Katalog

Tanm kültüriiniin yeni yıl Kamusal alan üzerine... ve takvime katkısı O B Pıatık ıhtıyaçtan dogan bu sureçte gozlem saymak ve hesdpkmak astronomi büunuıı dogurdu Donemın astıonomlan veya gok bılımcüerı en saygın kışüerdı Tarımın yaygın bır şekılde yapılrrid.sı ıçm onem venlen gokyu/u ıncelemesı zoılu ve suıeklüık Lsteyen bır ıştı Mısır'da Nü'ın taşmasının yaıattıgı pratık aorun ve soıunu çozme ıhtıyacı, MO 2/00 yülarmda Guneş tdkvımını dogurdu Bu yılın 36b 242? gun Yeru yıl geldıgrnde şımdıkı rpnklı go oldugu o zamdiı belırlendı runrulere benzeı qoıuntuler Ronıada varmış Evler ypşıllondııüıı ışıklarıdırılır ço Sumerler ve Mezopotamyalüar aym cuklara ve yasülaıa drmagan veıılumış 29 gunluk penyotlaı ıçınde degışım gosterdıguıı saptadı Daha üeıçı ulkemız yenı yıla yabdiıcı de Yeni yıl kutlamasının temelinde sonralan guneş takğıl Batı alemmın heı yatan anlayış, yeni bir döne vımı ve ay takvımı bııleştırıldı Doneyıl Noel olarak kutladı min başlaması, yenilenme ve mın bügınlerı o za gı Noel Baba Santa Claus Demıede olducanlanmayı simgelemesidir. man 6 tabarüı tdk vun sıstemıru gelış gu ıçın Anadolu hdlkla • • • • • • • • tırdı Yılın 12 ay (2 x ıı yenı yıl kutlamalaımı •••§•••••1 6) dyın 30 gun (b x 6) ve (6 x 60) 360 gun ta •\sladenbeii bılıyorlar Osmanlı donernmde o zaman belırlendı aradakı S gun de talıl ve je yenı yıl kutlamdlaıı ydpılırmış Donemm eglenceye aynldı /uksek devlet memutlan ve vezırler padı ıdhı zıyaret cdeıek kutlarlarmış (padısahım Temeh 60 sayısına dayanan segzege;ok yuşa) Padışah da kerıdıleı uıe rnuhaı re sımal sıstem Mezopotamyd dd gelıştınldı rııye adı altırıda dltırı para ve başka aı mabır gunun 24 sddt bır saatm 60 dakıkd bu janlaı vemmiij dakıkaıım 60 saruyeye bolımdugu o zaman Ulkemızde geleneksel kıılturu ve dını nanışlaıı geıegı halen yenı yüı fcüklı zaman üdd kutlamakla beıabeı ditık yılbaşı ge esı yeıleşık dururna geldı belnlendı Tabıı bu denlı bılgıyı oluşturındk ıçuı matematıksel rervelleım kıüldnilması gerekıyordu Bugun bıle knllandıgımu Bd büleıden kdlma rakamlaı ve cebu o gunun umnudur ıı çok ansıklopedıye gore en eskı yılbaşı kutlamalaıı Bdbüılerde mart ortası, Asurlularda guzuıı ılıman ayı olan EyluJ dyında (MO 2000 yıllannda) Fo nıkekler Peıslet yılbaşmı ılıman guz aylannda ve Yunanlılar ıse MO 5 yuzyılda kısın oluyordu Kırru Hazretı Isa nın dogum guııu olaıak 2b Aralıkta Ermeııı Küısesı fa Ocak'ta kutluyor Iıaıüılcu tanrüanndanMıtıa'mndogurn gunu olan 25 Aıalık tdiıhını yılbaşı ola rak bemmsemış Gregoryaıı takvımı 1 Ocak tarıhını yenı yılın başldngıcı olarak ka buJ edorken eskı Komahlar 17 Aidlık taıılıınde Satum şenlıgını kuüar Koma takvımı VP Mezopotumyalüar (Babılıleı) 21 Marl taııhuukutldr