Katalog

Gönülden Bilime MEB'in Hiperaktif çocuklarla tehlikeli oyunu Ahmet Inam Yaratıa üniversite S rrıe yol açügıyld ılgılı bırı otopsı idpoıuyla kesın ıspatlan mış ıkı vaka var (recetesız yasadışı kullanıma baglı olarak ıse 200 un uzeruıde kayıtlara geçmış olum vakası vaı) on yıllann en populer çocuk soıunu" Hıperaktıvıte Stephanıe 11 yasında kalp yetrnezlığınden oldu ve yülar ve Dıkkat Eksıklıgı (HADE) dedıklerı şey olsa gedır bu üacı kullanıyordu On dort yaşında olen Matt lek Psıkıyatı ıstleı bu sorunun "hastalık" olduğunu ıddıa edıyoı Fdkat HADE denen şeyın 'hastalık" oldugu hevv'un olopsı raporu ıse çok kesın bır düle Rıtdlın'ın da marlarda hasaıa yol açmasına baglı olarak olumun ger rıa darr bıJımsel/tıbbı karutlaı var mı dıye sorduğunuzda çekleştıö(iıu belırtıyot Bır yetışkrnın kalbı 350 gı cıvannhıçbıı kanıt surıamıyorlar Şu veya bu olduğu "tahnıın edıda ıken Mdtthew urı kalbı 420 gı olaıak olçulmuş lıyor" dıyorlar o kadaı 'TalımınİPr" ve "vaısayurılar" uze rıne ınsa edılnuş bır "hastalıkla" karşı karşıyayız yaıu Mıllı Lgıtım Bakaıüıgı, HAÜE'yle ılgılı psıkıyatrıst lerle birlikte ılk etapta 14 ılde uyguldiidcak bır proje baş Bu bır yana, "Hıperaktıvıte" de "dıkkat eksıklığı" de ldttı Anidç HADE denen soıunu yaşayan çocukldiı tespıt son derece yanılücı, bunlann yerıne "ozdenetımsızlık" ve edıp psıkıyatıı servıslerıne yonlendırrrıek "motıvdsyon pksıklığı" çok ddha doğıu adlaııdırmalar Ilk bakışta ne guzel çocuklar yardını aldcaklaı dıÇağımızın sorunu Milli Eğitim Bakanlı ye duşunpbüırız Oyle olrnayacak ama Ogretnıonleı zaten boyle bır pıoje ortaBıllıaübd buyuk şehııleıde ğı, psikiyatristlerle da yokken bıle çocuklan etıketlemeye koşullaıının hızlı değısımı ve zorlaşması birlikte bir proje baş ve ılaca yonlendırmeye hazırlaı Bu çoaıle yapısının ve e<3ıtım ortamlannııı debılmı ğısıırurıı de zorunlu küıyor Aıırak aıleleı lattı. Hiperaktivite ve cukldrld nasıl başedebıleceklerırunedenyorlar çunku Psıkıyatrı ve üaç, o ve eğıtırn oıtamları bu degışıme ayak Dikkat Eksikliği (HA le ısletme gelıyor şımdıden bu projeyı uyduıanııyor Çocuklaı, hıç de elverışü ortamlaıda buyumuyor Ebeveymn olDE) denen sorunun desteklıyorlaı Zdten yapıyor olduklarını suııdı meşruldştırmı^. olacdklar niddığı veya yetersız olduğu yerde eğı çözümünü sağlama Anıeııkada yakın zamanda bazı tımsız bakıcüaı veya buyukarmeleı devıcye yuıyoı ve çocuklaı çok dalıa buyuk iddiasındaki bu proje eyaletlerde yenı bır yasa yıu urluge gır yarüışlara maıuz kalıyor Eğıtınicüeı ıse acaba bu amaca mı dı Artık okul ıddienlen ve ogretnıenler hıçbır velıyı çocuklaı uu psıkıyatrıste çocuğun evden getııdıcjı sor urıları daha hizmet edecek, yoksa goturmelen ve çocuklarma ılaç