri altına yerleştirilmesi planlanan mikroçiplerin, Food and Drug Administration (FDA) onayı aldığını bildiriyordu. Bu küçük elektronik kapsül sayesinde doktorlar, hastalarının tüm tıbbi bilgilerine doğru ve eksiksiz ulaşabilecekler gibi görünüyor. Bir tarayıcı ve bilınen bir kod ile tıpkı süpermerketten aldığınız bir ürünün yazar kasada okutulması gibi hastanın tüm bilgilerine bu mikroçip sayesinde ulaşmak mümkün olabilecek. Elbette bu şans, tralik kazası geçirmiş, alkolik, diabetik veya herhangı bir sebepten şuuru kapalı olarak acil servise getirilmiş bir hastada eksik bilgi nedeniyle ortaya çıkan yanlış tedavi riskini de ö'nleyecek. Bu durumdaki bir hastanın mevcut sağlık sorunları, alerjisi olan ilaçlar, kan grubu gibi bılinmesi son derece önemli bir çok bilgiye zahmetsiz ve eksiksiz ulaşabilmek mümkün olacak. Sözü edilen bu "VeriChip" teknolojisi, insanlardan önce bir milyon kedi ve köpekte başan ile uygulanmış. Üretici olan "Digital Solutions Inc." isimli firma, bu mikroçiplerden şu ana dek 7000 adet sattığını ve bunların 1000 kadarının insanların cilt altına yerleştirildiğini belirtiyor. Şu günlerde ABD'deki tıp çevrelerinde en çok konuşulan konulardan biri bu mikroçipler. Çoğu kişi, 11 eylül kurbanlarının cilt altlarında buna benzer çipler olsaydı ölen sayısının da önemli ölçüde az olacağına inanıyor Habere bakılırsa çipler sadece sağlık alanında kullanılmayacak. Mikro çip kullanımı, kredi kartı borcu olan, çalıntı kart kullanmaya çalışan kişilerin de korkulu rüyası olacağa benziyor. Nitekim ABD'nin en büyük mağazalar zincirinden WallMart mağazaları, bu çipleri tanıyan tarayıcı programları kullanmaya başlamış. önümüzdeki yıllarda kredi kartı kullanıcıları, kimlik kartı olarak bu çipleri kullanmak zorunda kalabilecek gibi görünüyor. Aslında bazı etik sorunlar da yok değil. Bu sistem aslında bir çeşit lişlenme de sayılabilir. Çünkü çip teknolojisi, aslında mikroçipi taşıyan kişinin yerıni, nerede ve ne zaman bulunduğunu da anlayabilecek bir gelişmişliğe sahip. Şu günlerde ABD'de suçluların takibi, yerlerinin belirlenmesı gibi amaçlarla da bunların kullanılabileceği tartışılıyor. Geçen aylarda, Meksika'da önemli görevlerde bulunan 160 askeri personelin bu çipler ile bir anlamda işaretlendiği ve yaşamlarının kontrol edildiği bildirilmişti. Bu ve benzeri uygulamalar, doğal olarak bireyin özgürlüklerini veyaşamın "kişiye özel" kalmasına da engel olabileceğe benziyor. SADECESAĞUKTADEĞİL Adına düzenlenen sempozyumda öğrencileri, yerli ve yabancı meslektaşları dahil 300'ü aşan insan katıldı. niyle Bayan Rrtekin de 1402'den payına düşeni aldı. Bundan birkaç yıl sonra Bayan Ertekin ciddi bir asansör kazası geçirmiş ve aylarca yatağa bağlı kaldı. Daha sonra iyileşerek üniversiteye geri döndü; herşey tam yoluna girdi denirken, oğlu Nedim 16 yaşında ağır bir trafik kazası geçirdi. 2 yıla yakın süre bitkisel yaşamda kaldıktan sonra Nedim bu derin uykudan uyandı, ancak bir daha eski haline geri dönemedi. Nedim'in ve tüm ailenin mücadele ile süren bu öyküsü 6 yıl sonra bir Mayıs gününde bitti. Ertekin'ler oğullarını yitirdiler. Bu hazin hikâyeden, bu kötü toprağın içinden kardelen çiçeği gibi bir bilimsel öykü filizlendi. Nedim'in bitkisel yaşamdan çıkmasından bir süre sonra yutamadığı farkedildi. Prof. Cumhur Ertekin bir baba ve bir doktor olarak bunu çözmek içın gece gündüz çalışmaya başladı; belki bu konudaki bütün literatürü okudu. Bu arada Nedim kendiliğinden yutmaya başladı. tem vardır. Sayısı 10'a yaklaşan ulusal ve uluslararası bilim ödülü sahibidir. KÎŞİLİK ABİDESİ Prof. Dr. Cumhur Ertekin için neden böyle bir etkinlik düzenlendi? Elbette bunun ana nedenleri Ertekin'in sinir fizyolosinin klinik kullanımı alanında (Klinik Nörofızyoloji) uluslararası çapta önemli bir bilim adamı olması, Türkiye' de elektromyografı ve elektrofızyolojinin yerleştirilmesi konusundaki hem eğitimci hemde araştırmacı olarak üstün hizmetleridir. Kakat bunların dışında Prof.Ertekin, Ege Üniversitesi Rektörü Prof.Dr. Ülkü Bayındır'ın sempozyum açılış konuşmasında söylediği gibi genç bilim adamlarına örnek bir "kişilik