Katalog

PolitikBilim Aykut Goker Alternatif Enerjiler Bilim ve Teknolojide AB'yi Yakalamak (3) Bılım ve teknoloııdekı açığımızı kapatabılmenın üçuncu şartının toplumumuzun bugunu ve geleceğı ıçın öncelıklerımızın belırlenmesı ve bu oncelıklerın taraflarca kabullenılmesı olduğuna ışaret etmıştım Öncelıkler meselesınde ışın o/u teşvıkı duşunulebılecek araştırma alanları arasında "ehemmı muhımden ayırabılmek ve 'daha onemlı olanda odaklanabılmektır Odaklanmak, bılımle teknolojı arasında bır seçım yapma meselesı de ğıldır Her ıkısınde de yetkınleşmeden ve bılımde kazanılan yetkınlığı teknolojı teknolojıde kazanılan yetkınlığı bılım alanına taşıma becerısı edınılmeden, toplum ıçın guvenılır bır gelecek duşunulemez Bu sıstemık butunsellığı go rerek, her ıkısınde de oncelıklerı belırlemek ve bu öncelıkler uzerınde odaklanmak gerekır Odaklanmak, paranın belırlenen öncelıklere göre tahsısınden ıbâret bır ış de değıldır Ana sorun beyın gucumuzun 'öncelıklı alanlarda yoğunlaş tırılabılmesı ve bu alanlar ıçın yeterınce araştırmacı yetıştırılebılmesıdır 'Yogunlaşma ıçınse sadece araştırmacı sayısını artırmak yetmez Sayısal artışın yanında aynı ya da bırbırını tamamlayan dısıplınlerden araştırmacıların belırlenen öncelıklı alanlarda ışbırlığı yapmalarını sağlamak da gerekır Bu ışbırlığı mevcutya da kurulacak araştırma lâboratuvarları ve teknolojık kolaylık bırımlerınden ortak olarak yararlanmaktan başlayıp ortak araştırmalara kadar varan genış bıryelpazeyı kapsar Dunyanın enyüksek kulesi enerji üretecek Avustralyalı bir firma dunyanın en yüksek kulesini planlıyor: 1OOOm yüksekliğindeki kule güneş ısısını, önce rüzgâra sonra da elektrik enerjisine dönüştürecek. vustralya nın kuzeyındekı Vıctorıa eyaletınde bulunan Mıldura kentının 65km batiMnda tarıhın en yuksek yapısı yukselecek Uç Eyfel kulesi yukseklıgmde planla nan ve yaklaşık olarak bır futbol sahası genış lıgınde bır alan uzerıne kurulacak olana ener jı kulesıyle temız enerji uretımı hedeflenmek te Çevreye dost ' yeşıl enerjıyı' EnvıroMıssıon fırması 2005 yılından ıtıbaren uretmeye başldydcdk Kulenm tepesı ve tabanı arasındakı sıcaklık farkıyla yogunlaşan ısıyla 200 me gavatlık 32 turbm ışleyecek A gore bu tur enerji santralıyle 200 000 konu tun elektrik ıhtıyacını karşılamuk mumkun Gerçı uretını malıyttlt.rı yu^undtn tntrjı kulesıyle elde edılen elektrik komur tııtrjı sıyle elde edılene gore %20 oıamnda daha pa halı satılacak ama hrmanın bu konuda pek kaygısı yok gıbı Sonuçta Avustralya Kyoto Sozleşmesı geregınte karbondıoksıt emısyonunu duşurmek ıçın çabalıyor Mukumet daha 2000 yılında ulkede elektrik enerjiMiım 2010 yılına dek %10 oranında yeııılenebılır enerji kaynaklarından uretılmesı konusunda karar BÜYÜKBİLİMDEİDDİAMIZ VARSA... Turkıye nın buyuk bılımde ıddıası varsa kı, bellı alanlarda olması gerekır ışbırlığı zaten kaçınılmazdır Buyuk bılımın gerektırdığı teknolojı altyapısını kurmanın mâlıyetı o denlı artmıştır kı, ulkeler bıle, tek başlarına bunun ustesınden gelemedıklerı ıçın bu yatırımları ya ortak yapmakta ya da bırınınyaptığı yatırımdan dığerlerı de bellı şartlarla yararlanma yoluna gıtmektedırler Cumhurıyet Bılım Teknık'ın 9 Ekım 2004 tarıhlı sayısında bu tür altyapı yatırımları hakkında ılgınç bılgıler verılmekteydı Fransalsvıçre sınırında bulunan CEBN Parçacık Fızığı Laboratuvarı'ndakı Buyuk Hadron Çarpıştırıcı sı'nda (dunyanın en buyuk ve en guçlu parçacık hızlandırıcısı) 30 ulkeden 600 bılım ınsanının, Ingıltere'dekı, BırleşıkAvrupa Torus unda (dunyanın en buyuk fuzyon reaktoru) 20 ulkeden yıne 600 bılım ınsanının çalıştığı, verılen bılgıler arasındaydı Kaldı kı, pek çok konuda, bılım ve teknolojiyı ekonomık ve toplumsal faydaya dönuşturebılmek ıçın yapılmasına ıhtıyaç duyulan araştırmaların gerektırdığı harcamalar ve olumlu sonuç alınamaması hâlınde karşılaşılacak kayıplar da o denlı buyumuştur kı, buyuk fırmalar bıle rekabet şartlarının ortadan kalkmamasını gozetmek kaydıyla ortak araştırmalar yapma