vermedd aıttırmak ıçuı çalışıyor sania Ebeveyıüeruı ve eğıtımcüeım çocuk gelışımı başka şeylere vesile len korıusunda zorlayanıaydrak Ya üaç verırsın ya dd çocugunu okuldan al, dıve psıkolojısıyle ügıJı bügılen pıyasaya mi olacak? yemeyecek Yülardn yapıyodardı bunu hakım olmuş yuzeysel "kı^ısel gelışım kı 1B artık yapamayacaklar tapldnndan" edımlmış bılgüerb sınnu ^^^^^™ '^•^••^ Turkıyede ıse boyle bıı projeyle Boyle bır oıtamda ebeveyrüeı cıddı bu ydiılısa yonelıyoıuz Ileılerneden durdurulnıası psıkıyatı ıstleı ın "hdslalık" tanımlamasıyla baş baça kalı geıeken bır proje bu Uygulamd yaygırüastığmdd, genye yoı "Hastalık" tanımlamasıııın doğdl sonucu dd üaçla tedonuşu çok zor olacak Arneııka'da 6 müyon çocuk bu davı oluyoı Ebuveyrüerın de oğıetmenlerın de ışıne ge üacı kullanırken ve sozgelımı Jdponyada neıedeyse hıç lıyoı çuııku boylece ne aıle ve egıtım ortamının değışbır çocuk üaç kulldnmazken Tuıkıyede geçen yüırı tahrnesı, ne de cbeveynlerırı VP oğıetmerüeruı ılave sorum muu idkamlarıyla 8 10 bııı çocuk üaç kullanınış durum lıüuk usllenmesı geıekıyoı Çocuk üaç sayesuıde "uysaldd Hâlâ bu şansımız var Tuıkıyede Yaygınlaşmadaıı laştığı" ıçın yotışknıler idhata euyoı Pekı ya çoruklaı' 1 oııune geçebılırız Bu pıoje ılerleyecek olurya, bukdç yı Onlotane oluyorla kalmaz üaç kulldrıımı en az ıkıye uçe katldnır Ustun Öngel (*) Çocuklarımızın geleceği HADL ıle otıketlerıen ve üaç aJon çocukların uzıın vadede kokdjn başta olmak uzere yuksek duzeyde madde bdğımlılığı ııakı dltıııdd olduğunu bağunsız ve guve nrlır aıastunıaldr sayesındo bılıyoıuz Psıkıyatrıstler bu nuıı dksuıı, arkasında ılaç fırmdlannın olduğtı araştırma lan one surerek yayıyor Oysa Berkeley profesoıu psıko loq Nadine Lambert m 199R yılında yapüğı, kapsdtnlı bağımsız ve guvemlırhgı yuksek diaştırmada 400 çocuğurı 20 yıl ızlenmesı sonucu, üaç kullanaııldiın mdddp ba ğımlısı olduğu çok net goruluyoı Ildç ve psıkıyatı ı lobısı bu araştıımayı yok sdymak ve kendı aidsüımalannı one çıkarmak ıçın elınden gelem ydpıyor Tesaduf bu ya / Aralık 2003'te Observerda çıkan bıı yazıddiı ogremyoruz kı ıldçlarla ılgılı "bıkm deı güermde" yayımlanaıı nidkalelerın yaııya yakım, u?erın de ısmı yazılı pıofesorler taıaundaıı değıl, üaç firmalaıı adma çalışan "hayalet yazdrldr" taraftndan yazüıyor Yme tesdduf bu ya, bu kez 10 Aralık 2003'te Cudi dıaıı'da çıkarı bır yazıddn dd oğreruyoruz kı, çocuklara kullanımıyla ügılı onay almamuj olmalanna rağmcn "guvenüu" olduğu "ınancıyld" yıllardır çocuklaı a verılen "an tıdepıpsanlaı" cıddı rıskleı taşıdıgı ıçın ydsdklaruyoı Yd ıı bu haberlerle nasü bıı endustrıyle ve bır büım gru ouyla karşı karşıyayız, anlıyoruz Ildçların HADEyle ılgılı konıışruğuınuzda