Katalog

2003 yıtında Enö nemli 10 sorunu 121 milyonun üzerinde kişinin bugün depresyonda olduğu tahmin ediliyor. Bunların ancak %25'i 6) Depresyon: Yenı nesil antidepresanlar dltına aldmıyorsani7 ısteyo büıı^uıız Buguıı depıesyoıı ha.stalarının uçte bırı antı depıesıf üaçlardan çok az, ya da hıç yarar saglamıyor Dcpıesyonuıı nedeııleıı halâ çok ıyı bılınmedıgı ıçın tedavınm do ne kadar yararlı oldugu konusunda be lıısızlıkleı hald nıevcut Ancak bılım çok hızlı degışıyor Bılım adamlaıı dppresyonun bıyolojısı ko nusunda heı gun yeıu bügı leı edınıyor Ypnı modele goro depıesyonun nedem kımyasal dengesızlık (çok az serotonm çok az noıepmefnrı) deıŞü duyguldiın doğdugu beyın bolgelermdekı sağlıksız sınır hucrc bağlantüan Eğeı bu dogı uysa kdldı la kanıtlar çok ınandıncı tedavmm he defi beynırı kırrıydsını degıstıımek decjıl, hasdrlı devreyı onarmak olmalı Yenı paıadıgrTia kıoıuk uzuntunun beynı nasıl etkıledıgı konusunda çok onem lı bulgular ıçenyor Acıl durumlaıda ınsanları tehlıkeye karşı hazır dunıma geçıren stıes hoımon sıstemı bazı hassas llUJdllldldd dÇlk' P hilip K.Dick ın 1968'de kaleme aJdıgı "Do Androıds Dream of Electnc Sheep 9 AndıoıdJeı ruyalarında elektrıklı koyunlar mı gorur 7 ' ısırrüı unlu bı km kuıgu oykusunde (Dahd sonıa "Blade Kunner' ısımlı fılme esm kaynağı oldu) 2021 yılmda Kalıfonııyada yaşdyan bır kan kocamn ruh durumlannı "Penfıcld Mood Oıgarı" adııu verdıkleı ı bır cıhaz yaıdırm üe nasıl degıştırdıklerını anlatıı Bu uzerınde çoşıtlı ruh durumlaıının yazüı olducju bır cıhazdıı Çü\ uzurı tartışmalar sonucunda ay da ıkı kez, uç saatleıını umutsuz ve burıalımlı geçırmeye karar verır Ruh durumlaıımzı bu kadaı kesın çızgüerle ayırmak ıster mısınız 9 Eger umutsuzluk ve bunalım duıumurıu kontrol konumunu hep kotuyoı Bu olgu ozellıkle çocuklu cju streslı geçen kışılerde gorulu yoı Aşırı mık tdrdd stres hoı monlarına maruz kalrıidk, hıpokarnpus denılen beyın bolgesındekı suur fıberlerının gelışı mını yavaşlatu Beyıım bu bolgesı, duyusal verılerı dlgüdmamızı deneyımler üe duyu lar arasmda bağlantı kuı mamızı ve bunları tutarlı anılar şeklınde depolamamızı saglar Hıpokampus depıesyondakı hastdlardd tıpık olardk kuçuktur, çunku beyın hucrelerı nırı bazıları kaybolmuş bazüan ıse kuçulmuşhır Depresyonurı rıoırnal gelışımıru tamamlamamış sınırhucre yapısından veya hatalı bağlantılaıdan kaynaklarırruş olma duşunresı yıllardıt yarutlanmamış bu soıu ya da açıklık getuıyoı Aııtıdepıesanlar norotransrnıter yogunlaşmasını hcmen hızlan dırmasma karşın, ınsanlaıırı kendılerını ıyı hıssetmesı nıçm 6 ayı bulııt'1 Faıeleı uzcıın de yapüaıı bıı aidstınndya gore antidepresanlar yenı hıpokampal sınıı hucreleıuıııı buyumosını tetüdıyebılıyoı Bu yenı sınır hucrelerı pskı sınır hucrelerı ıle baglantı ku labüıyoı Ancak bağlarıtüarın kurulması bırkdç haftadd tamamlaruyor Prozac gıbı ılaç lann yenı sınır oluşumuııa ydidırncı olmasından hareketle, yalnızoa bu amaç ıçm uıe tılmıs üaçlar daha