Mısırlılaı dd 15Temmu7u Nü'ın tdşma gunu olarak kutlarlardı Gokyuzunun sureklı olaıak gozlenmesı sonuru bazı gok cısımlerının dıget yıl dızlaıdan fdklı okrak belırlı suıcleıde hareket ertıgını gormuşleı ve bununla ıklım de gışımı aıasında bır ılışkı kurabılmışlerdı Bılgılı kışıler o donemde buyuk onem taşıyoı du ve urunleıde onemlı bır pay bılgmlere venlıyordu ^eUıkJe 29 Ekım resepsıyonundan sonra ummetçüeı ve bazı CHP lıler dalıü kımı post demokıatlar tuıbaııa çuzum bulunmasını çozum olarak da tur banın serbest bııakılmasını ıstemektedu Unımetçıler konuyu sulandumak ıçm O7Pİ mulk olmaydn (beledıye otobusu beledıye cadde sokak gıbı) heı şeyın kamusal alan oldugunu sdvunmaktadır Buna gore turbdiı vb dmsel sımgeler ya okulda sokak ta her yeıde yasakldnmalı ya da heı yerde seıbest bırakılmalı gıbı bu sonuca varıimak ıstenmektedıı Duısel sımge yasağını sokaklan büe kapsayacak bıçunde genelleştır mek olanaksi7 olduguna gore, her yerde seıbest bırdkmak gerekır gıbı mantık dışı bır Konuç çıkdiümdktddır Sayıştay Baskanı nuı "Kdmasal alan falan tanırruyorum' de mpsı bu mantücsızlıguı umnudur Oysa sokagı mahkemeden otobusu uruversıteden yd7tnayı turbandan ayırdptmek ıçın ne baş kan ne mıllervekılı ne de hukukçu olmak gerekır surece yasadışüıga yatkın olanlaıı cmcak cesaıetlendırır Son zanıanlaıdakı tartışmalaı kısmen de olsa yasdldnn uygulanmanidüinm uruııu okrak da değerlendırılebüır Turbaru savunarüar çok ıyı büıyoılaı kı herkes her yeıde ıstodıgı gıbı gıyınemez Hemen hemen heı konunun ıçerıksel ve bıçunsel bır yanı vardıı bıçım, ıçerıgı tamam lar Mahkemeye bıkmıyle ya da kaı nıaske sıyle guüemeyecegı gıbı, başkalannın man cını baskı altuid almaya yonelık duısel sımgelerle de gırılemez Büıyoıuz kı başorru suyle kamusal alarüara grrümesıru savunanlar bu amaçlanna ulaşüktan sonra Afgan burkasıyla, fesle sarıkla gınlmesıru de savunacaklardır Sonuçta başoıtusuyle kamusal alarüara guış yasdl ıse burka üe guış de yasaldıı Hukuksal konular çogu zaman yoıu ma dayanır, aynı konu hakkında hukukçula nn farklı duşunebılmesı bundandu Fakat unutulmanidsı gereken şey kışısel ıradenm ve vıcdanm kamu uadesı ve vıcdanuu bdskılayacak bıçımde yorumlanaıridyacagıdır Kamusal yasamuı her alanuu yasa ve yonetmeüklerle bıçımlendımıek gerekmez hangı gıysrnın neden dolayı nerede gıyı lemeyecegını belırlemek ıçın kamusal alanın tanımuu yapnidya da gerek yoktuı çunku sozkonusu yeı ler toplumsal ve gorsel bır sozleşmeyle kendüıgmden belırlerunıştıı Bu kendüıgındenlıgın oluşnıası ıçm kamusal aknları ve hızmetlerı degışık du zeylerde ele alrridk I'IT ıle okulu devlet hastanesuıe gıden hasta üe ogıennyı yargıç karşısına çücan kısı üe beledıyede su fatuıa sını odeyen kışıyı