abidesi"dir. Çalışkanlık, dürüstlük, bilgisini başkalarından esirgememe, doğru bildiğini bedeli ne olursa olsun savunma bu kişiliğin ilk göze çarpan yanlarıdır. Bizler ona, sanatçı, bilim adamı diyoruz ama o hepsinden önce bir "adam" dır. Fikri hür, vicdanı hür bir adam. Başka türlü de böyle bir yaşam mümkün olamazdı galiba... Doç. Dr. Burhanettin Uludağ Ege Üniv. Tıp Fakültesi Nöroloji ABD email.burahnii@med.ege.edu. tr (*) Sempozyum, Ertekin'in yaşaımnı anlatan son döncm oılrcncilennın hazırladıtfı lırtk bir savdam ılösterı.s/ ile ba^ladı. Bunu, TUBA Başkanı Prof.Dr Eııgııı Bermek. Ege Umversıtesı Rektoru Prot.Ur. Ulkü Bayındır, Tuıkıye Klınık Nörofızyoloji KEGKMG Derneğı Baskanı Prof. Dr. Önder Us. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı Prof.Dr Ata Erdener, Ege llnıversıtesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Baskanı Prof.Dr. llatice Karasoy. Klınık Nörofızyoloji Bılım Dalı Haşkanı Hrof.Dr Zafer Çnlakoğlu'nun açılış konusmaları izledi. Ardından odul vc plaket torenlerı yapıldı Türkiye Klinik Nörofızyoloji EEGEMC Derneği adına Başkan PıoiDr Ondcr 11$ Prot.Erlekm'e derneğın ılk kez verdi ğı "Ustun llızmet Odulu" madalyasını taktı. Bir nörofızyoloji sempozyumu olmamna ragnıen, hcr ıkısı de astrofızıkçı olan, Prof. Alı Alpar ve Prof. Celal Ibanoğlu "Popüler Bilim" ve "Bilim ve Poliüka" konulu konferans verdi. Tan Oral, Eray Özbek ve Prof. Dr. Oğuz Dicle izleyicilere nefis bir karikatür söyleşisi sundular 25 "YUTMA" MAKALESİ Ama Krtekin yutmanın yeterince araştırılmamış "bakir" bir alan olduğunu farketti; yutma fizyolojisini, yutma ile ilgili bozuklukları araştırmaya karar verdi. Öncelikle yutma incelemesi için bir kaç elektrofizyolojik yöntem geliştirdi, ardından bu yöntemlerle hem yutma fizyolojisi hemde hastalıklarında önemli bilgileri dünya bilimine hediye etti. 13 yıldan bu yana 1000'in üzerinde denek ve hastada yaptığı yutma çalışmaları ürünlerini 25'in üzerinde SCI makalesi, pek çok yabancı kitapta "bölüm"e dönüşerek verdi. Bu çalışmalar ile Sedat Simavi ödülünü ikinci kez "yutma grubıT'ndaki öğrencileri ile birlikte kazandı (2003). Ertekin bu alanda dünyanın halen en önde gelen otoritelerinden biridir. Prof. Ertekin' in 40 yılı aşan bilim emekçiliği, 106 uluslararası yayın, SCI taraması altındaki dergilerde 1000' in üzerinde atıf, 11 Türkçe kitap, 160'in üzerinde Türkçe makale ile taçlandı. Adı ile anılan birçok bilimsel yön ACİL SERVİSLERDE KULLANILACAK Sonuçta kişiye ait bilgilere kişiden izinsiz ulaşabilme, yaşamlarını denetleme ve izleme gibi keyfiyetler, önemli etik sorunlar doğurabilir. Tüm bu tıp dışı tartışmalar bir yana, bu sistem, tıp dünyasında ve özellikle de acil servislerde kolayca benimsenecek gibi görünüyor. Nitekim üretici firma yetkilileri, hcr biri 650 dolar olan 200 civarındaki tarayıcı sistemi şimdiden acil servislere bağışlamaya başlamışlar. Birpirinç tanesi büyüklüğünde olan ve şırınga ile ust kola ağrısız ve kolayca injekte edilebilecek bu çiplerin kullanıcılara maliyeti sadece 200 dolar civarında. Sistem keyii kullanımları önleyecek biçimde 16 rakamlı bir kod ile korunmuş durumda. Firma yetkililerine bakılırsa çiplerin elde edilmesi de hiç zor değil. Eğer kronik bir hastalığınız varsa doğrudan sağlık sigortanıza başvurup çiplerin teminini sağlayabiliyorsunuz. ABD'de bu çiplerin kullanımına karşı olanlar da var. Bu kişiler, çiplerin sağlayacağı yararın son derece sınırlı olduğunu, kronik hastalığı olan kişilerin koluna takılacak basit bir bilezik veya benzeri uygulamalar ile hekimlerin tıbbi konularda uyarılabileceğini iddia ediyorlar. ute yandan ise mikroçiplerin kötü amaçlı kullanımlarının çok mümkün olduğuna dikkat çekiyorlar. VVashington'da "Elektronik özel Bilgi Merkezi" isimli bir kuruluşta görevli Mark Rotenberg, sistemin insanları tıpkı sığırlargibi damgalayacağını ve bu mikroçipin takıldıktan sonra uzaklaştırılmasının da pek mümkün olmadığını belirtiyor ve ciddi yasalar yapılmadan kullanılmalarının yanlış olabileceğini vurguluyor. Ûnümüzdeki günlerdeki gelişmeler, mikroçiplerin geleceğini de belirleyeceğe benziyor. • • cetiner.m@superonline.com 923/15 27 Kasım 2004