Katalog

gorunumunden dolayı benzer şeküde ayııı ılk ıkı haftası boyunca akşamları Gurıeş batlıktan ıtıbaren yaklaşık bırbuçuk saat sureh gıne guneybatı tarafta Oglak takım yüdızında (yıl boyunca da bu takım yıldızda kalmak uzere) gorulebüır Neptun ufuktan en fazla 17 derece yuksekükle olacak Her ıia gezegen ay boyunca Gu neş'e yaklaşacagından gorulme suresı azalacak Ocak ayında çıplak gozle kolay goıulebılecek parlak geze genlenn konuııüaıı aşağıda Parlak gezegenlere takıplı ve yete rmce buyuk teleskopla baküdığında, ayrıııüsıyld gozledıgımız Ay'ın katı yuzeyme korşın bu gezegenlerden bazılannın gaz kurelen oldukldrı bügısıyle gozlemlenecek, ozellıkle Satuın'u ve belırgın sıyahbeyaz halkasıru, Jupiter'ı ve uzerındekı ıkı kalın kuşa gını üe bulıkte atmosferındekı şıddetlı olaylan ve onemlısı ger darüık gorunumdekı dordu bır yerde ışıl ışıl uydulaıııu, Mars'ta meydana gelen kum frrünalaıı ve dıger gezegenlerın de kendüe rıne ozguıı yanldrı ıle bırlıkte adeta tablo seyredercesıne gorule cektır Merkür, büındıgı gıbı sadece ufka yakın olarak ya Guneş dognıadarı once doguda yada Guneş battıktan sonra batıda goru lebüır. Merkur ay boyunca once Guneşe'ten uzaklaşıyor ve sonra yakmlaşıyor olacagından ayııı son uç haftası suresınce sabahlan eıkeıı saaüerde Guneş doğmadan hemen once çok kısa suıelıgı ne (yaklaşık bır saat kadar) guneydogu tarafta Yay takım yıldızın da ve +1 8 üe 0.2 kadıı aıalıgında parlaklığı gıderek artacak şe kılde gorulecek. Ufuktan en fazla 11 derece yukselecektır Durbun veya teleskopu olan okuyucular gezegenı sırasıyla, hılal ılk doıdun ve şışkın ay evrelerınde gorebılecekler Gezegen, 17 Ocak'ta Guneş'e en uzak olacak ve bu aynı zamanda ay ıçerısın de en lyı gonüecegı taı ıhtıı Merkur ufka yakın olacagından go rulrnesı yıne de kolay olmayacak Venüs, Ocak ayı boyunca Guneş'ten uzaklaşacağmdan ak şamları Guneş battıktan hemen sonra gıttıkçe artan surede (yak laşık ıkı saat kadar) sırasıyla Oglak ve Kova takım yüdızlaııııdd gu neybatı tarafta ufuktan en fazla 31 derece vukseklıkte gorulecek Ufka ılk gunler oldukça yakın olmasına karşın yme de Venus yak laşık 4 kadır parlaklıgı ıle karşımızda ışüdayacak Durbun veya teleskopu olan okuyuculaı gezegenı şışkın ay evrede ızleyebüır leı Mars, ay boyunca akşam saatlermden ıtıbaıen gece yansına kadaı yaklaşık altı saat surelığıne guneyde Balıklar (Pısces) tdkım yıldızmda ufuktan en fazla 60 derece yukseklıkte gorule cek Şışkınay evrede buluıidcak olan Maıs'uı paılaklıgı t0 2 ıle +0 7 kadıı aıasmda gıdeıek sonukleşecek şeküde gorulecek Jüpiter, ay boyunca gece ve sabah Guneş doğuncaya kadar yaklaşık dokuz saat surelıgıne Aslan (Leo) takım yıldızmda yaklaşık 2 3 kadu paılaklıgı ıle doğudan guneybatı tarafa dogıu yaklaşık 150 derece kadar genış bır aralıkta gorulecek Jupıter ufuktan on fazla 55 deıece yuksekte olacak Satürn Ocak aymda Guneş'e yaklaşmaya devam edece ğınden gorulme suresı azalacak şekılde akşam, gece ve sabah saatleıme kadaı yaklaşık onbır saat surelıgıne dogudan batıya dogru yaklaşık 210 derece gıbı genış bır aralıkta Dazler takım yıl dızında (yıl boyunca bu takım yıldızda kalmak uzere) ufuktan en fazla 71 deıece yukseklıkte 0 4 kadır parlaklıgı ıle gorulecek Universiteler ve Rektörler Üniversitelerarası Kurul'un hazırladığı, hükümete ve YÖK'e sunduğu yeniyüksek öğretim yasa tasarısı henüz kamuoyuna açıklanmadan eleştiriler almaya başladı. Eleştirilerin bir kısmı, ozelhkle hiikümet yanlısı yazarlaı tarafmdan dile getirilen, kasıtlı ve yanlış...Ama taslağm, yine güçlü rektörlük öngördüğü doğru bir saptama. Taslak konusunda genel eleştiri, Cumhuriyet gazetesindeki köşe yazımda geçen Salı giinü çıktı. Burada, sadece, güçlü rektörlük konusuna değineceğim. Şüphesiz, taslağm hazırlanmasma üniversitenin diğer paydaşlarımn katümamasmın, rektörlerin son sözü kendi lehlerine söylemesine yol açtığı ileri sürülebilir. Bu iddia haklıdır da. Üniversiteleri nasıl bir rektör yönetmeli, sorusu tartışma konusudur. Kimi görüş "tam katılımcılık" öngörmekte. Yani rektörler, bu görüşte, yetkilerinin hepsini paylaştığı, bir koordinatör düzeyindedir. Kurullarm kesin