az yan etkıyle daha etküı olabılır Depresyona karşı yenı ılaçldrın peşınde olan ar astırmdcüar şu anda başlıca üa hedef guduyor Birincisi stıes tepkısı yardtan "P Maddesı ddı verılen kımyasal ha bercının faalıyetını duıduırnak bu amaçla uıetılen üaçlar umıüan yaıarı şımdüü< saglamadı ikinci hedef ıse hıpotalaniüs urı urettıQı CRH salgısını (Kortıkotropın salgıla yan hormon) engellemek Bu drnaçla uretılen R121919 ddı verılen üacm karacıgerı olumsuz yonde etküemesı çdlısrrıaldra aıa veı ümesıne yol açtı 7) Kanser: Kemoterapinin bir adım sonrası 8) AIDS: Yalnızca ilaç Hâlihazırda tüm kanser türlerinde 5 yıllık yaşam yetmez... beklentisi % 62'lerde seyrediyor diıseı diaatnmacüdiı ırıatçıdıı HastdlıHa ılgılı ıstatıstıkleıı çok ıyı takıp etnıeleııne kaiijiıı luç bıı 7dnidiı urrıutldiıru yıtırmezİPT Oysa heı gun 1C000 kışı kanseı nedeıııyle ydşdnıını yıtırıyor Ancak gun geçmıyor kı kanseı le mucadelede yenı bır gelış tne yaşanrridsın Sozgelımı 1998 yüında 7?, yaşındakı Amelıa Güardı'ye mulüple myeloma tanısı kondugu zaman anrak 3 yıllık bıı omru kaldıgı duşunuluyoıdu Korıvdnsıyonpl kemoterapıden yanıt alamayınca Güaıdı o doııemde dene me dşdindsında olan Velcade ısımlı ılaç ıçın gonulluler lıstosıne yazüdı 8 ay ıçmde hastdlıcjı gerılemeye başladı K "Antıanjıyojenez" olaıak ısımlen (iıı ılen mekanızma tumorun kanla beslenmesını enyelleyen bu sureç Şırrıdı büırrı adanüarının yenı hedefı anjıyojenez ınhıbıtoru (damaı gelışımını engel leyen a]an) denüen üaçları gelıştırmek Bu baglamda uretılen ılk ılaç olan "Avastin" kolon kansen vakalannda denenıyor Güardı'nm üacı olan "VelcaOnlaıca yıldıı doktoılaı kenıote de" hucıe atıklarmı boşaltrna sıstemını lapı yoluyla kanser hucrelerını zehırlehedef alıyoı Pıoteazom adı veıücn en meyp çalıçıyoı Bu tedavı çok sayıda ya zımı durdurarak yarar sağlayan Velcade hucrernn bıyolojık rntıhaıuu Tümörü aç bırakarak, hastayı kurtarmak Yenl llaçlar, kanserl canlı tutan çefitli genlerl ve protelnlerl hedef alıyor. Anflyolenez InhlbltöriJ kolayldstıı lyoı Dıger üdçlar gıbı denllen yenl neıll llaçlarm hedefl, tümorlerl besleyen kan damarlannı büzüp Iflerltğlnl ortadan bunun da dıger ılaç kombınasyon kaldırmak. Bunlann llkl olan "Avastln" fu anda Amertkan Cıda ve İlaf Dairesl tarafından Ince laııyla bırlrkte kulldnılması oneıılılenlyor. yoı Bu üdçldim en onerrüı de/avantajı pahalı olması (bazı duıum laıda 20 000 doları buluyoı) ve yan etküeıı Ayııca büım adamlaıı bu üdçldim nasıl yatar sagladıgı konusunda kesm bügıye sahıp degü Bu gun klınık deneylerın hedefı teşhıs ve tedavıde hassasıyetı cn ust du zeyde tutrrıak Boylece doğru üaç dogru hastaya uygulanabüecek şaımkuıtannaaıııakarşın üaçlaı sdğlık lı tıucrelerı de etkıledıgı ıçm hastalaı yan etkücıııuıı yol açtıcjı süantılaıla bo ğuşmdk 7orunda kalıyor Sıklıkla hasta laıın tedavıye dırenç gelıştııdK^ı veya oı taya çıkdn komplıkasyonlar nedenıy lc yasaınldiım yıtııdıkleıı goıuluyoı Bugun kanserın nasıl vurudu ele