yoluna gıdebılmektedırler Ûncelıklı bılım ve teknolojı alanlarında odaklanma yaklaşımı, bu nedenlerle, beyınsel bır guçbırlığını temel alır Daha açık bır deyışle, bu, aynı ya da farklı unıversıte ve araştırma kurumlarında bulunan bılım ınsanlannın, araştırmacıların ortak araştırma konuları etrafında toplanabılmesı bu ınsanlann elbette kendılerı de arzu edıyorlarsa, uretıcı kesımlerden ve toplumsal hızmet alanlarından gelen araştırmacılarla, muhendıslerle bellı konularda ışbırlığı yapabılecehlerı ortak zemınlerın, ışbırlığı ağlarının ve bır anlamda Turkıye Araştırma Alanı'nınyaratılması demektır Kendısı, bu "sınerjıyı" sağlayama mış bır ulkenın, soz konusu bılım ve teknolojı açığını kapatabılmesı zaten mumkun değıldır Seradan bacaya yansıyan enerji Avusluralya r Bacaya akan sıcak hava 200 magavatlık 32 turbini çalıMnyor. Baca çapı: 130m Baca yüksekliğ lOOOm Sera yapısında ısınan hava Dev ruzgar bacasıyla ılgılı fikır aslında yenı degıl Enerjı kulesının lısansı yukselen havd dkımına dayanan enerji kulesini yetmışlı yıllardd ta.sarlayan Alman muhendıs Jörg Schlaıch a dit Dev boyutta bır ruzgar enerji kulesının ınşası aynı kapasıtede komurle ışleyen bır enerji santralıne gore çok daha masraflı Mıl dura da kurulması planlanan enerji kulesının yaklaşık olarak 400 mılyon Euro ya mdl olması beklenıyor Fırma lOOOm yüksekliğindeki bacayı bır sera yapısının çatısına yerleştırebılmek ı^ın yaklaşık 30 kılometrekare cam veya saydam plastık ve 400 000 metrekup de beton kullanacak Fakat tamamlandığı zaman da en basıt teknıkle olaganustu bır randıman elde edılmesı beklenmekte 35 derecelık havd, sera çatısının altında guneş enerjısıyle ısıtılacak Isıtılmış hava bacadan saatte 55 kılometrelık bır hızla tepeye yukselırken suyla ışleyen enerji santrallerınde kullanılanlara benzer turbınler, yapay olarak oluşturulmuş ruzgarı kulenm ta banında elektrik enerjisine donuşturecek EnvıroMıssıon fırmasının hesaplarına almıştı Işte EnvıroMıssıon fırması da bu pasta dan onemlı bır pay almayı umuyor Komure dayanan enerji santrallerıne kıyasla enerji ku lesıyle yılda 900 000 ton daha az sera gazı uretılmekte dıyor EnvıroMıssıon fırmasının patronu Roger Davey Ve Davey yatırımcılara sıfır emısyon ve neredeyse yok denecek kadar az bdkım ve personel gıderlerı so?u vermekten de kdçmmıyor Ve fırma enerji kulesının 15 yıllık bır ış letme suresınden sonra altm yumurtlayan bır tavuğa donuşmesını beklıyor lOOOm'lık kule nın turi7mı canlandıracagını uman Davey se ra bınasının dışında kalan 500m lık alanı da sebze uretıcılerıne kıralamayı planlıyor (,unku Eğer Davey ydtırımcıları ıkna edebılırse enerji kulebinm yapımına onumuzdekı yıl başlanacak Enerji kulesi 500m'nın uzerındekı te levızyon kulelerı gıbı betondan ınşa edılecek Çunku deneyımler beton konstruksıyonların kdsırgalara daydinklı olduğunu gostermış Eğer projede herhangı bır dksdklık ^ıkmazsa dunyanın en yuksek enerji kulesi 2005 yılın da tamamlanmış olacak REKABETİÇİNDEİŞBİRLİĞL Fırmalar ve ulkelerarası rekabet elbette çok önemlıdır ama bunda üstunluk kazanabılmenın yolunun bılım, teknoloji ve teknolojik ınovasyonda yetkınlık kazanmaktan geçtığı artık bılınıyor Bu yetkınlığın de ancak (belkı bır çelışkıymış gıbı gelecek ama) temel araştırma, sınaî araştırma ve rekabet oncesı gelıştırme faalıyetlerınde ışbırlığı yapılarak, ulusal duzeyde pekıştınlebıleceğınden kuşkumuz olmamalı "Rekabet" bılım dunyasında da geçerlıdır Bılım ınsanı araştırma sonuçlarını yayımlayarak bılımsel bulgularını başkalarıyla paylaşır, ama, o aşamaya gelınceye kadar, bılım dunyasında da acımasız bır yarışma olduğunu kım yadsıyabılır Işın doğasında dısıplınlerarası bıryarış da vardır 0nun ıçın, zor olmasına rağmen, odaklanılacak alanlarda ışbırlığı yapma ve ortak araştırma kultürünu, bılım dünyamızda da yaygınlaştırabılmek gerekır Bılım ve teknolojıdekı açığımızı kapatmayla ılgılı bırkaç noktaya daha, ıkı hatta sonra değıneceğım http //wm ınovasyon org 923/10 27 Kasım 2004