Turkı ^edekı tek ılaç olan Ritalin uı bagımlılık rıskındeıı başa bıı çok sakıncası da var Lıste çok uzun En onemüsı, •alpte soıuıı yaratıyor ve olumcul oldbüıyor Rıtalın'ın olu Hastalık mı pazarlanıyor? Ildç fırmalannın son yülarda gelıştudüdeıı bu tdktık var Uacı değü "hastalığı" pazaı lıyoıldi Çunku büıyoıldi la bıı kez hdstalık füaı ydyguüastı mı, üaç kıüldnırrıı dogal olarak buııu tdkıp edecektır Şımdı de HADE hastalığı pazaılaruyor Psüayatıısüeı hastalık duşuncesım yayıyor sureklı üaç zorunlu olmadıkça kulldrıümaydcak dıyorlar arna ısler oyle yurumuyoı Psüayatrı künıgme gıren, üaçsi7 çıkamıyor Mıllı F.gıtım Bakanlıörı ve ügüı bınmleı ı neden boy le bır projeye soyunur, dnlamak mumkuıı degü Projeyle ügüı tdhmınım, Mülı Egıtım Bakarüıgı'nın ügüı bııımlerının başmdaküer ne olup bıttıgının faıkuıda degü ÇocıüdcUi nasü bu tehlıkeye attüdaıuu bümıyorlar Çok çaıpıcı bır başka bügı var elurıde Adana ol çegınde 614 yaş arasında 37 buı çocugun ozel egıüm alması gerekıyor Çeşıtlı engel gıupldiındakı 37 bm çocugun sadece 4 bını (%ll'ı) egıtım alabüıyor Burüar "somut" sorunlar, oyle HADE gıbı ne oldugu büe çok tar tışmalı olan sorunlar degü Hal boyleyken, acü egıtım bekleyen bınlerce çocuk varken "yaidtünnş" bır hastalık ıçııı boyle bu projenın boşldtüıyor olmasını gerçekten anlamak mumkun değıl Çocuklarımıza gerçekten yardım etmek ıstıyorsak, gerçekten onların yararına olacak uyguldmdlar yap malıyız (*) sosyal psıkolog, Ç U Egıtım Fdkultesı, Balcah, Adana, 01330 uongeKğcu edu tı uongel&tnet net tr Universıte, hızla değişen dünyada, yerini, işlevinı, anlamını sorgulamak zorunda. Unıversıte ne yapar? Insan yetıştınr. Kımleri? Piyasada ış yapacak, iş kuracak olanları memurları. Entelektuel ınsanlan. Araştırma yapar. Teknolo/ık uretime, piyasaya Bılimin gundemındeki sorunların çozumune. Kıme hizmet etmelı üniversite? Kendısınden ıçınde bulunduğu duzenin istedıklerını yerine getırmeye çalışmalı mı? kendisine ısmarlanan projelerı, araştırmaları yurute7 rek, ıstenen ozelliklerde ınsanlar mı yetiştırmelı Unıversıte özerkliğı bu anlama mı geliyor? Dersler verecek, dıplomalar sunacak. Elemanları da beklenen araştırmaları yurutecek. Bunları gerçekleştırebılmek için altyapısını sağlamlaştırmaya çalışacak. Binalarını, laboratuvarlannı, oğretım elemanlannı tamam edecek. Kısaca üniversite hizmet edecek. Ona buyrulacak. Bana "eleman yetıştır" denecek. Yetıştırecek. "Bana proje yap" denecek. Yapacak. Üniversite kendı varlığını surdurmek için devlete ya da pıyasaya ya da oğrenalere bağlı olacak Araştırma konularını, akademık etkınliklerini "muşterılenne" gore belırleyecek. Üniversite hizmet edecek. Kıme? Neye? Ondan bılgı, ondan araştırma, dıploma talep