Katalog

ıçınde qeçeıhdıı Dolayısı ıle yukarıda bahsedüen genlerden hıç bırı sı ne ın vıvo koşullanndd canh oıganızmada gen ekspıasyon ldiını ızleme oldndğmı ne de ın vıtro şartlarında tıansgenık hucrelerm kolaylüda seleksıyonunu bırlıkte sağlayabü mektedu Fosforlu gen Yeşıl fluoresan proteın (GFP) genı, canh hucıe ve or ganızmalardakı dınamık degışımlen arunda gozleme olana gı sağladığı ıçın yukanda bahsedüen her ıkı soruna da kolaylıkld çozum getırebüecek yenı bır markıı gendır hucre bıyolojısı alanında yenı bır sayfa açmıştır GFP genı 11 yıl once demz anası (Aeguorea vıcto na)'dan klonldnmış olmasma ragmen kullanımı son 4 yıldan berı yoğunluk kazandı Bu genın bır çok farkh organızma hucreleıınde ışlev gordugu ve fosforlu yeşıl ışıgı yansıttığı 1994 yılmdan sonra kı çakşmalarda ortaya çıkanldı ve ılk olaıak bıtkıleıde ıse 1995 yüında bır turunçgü ruru olan poıtakal bıtkısı pıotoplast (hucre duvarı uzdkldştırümış hucre) hucresınde gostcrıldı Bununla bırlıkte o yülarda yeşıl fluoresan proteını sen tezleyen bıtkı hucrelerınden tekrar bıtkı elde edılemedı ancak bu genın bır kaç amıno asıtınde bazı degışıklüder ya püınca sonuca uldşüdı A vıctonadan klonlanmış olan yeşıl fluoıesan pıotern (gfp) genı, 509 nm dalga boyunda yeşıl fosforlu ışık yansıtan kromoforlarla kdplı dır Genetık olarak degışıkh ğe ugratılmış gfpnın yuksek oranda sentezledığı yeşıl fluoresan proteın hucrede serbest olarak bulunması nedenıyle bıtkıye toksık olmaktadır Bunu onlemek ıçın gfp urunle rırun sentezını hucre orhga nellerıne yonlendırecek spesı fık genler eklenmıştır ve uç yapıaklı Carrızo bıtkı hucrelerme bu genlerı aktar dıra (Şekü 1) Ozellıkle mandann porta kal ve turunç hucrelerınden el de ettıgım ypşıl fluoresanlı sur gurder gfp yerunm (egfp) toksık Ptkısı nedemyle sadece üa ay cdnlılıklannı surdurebüdüeı Bu bıtkılerdekı yeşıl fluoresan proteınler serbest halde ve çok mıktarda bulunmaktaydı Bununla bıılıkte gfp genınm ER yonlendınlmesı ıle elde edılen trdnsgenık uç yaprakb suıgunlerden çogu canlılıklannı sur durdu ve seıa koşulldimda saksılara şaşırtılarak gehşme lerı saglandı (Şekü 2) Elde ettıgım bu bıtkıler hâ la canlılıklarını surduımekte ve bır kısmmda gen sessızle şuken, çogurüugu yeşıl fosfoılu ışüdannı yansıtmaktadıı Mars gezegenı 27 Ağustos'ta çok yakınımızda! Kızıl gezegen son 50 000 yıldaki bize en yakın konumunda olacak ve özellikle amatör astronomlar için bulunmaz bir fırsat doğacak. ^\ JVAgustos J M 2003 taıı mâ JL hınde Guneş Sıstenu nm kızıl gezegenı Mars, Dunya'ya geçmışte hıç ol madıgı kadaı yakın olacak ButaııhteDun ya'ya 56 Mılyon km kadar yaklaşacak olan Mars gezegenı gunbatımından gundogumu na kaddr Saka (Aquarıus) takımyıldızmda gozlenebılecek Mars gezegenı nın bıze bu kadar yaklasması çok sık olan bır durum degü Oyle kı kızıl gezegen son bü 000 yüda kı bıze en yakın konumunda olacak ve ozellıkle drnator dstronomldr ıçın bulunmaz bır fırsat dogacak Amaç ne? Bıtkı hekımı olarak bu maı kır genı kullanmadakı en buyuk avdntaj bıtkı hastalık et menlerıne (bakterı fungu.s vı rus ve vırus benzeıı) bu genı aktararak hastalık etmenlerının bıtiadekı hareket mekdnızrna sını canlı dokuda gorsel olarak her an ızleyebılmek ve bu et rnenlerp karşı bıtkıyı koruya cak mekanızmdldi ı gelıştıı mektır Oınegın bu konudu yapı lan çalışmalardan bııısı tutıın mozaık vııusune gfp maıku genı eklenmış ve vırusun bıtkı dekı hareket mekanızması ult ravıole ışık altında ınrelendı Dığeı taıaftan henuz fonk sıyonu büınmeyen gen veya pıoteınleıın canlı hucıcdekı hareketlennı bu yeşıl ışık genı ıle ışık altında ızlemek ve me kanızmdldrını dnldrridk bıyolojının bıı fantczısı olmasa ge rek Ya doğal