geçudığı konusunda elde edılen bügı leı onkolojıde devrım yaratıyor Artık tedavıde kanseı hucıeleımın rnolekuler ozellıklerıne goıe bplıılenmış hodofe küıtlıyontenüoıebasvuıuluyoı Boylece sağlıklı hucrelet zatar gormuyor Hâlı hazırda nıucızevı bır üaç yok aıırak ufukta umut verıcı gplışmeler var Kanseı uzun suıedıı vucudun farklı bolgelerınde ortaya çıkan tek bır hdstalık olaıok clc aluııyoıdu Ancak soıı yapılan araştırmaların ışıgı altında kan scr hucreleıunn gen ve pıoteırüer açı sınddrı farklı oldugu keşfedıldı Ikı mo me kanserı tumoıu müaoskop altında bııbııının aynısı gıbı gorunebüır, ancak faıklı genleıle 'ıfade edüıyoı 'duı So rıuçta ortdya farklı davranışlar sergıle yen ıkı fdiklı tumor çıkaı Bu duıumda üasınm de tedavısı farklı olmalıdıı Hedefe kılıtlenmış üaçlar bu farklı gen ve pıoteınleıı hedef aln Bu yenı donemde umut verıcı üaçlarddn bırı "Gleevec" 2001 yüında AmeııkaııGıda ve llaç Ddiresı (TOA) taratından onayla nan üaç kıonık myeloıd losemı tedavısırıde kullanüıyor Denerne aşarnasında olan "Iressa" akcıgeı kanserlı hastalard orta derecede yarar sağlıyor llaç aslında halıhazııdakı duıumu koıumak arridcıyld kulldnıldıgı 7aman en ıyı sonucu vetıyoı Dolayısıyld dığeı daçlaıla bıılıkte kullarulması onerüıyor Güney Afrika'da 5 yetişkinden biri HIV virüsü taşıyor veya AIDS'ti ugun Bostwana'da yeılı halk genış kapsamlı kondorn kdrnpdiıyasına kar^m, kondom kullanma konusunda son derece gonulsuz Kondom kartıpanydsının rıufu.slaıını azaltma yonunde kotu nıyetlı bır gırı şım oldugunu duşunuyoı laı Oysa Bot.twana, AlDS'lı hasta sayısı açısmdan ılk sııalarda yer alıyoı Yetışkmleı ın yuzde 4O'ı AIDS hastdsı Bostvvdiiddakı AI11S muradelesının ba şaıısı? oldugu açücça goruluyoı Başkdiı Festus Mogae 2001 yılınm hazıran ayında ıhtıya cı olanlaıa ucıetsız antııetıovıidl teıapısı uyguldiidcagının duyurdıığu 7aman AIDS lıleı ın en az uçte bıı ınm tedavıye başlayacagını urrırrıuştu Ancak bugun AIDS lı 330 000 kışıden yalnızca 9 OOO'ı tedavı ıçın basvuıuda bulundu Uzmanlar bu ısteksızlığuı nedeıdeıuu aıastıradursun yetküüet bu karnpanyayı yan lış varsayımlaıa dayandırdü<laıuıı ıtuaf edıyoı Kısaca, ucıetsız üdç tedavısını duyan yerlüeı ın koşa koşa H1V testı yaptuacaklatı saıulıyoıdu Bu arada ABD'nuı malı destegı ıle ulkede 16 tahlü ve danışma merkezı kuıuldu Çeşıüı daıüar veıüerek herkesm bu testı yaptıımala n ısiendı Ancak 3 yıl boyunca yalıuzca 65 000 kışı test yaptııdı Pek çok ınsan vını.su taşıyıp taşımadıklaı mı ogrenmek ıstenıedıkleı mı belırttüeı, pek çogu bu kotu gerçekle yaşayamaya katlanamayacaklarmı üerı surdu Test meıkezlermde yoguıüuk her geçen gun bıraz daha artmasına karşın hastalıgın yayılma hı B l)Tümör, cevredekl dokulara kanda man bUyüme fak törtt salgılar. 2)Yenl çıkan damartar, tUmöıil besler. î)Avaitln molekul lerl büyüme faktör leıine bağlanır ve bunlan If göremeı 4) Bunun ionucunda yenl kan damorlan büzülerek kurur. Sonuçta tümor beslene medlğl Içln olür. 876/4