bnbıııne karıştırmamak gerekır Kamusal aldn tdrtışması goıuntusu altında laık Turkıye Cumhuııyetı nuı butun değerlerını taı tışma konusu yapanlarm yap tıgı şey büuıçlı bır bıçımde bunları bırbırıne kdrıştırmaktıt Prof. Dr. Tahir Balcı Çukurova Unıversıtesı Bu tartışmalar ne yazık kı bugune ka dar kamusal alarüar konusunda duyaıülık gosterdmemış olmasından kaynaklanmakta dır Butun devlet adamldnmız Saym Sezeı uı gosteıdıgı duyarlılıgı gostermı^ olsalardı bu tartışmalar bugun yaşanmazdı Uzuletek soyluyorum ayduüanrnd ve büım ynvası olması gereken unıversıtelenmız büe bu konuda gereklı duyarlıhgı gos lermemektedıı 2000 yüında YOK Başka nı nm unzasıyla butun unıversıtelere gonde ı ılen genelgede lojrnanlar dahıl olmak uzere uıuversıte yerleşkeleıuıe turbanla gırılp rrıeyeregı açık bu dılle belırtümışken ba şoı tubU ydsagı yalni7 deıslüdeıuı ıçını (ogre tım elemanı varkerı) kapsamaktadır Yanı ogrencıler dekanlıklaıda ogrencı ışlerınde korıdoılaıdd kısacası neredey^e heı yerde rdhdtça dolaşmaktadu Bu bag lanıda degınılmesı gereken konu bu yasa gın bıleıek uygulanmamasıdu yasalat yonetrnelıkler genelgeleı uygulanmadıklaıı yi ürün dileği Yenı yılın hep şenlıkierle kutlanması ın temelınde verımlı urun bcklentısı ve ge •cek yılı lyı geçumek dıleCp yatar Tcmelı ısanın besın kaynagı olan gıdd guvencesı e dayanır Tarımla ugraşan çıftçıleı ıçın ekım dıını ve hasat zamanı hayatı onem taşımak lydı Bu anlamdd cjunpşlı ve yagmurlu ge'n donemleıın nehuleıuı rıe 7aman taşa ıgınm ne zanidn gel gıt olacagının bılınıcsı yerleşım yeı ler ının seçırnı ve tanmsdl etımın guvencesı ıçın de oncmlıydı Bunun ıçın msaıüaı Guneş Ay ve yıl 7İarla yakındatı ılgılenıyoıdu Bu anidçla .tıolo|i (munemnılık) gelıştırılmışh Nü duzenlı olarak 15 Temnıuzda taştı ıçın Mısırlılar bu gunu yenı yılın başı ola k kutlamıış Insarüar yaşamlaı uu yeıleştık ıı nehıe gore şekülendurrıek 7oıundaydı ı ncguı Nü nehrınm taşması sonucu tanm jnları ve sıııulaıı bozuldugu ıçın toplurrı I soıunlaı uluşuyordu Eskı taıını alanldrı olçumle yenıden saplarndk ıçın gcometrı lımı gelışürümıstı Donemm heımetık rdhıplerı takvım lıştıı ıı ken yılı uç mevsımc ayıı nıışlardı 1) I nehnnın taşması 15 Temnıuz 2) Aluv nlu topidkldim ehm mevsmu 3) Hasat j vsırnı Takvimin başlangıcı Heı rıe kaddi yılbaşı 2003 2004 yıldır Gregoryan takvuru yanı tsa nın dogum tan hı dıkkate aJınarak kutlanıyoısa da ın.sanlı gın yazüı tarrhı MO 30004000 yıl onceye kadaı ddyanır Anrak degışık toplumldnn takvım başlangıcı faıklüıklar oluştuıuyoı Mısu takvımı Sırıus ge?;egenıyle Guneş ın ke.sıştıgı yıl (MO 4241) Hıcrı takvrmınde Hıcıet 16 Temmu7 f>22 ve Fransadd yakın geçmışe kadaı 1805 yılına kadaı 22 Eylul 1792 takvimin başlangıcı olaıak