enerjı kaynaklaıının büınçsızde tuketıldıcp çaejımızda bır gun şehıı caddelpnnın yol boyurıca trdnsgenık dğdçlaıla kaplanarak arabalann far larmdan çıkan ışıkların bu ağaçlaıdan fosfoılu ıengaıenk ışıkldiın ydnsımdsı ıle raddeleıı aydınlatmayacagını duşun rnek hıt, de dus olrnasd ge ı^k1 Şekll 1. Agrobacterlum tumefacleıu bakterlsl kullanılarak turunçgll ve tütün bltkl dokulanna gfp genl aktanldıktan 2 ay sonra; yesll fluoresan Yeni çalışma Ben de turunçgıllerde bu genın çahşdbünlıgım gos termek stabıl tidnsgenık turuncgıl bıtkılerı uıetrnek vc onemlı tarımsal ozellıklere sa hıp dığeı genleı ı bu genle bıı leştınp sera ve tarla koşullarında ızlcnebılulığını gosteı rnek amdrı ıle uç farklı yeşıl fluoresdn proteın genım (tgfp gfpC3 ve mgfpS er) kaınabahaı mozaık vırusu 3SS promotoru ve NOS teımı natorlerı aıasırid yeıleşüıdırn proteln genlnln değifikliğe uğratılmıs Ikl farkh tlplnln (ECFP ve mCFPSER) transgenlk Kleopatra mandarln (A) ve Üçyapraklı turunçgll anacı sürgünlerinde (B,C) ve tütün bltklsl yapraklannda (D) 490 nm dalga boyunda mavl flltrell fluoresan mlkroskop altında yansıtmış olduklan fosforlu yesll ışık. Not; bu genl Içeımeyen klorofllll hücreler 490 nm ışık altında kırmızı renkli gbrünmektedlrler, B'de yeşil fosforlu sürgün arkasındakl çok net olmayan ve okla gösterlllen kırmızı renkli sürgüne bakınız. Kızıl gezegen Ile Dünya'nm Mayıs ayından Itlbaren blrblrlerlne yaklaş ması ve 27 Ağustos tan sonra da tekrar uzaklasması gorecell olarak bu reslmde açıkça belli olmaktadır. Gokyuzurıde son deıece parlak (2 9 kadıı) ve açısal buyukluc/u 25' (yay sanıyesı) olacak ve amator teleskoplarla ve normal bır buyutme ıle gezegc nın yuzey şekılleıı gozlenebılecek Gpzegenın bu hahnı fotograflamak ısteyenler ıçın bu az daha kuvvetlı te leskoplaı çeşıüııenklerdefiltıeleı ve buyutme teknıkleıı (gozmerceğı projeksıyonu barlovv meıcegı vb) gerekecektır Abtıofotogıafı teknıklerı ıçın bııçokbılgıyı aşacpdakı adıesten bulabüır smız http llmaun ıstanbul edu tıl{eıılastıunomyleqıtımldydyluyguldmdluyqulamahtm Meıaklı arnatoıler sadece Maıs m bu yaklaşması ıçın aşdöjıddkı bagın tıyı kullanarak sahıp oldukları teleskop veya teleobjektıfü fotogıaf makmaldiı üe alacaklaıı goıuntuleıde ülm veya elektıonık CCD alıcısı uzeıınde gezegenın dogrusal çapını hesaplayabılırler ve optık sıstemlt ı ını buna goıe hazııla yabılırleı Fılm vpya CCD uzerındekı goruntu çapı (mm) f / 8250 f Teleskobun veya fotogıaf makınasının objLktıfının odak uzaklıc^ı (rrırn) Bu ılgınç ulayınAııtalya Saklıkent te 2547 m yukseklıktekı Bakıılıtepe de kurulu TUBITAK Ulusal Gozlemevı nden de gozlenmesı ıçın hazırlıklaı yapılı yoı Bunun ıçın Gozlemevı'nde bulunan 1 5 m Iık ve 40 cın hk ıkı teleskopta çe şıth ddlgaboylarındd fütreler kullanılarak gezpgenın gerçpk renktekı yuksek ayııma yuçlu goıuntıüoıı elde edümeye çahşüacak Ayrıca 30 crn hk dıger bır teleskop üe de gezegenın yıne ytaksek ayır rna guçlu vıdeo kaydının yapüması planlanıyoı Gozlemleıden elde edüen sonuçlar ıse Gozlemevı nın web sıtesınde (wwwtugtubıtakgovtr) yayınlanacak [email protected] Çukurova Unıversıtesı Zıraat Fakultesı Bıtkı Konıma Bolumu Balcalı 01330, Adana Yuaıldiıılan Kayndklaı 1 llaaeloD J bıenıeııng KJ Prasheı IX" H o d g p S (199/) Romoval of ı tıptu ıntıun a n d subrpllulaı loralı I |R ıı flııuu 1 (i nl pıolıııı d!O ıı ıfuııc'd lo ııı ıık (ı ııı <|ı nıı Aı ıbnln|>M'|>luıt' b'K|lılly Pıot Nıll Af ıd S u ı l l A ' i U İ U <IU1 Z Stevvdrt CN (2Ü0İJ The utılıty ol qıeen flu uiescerıt pıoleın ın tıarısgenıc plarıts Plant t'ell Rep * ("luııthi'cluunı Sonra AgrobactPrıum tumefacıenf; bak teıısı kullanaıak mdnddiın, poıatakdl tuıurıç 855/7