eden pıyasaya mı? Toplumunun, dunya toplumlarının sorunlarını çozmeye mı? Hastalıkları, doğal afetlerı ortadan kaldırma çalışmalarına mı? Bir kulturun şantiyesidir unıversiteler. Oyle olmalıdır. Eğıticı, teknisyen, muhendis, tıp doktoru... yetıştirme, meslek yuksek okullarına bırakılmalıdır. Yuksek okullarda da meslek sahıbı ınsan yetiştirmenın yanında, toplumsal sorunları, ekonomik, teknık çıkmazları çozum pro/elerı üretmelıdır. Toplum mühendısliğı, insan muhendıslığı, tıp gıbi alanlarda toplumun gereksinımlerıne yanıt verebılmelidir. Topluma, bilgi uretımıyle, meslek ınsanı yetıştirerek hizmet etme, bu okulların gorevı olmalıdır. Üniversite ıse, toplumdaki değerlerın bılim, sanat ve düşunme alanlannda yukselmesıne çabalamalı. Dunyanın olumlu yonde değışmesi için goruşler, kuramlar, pro/eler uretmelıdir. "Verilen gorevlerle ufku daraltılmış bır unıversıte yerıne, değerler gelıştıren, ufuk açan, yaşadığımız toplumsal, sıyasal, ekonomik, kulturel duzenlerın eleştırısıni yapabılen yaratıa unıversiteler oluşturmalıyız. Üniversite ozerkliği kavramından, ne pıyasaya ne devlete ne oğrencılere muhtaç olan unıversıteyı anlıyorum. Muhtaç üniversite, unıversıte değildir. Hakıkat sevgisını yaşatamayan, bu sevgi ışığmda kendı gundemını, araştırma konularını belırleyemeyen, kendıne ozgu bılmı ve teknohji polıtıkası olmayan unıversıte yaşayan üniversite olamaz. Kulturu olanca zenginliğı ıle kucaklayıp, canlanıp gelışmesıne katkıda bulunan universıtelerde bılım, sanat ve duşunce alanlannda yapıtlar uretilip, "yapılar" gelıştırıldıği için kultur şantiyeleri oluşur Üniversite hem içinde yer aldığı yerel kulture hem de dünya kulturune katkıda bulunur. Kulturun lokomotifidir unıversıte, vagonu değıl. Kulture sunacağı ufuk genişliği, yaratma heyecanı, araştırma aşkı kendı iç gucunden gelır. Üniversite, belli bır geleneği yaratabılmış, akademik çalışma ruhunu diri tutan bu iç gücünu, onu oluşturan akademisyenlerden, akademisyen adaylanndan, bilime, sanata, duşunceye gonul vermış oğrencılerınden alır. Universıte çevresinı uç kure sarar. Bilimkure, sanatkure ve duşunkure. Bu kureler birbirlennın ıçine girmiş bır durumda unıversiteyi kuşatır. Universitede yaşayanlar bu kürelerin ıçınde soluk alır, tıpkı dunyada yaşayanların havakure, yerkure, sukurede soluk alışı gıbı... Oysa şimdilerde universıteyı siyaset kure, ekonomi kure, uygulama kure... sarmış durumda. Çok sayıda meslek yuksek okulu ya da meslek unıversitesi açıp, toplumun gereksınımlenne hizmet edebılır universite ise, daha bagımsız daha kuramsal çalış;malann yapıldığı, meslek universıtelerıne, toplum sorunlarını çozmeye yonelmış kurumlara kılavuzluk eden yaratıa kultur şantıyelerıdir. . 876/11