kdbul edıl rnıştı Hdngı tdrıh yenı yıl olaıak alııursa alrn sın temel amaç suıdiirulebılır bır tanm ıçuı yılın butun sureçlerının dogııı tespıt edılme sıdır Bugun aıtık lesmı olarak 31 Aralıgı 1 Ocaga baglaydn gece yenı yüuı bdşlangıcı oldrak kabul goımuşluı Arıcak şımdı bıle dunya coğrafydsmda bulundugunuz konu rrid gore bazıloımdan erkerı veya geç yem yıld guebüırsıni7 S17 yılbaşı dkşamınd ha zıılıktapaıken Yem Zelarıdalılar Avustıalya lılaı Çınlüeı Malezyalüar çoktan yerıı yılı kutlamış olacaklaıdıı Bız yenı yılı kutlarken bazüdiı geleneksel hındı yenıekJerını hazır lamaya başlıyor olacaklaıdu Prof. Dr. Ibrahim Orta} Çukuıovd Unıvetcıtcsı aıpoı "Akdenizde bir tenor" yazısı üzerine Talıu M Ceylan nm 'Akdenizde bu tenor başlıklı yazısı ıle ılgılı bazı cleştuüeıde bulunrnak ısüyorum 1 Kontr tenor Tahır Bey Zahıt Hdrmanlı yı bır yerde dınlemış ve sesmden çok et küenmış Kendısmm dunyadd 3 kısıden buı oldugunu belırtmektedır Oysakı dunyada bu sese sahıp buçok kışı var Eshden muzık ve egıtımı almış sesı guzel çocuklar kastıe edümek suretıyle sesı konuunus buynduklennde barok operalarda kadırüara sahne yasagı uygulandıgı donemleıde kaduüaıın rollerını ustlennuşlerdır Gunumuzdede kastıe edılmeden en az 10 senelık bu egıümle eğıtümış ve muzık dunyasmda yerlermı almış bırçok urüu şarkıcı bulunmaktadır 2 Zahıt Harmanlı'nın sesı egıtılmıştu Yazıda denıldıgı gıbı Zalut Haımdnlı'nın sesı doguştan geldıgı güaı hıç egıtümemıs degüdır dolayısıyla eluıden rurulmadıgı da dogru degüdır Fger 0b Mayıs 2002 tarıhmde Habeı Turk TV kanalındakı pıogramı ızleseydı nız onu yetıştuerı Mımar Sınan Unıversıtesı Şan ve Opera bolumu rnaster dıplomalı bır sanatçı ve egıtmen olaıak nasü yetıştırdıgımı o(5ıenırduıi7 Kendısme Muzıkolog Doçent Gülper Reflğ Prof Güzin Gürel Pıyanıst Rayna Popova Hakan Aysev de destek vermışlerdıı Ayrıca Izrrur Devlet Korıservatuarında da bu seııe kuifa gormustur Progıamddn sonra başan saıhoşluguyla kımselerı beCjenrrıez hale gelmıştır "Bu ses bende var benım sesuııı bana satıyorsunuz" dıyerek bu de gerlı laşıleıı hıçe saymış ve egıtrmını yaııdd bırakmıstır Sız, yedı oktavlık bır ses, dıyor sunuz Bu oktav ancak pıyanoda vardır ınsan sesuıde yoktur Muzık ve ses egıtımı bır ıkı senede oğrenılecek bırşey degüdır Opera sanatçısı olmak ıçm 17 yaşında başlanmalı Ama yırmıaltı yaşmdd bu amaçla egıtım çagı malesef profesyonellık ıçuı geçmıştu Hele klasık opera sanatçısı olmak ıçın alt yapı kıüruı buı kımı ksdn ve sahne kabüıyetı gereklıdır Bu da 8 10 senelık bır egıtımı geıektuu yete nek haşlı ba^uıa bu şey ıfade etmez bu yetenek sadece zeka ve karakter yapısıyla beslenmelıdu Afkın Metiner Opera sanatçısı Ses egıtmenı Askmmetıner@mynet com 876/13"