egemenliği söz konusudur. Yürürlükteki yasa ise, rektörlere neredeyse "sonsuz" yetki veriyor. Rektörün denetlenebilirliği, saydamlığı yok gibidir. Maliye Bakanhğı, gerek görürse, rektörü denetleyebilir. Tabir caizse "Tek adamlık" sistemi. Bu iyi mi kötu mü? Tabii ki iyi değil. Eğer rektör gerçekten padişah karakterli, tek adamlığı ve tabi olunmayı seven biryaratılıştaysa; rektöre verilen büyük yetkilerin anlamım kavramaktan uzaksa; bu yetkileri tamamen üniversitesini yüceltmek, akademik özgürlüğü ve eğitiminöğretimin kalitesini en üst düzeylere yükseltmek, üniversitesinde sadece liyakatı geçerli kılmak, bunun dışmda hiç bir aynmcüık yapmamak, sinerji yaratmak için yetkilerini arkadaşlarıyla paylaşmak. yönünde kullanamıyorsa, üniversitede işler yolunda gitmiyor, hoşnutsuzluk üst düzeyde demektir. Ünivresitede "rektörlüğe sadakat" yürürlüktedir. Bilim ile yönetime sadakat, birbiriyle pek uyumlu kavramlar değil. Böyle rektörler yok mu? Var, ama sayılan, anladığımız kadanyla çokşükür ki fazla değil. 0 • *** Ancak, bu yetkileri gerçekten üniversitesinin lehine kullanarak büyük sinerji yaratan, üniversitesini kısa sürede yükselten ve geliştiren, hızla evrensel normlara doğru yol alan rektörler de var. Anadolu üniversitelerinin büyük çoğunluğunun kısa sürede aldığı yolu, geldiği noktayı düşünürsek, gerçekten de bir çoğu mucize yaratmış durumda. Belki de bu yetkiler olmasaydı, bunları başaramayabilirlerdi. Onların haklarını vermek ve hepsine teşekkür etmek gerekir. *** Ancak, zaman ve anlayışlar değişiyor. Öğretim üyeleri, öğrenciler katılımcılık ve daha çok söz hakkı istiyor. Akademik îiyakatm, bilimsel özgürlügün, başanm değerlendirmelerinin, üniversitede sorunların çözümünün, rektörün isteğine göre değil de, yasalarca ilkelere bağlanması isteği doğaldır. Gerçi, Üniversitelerarası Kurul'un taslağı, görüldüğü kadanyla, rektörleri güçlü konumla nnda tutuyor, ancak yetkilerini de kurullara, komisyonlara dağıtıyor. Akademik özgürlük, bilimsel liyakat vb konulanna da zaten kesin tanımlar ve kurallar koyuyor. Şimdiki soru şu: Ünıversitelerde bir çokyetkisi komisyon ve kurullarca paylaşılmıs ama yine de "güçlü birlider" mi olmalı; yoksa, kurullarm egemen olduğu, işlerın daha bürokratik yürüdüğü, lidersiz bir yapı mı?... Üniversitelerimizin, motor görevini üstlenecek liderleri olmadan, kısa sürede başarıya ulaşmalan mümkün mü? Yoksa bu başan "lidersiz yapı" ile daha kolay mı yakalamr?! * * * • Hangi gezegen ne zaman görülüyor? Akşam Uranus Gece Mars Sabah Merkur (331) Jupıter Saturn Neptun (118) Venus Mars Saturn Jupiter Saturn Ocak aymda ak şaın, yece ve sabaha dogru gorulebılerek gezegenler çızelgede ozetlenrrııştır Göktaşı Yağmurları, Ejderha (Draco) takım yüdızı cıvarmdan 15 Ocak arasmda yağan Ouadıantıdler ısrrnlı goktaşı yagmuru 4 Ocak'ta en yuksek sayıya ulaşu kent ışıklanndan uzakta, saatte 120 den fazla goktaşı gorulebüecekfır Bu sayı, nor mal gecelerde gorulebılecek goktaşı sayısı (tum gece boyunca yaklaşık 10 kadar) üe karşüaştuüdıgmda goktaşı yagmurunun onemı ortaya çıkar Ouadrantıdler goktaşı yağnıurunu ızlemck ıs teyen okuyuculaı ozellüde 4 Ocak'ta dkşarn saatlermden ıtıbaren tum gece ve sabah saatlerme kadar kuzey taraftakı Kutup yüdızı na yakm bulunan Ejderha takım yüdızı bolgesme bakabüııleı Bu takım yıldız Occüc ayınm qok atlasından gorulebıhr (*)Astronom Dr, Istanbul IInıvprsıtesı Fen Fakultesı Astıononu ve Uzay Bılımleıı Bolumu (esenoglu&stanhul PCİU tr) Yeni biryıla girdik; 2004'ün bilim için, akademikhayat için verimlilikle geçmesinı, bütün okurlarımıza mutlu ve sağlıklı bir yıl dileriz... obuısalı@cumhuı ıyet com tr CBT Inteınet adresı Cumhuriyet BİLİMTEKNİK • No: 876 3 Ocak 2003 tmtıyaz sahıbı: Yedı Mayıs Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. adına tlhan Selçuk . Yayın Daıuşmanı: Orhan Bursalı • Sorumlu Mudur. Mehmet Sucu Gorscl Yonetmen: Ttiles Hasdemir • Baskı:Basın Yatırım Sanayu ve Tıcaret A.Ş Esenboöa Yolu Akşam Tesıslerı Ankara tdare Merkezi ve Yazışma adresi: Turk OcaŞı Cad. No: 39/41 Cağaloğlu, 34334 Istanbul. Tel: (212) 512 05 05 • Faks. 0212513 85 95 Merkez Reklam 876/3