Katalog

Zümrüt'ten akisler A. M. C. Şengor Bilim, korkuyu nasıl önler? "Şevkten hıleye uzanan yol luzaklı ve kaygandır, Sokrates'e gelen vahıy, akıllı bır adamın nasıl kendını kandırabıleceğının, tyı bır ınsanın nasıl dığerlerinı aldatabıleceğının ve vıcdanın kendını aldatma ıle gonullu sahtekârlık arasındakı kanşık alanda nasıl uykuya dalabıleceğının unutulmaz bır orneğıdır' Edward Cibbon, "Roma Imparatorluğunun Gerılemesı ve Çokuşu" 20 Temmuz 2003 Pazar gunu Hurrıyet gazetesınde bır haber vardı Uç genç kız yengelennı buyu yaptığı gerekçesıyle hunharca katletmışler Yengelerının buyu yaptığını da bır hocadan oğrenmışler Bu anayetı oldurulenın kafasına çekıçle vurarak ışleyecek kadar gozu donmus olabılen bu genç kızları yetıştıren ortam ıse aılelerı, ıçınde yasadıkları Turkıye genel ortamı ve okudukları okuldan oluşur Okudukları okul ıse bır ımamhatıp lısesı, yanı dın adamı yetıştıren bır meslek okuludur Genç kızların ıçınde yetıştıklerı ortamın yukarıda saydığım uç bıleşenının ortak ozellığı sınamadan ınanma alışkanlığıdır Kendı dışımızdakı dunyanın gerçek olduğu ınana dısında her turlu ınana reddeden, gozlem ve gozlemle yonlendırılerek sınanan duşunce ısığında bılgıye ulaşma uğraşına ve becerısıne bılım dıyoruz Bunun dısındakı bılgıye ulaşma yontemlerının de tumu "dınsel duşunce" dıye ozetlenebılecek, ancak buyu ve sıhırden mıtolo/ıye, şamanızmden semâvı denılen ve bugun dunyada en egemen durumda olan uç buyuk dıne kadar uzanan çok genış bır tayfın ıçerdıgı ınanç sıstemlerıne dayanır. Bu sıstemlerın tumunun temelınde ıman yatar Yanı, sorgulamadan ınanmak Ancak, sorgulamadan ınanmak ınsan doğasına aykırıdır Merak, bıyoloıık evrımın (her hayvana olduğu gıbı) ınsana da bahşettığı bır hayatta kalma sılahıdır Merak bıreye etrafında olan bıtenın mahıyetını oğrenmesını emreder Buradan çıkan bılgı de ona çevresındekı zararlı olduğunu oğrendığı nesne ve sureçlerden uzak durması, yanı yaşamını koruması ımkanını verır. Yetişkln fareler In orta beyinlerindekl yenl dopamln nöronlan (yeşll renk) Yeni bir sinir hücresi kaynağı bulundu Son bır drdstırmaya gore enşkın memelı bey runde daha once kımlıgı belırlenen ıkı bolgenın yanı sırd uçuncu bır bolge de sınır hucrelerı uretebılıyor Parkınson ve otekı hastalıklarda soz konusu bolgede kımı bozukluklar olduguna ancak bu yem bolgenın yaşlanmaya bagh hastahklarda bır rol oynayıp oyna madığının henuz bılınmedıgıne dıkkat çeküıyor Araştırmada Karolınska Enstıtusu nden Ann Marie Janson ve drkadaşlan yaslan 2 ıle 20 aybk arasında degışen farelenn orta beyınlennde yer alan 'substanüa nıgıa bolgesındekı dopamın ureten sınır hucrelerını saydüar Ekıp zamanla kımı sınır hucrele nnın yok olmdsına karşın, hucre sayısında bır degısıklık meydana gelmedıgıne tarak oldu Bu da beynın olen sınır hucrelennın yerını yenılerıyle doldurdugunun bır gostergesıydı Arastırmacılar daha sonra canlı farelenn beyınlenne geuşmekte olan sınrr hucrelenne renk veren bır boya aktardılar Uç hafta boyunca bu boyayı sureklı ak tdrdıkldn sonra beymlerı ınceleyen araştirmdcüar her bınnde yaklasık 20 yem hucıeye rastladılaı Yem sınu huueleıımn kdynagıru belırlemek amacıyla sınır kok hucrelennı kımyasallarla ısaretleyen ekıp burıldiın substdntıa mgıa bolgesındekı doparnın sınır hucrelerı olduklannı gorduler Bu yontem saye sınde aidstumauldi fare beymnın gunde yaklaşık 20 yem dopamın sınır hucresı ureftıgını de oı taya çıkaı ttı lar Ek deneyleı ıse yem sınu hucreleıının orta beyın dekı otekı hucrelerle gerekb bağlanulan kurabıldıkle nm gozleı onune serdı Parkınson hastakgının yem sınır hucrelerı oluşu munun çok dusuk duzeyde olmdsınddn kdynaklanabılecegıne dıkkat çeken Janson bu yontem uzennde ya pılacak kımı oynamalarld hdstdkgd bu çozum genrılebılecegıne ınanıyor Merak körelmeli Dınsel duşunce, merakı koreltmek zorundadır, zıra merakın sorularına cevap vermeğe kalkması pek çok yanlış ıçeren dın oğretısının ortadan kalkması anlamına gelır Meselâ, lyonya'da gelışen eleştırel akılcı duşunce buralarda mıtolojik duşuncenın etkısıni buyuk olçude yıtırmesıne neden olmuştur Bıraz soruşturup ıncelendı mı pek çok batıl ınancın ne zırva duşuncelere dayandığı gorulmektedır Orneğın, tahtaya vurmak âdetı, ağaçların ıçınde ruhlann yaşadığı ınanandan kalma bır alışkanlıktır Tum bu tur duşuncelerın ortadan kaldırılabılmesinın tek yolu bıreye, ınanması ıstenılen her şeyı sorgulaması gerektığının oğretılmesıdır Bu sorgulamanın ıkı dayanağı da mantık (yanı bırbırıyle çelışmeyen duşuncelerden oluşan bır muhakeme sılsılesının kurulabılmesı) ve gozlemdır Cozlem bızı kendı dışımızdakı dunya ıle temasa getırır Mantık ıse bu dunya hakkında uretığımız duşuncelerımızın kendı ıçınde tutarlı olmasını sağlar Bıreyın mantık ve gozleme dayanan eleştırel bır akıl çerçevesınde sorgulama eğılımını ortadan kaldırırsanız onu herşeye ınandırmanız mumkundur Bu durumda ınsan ınsanlık vasfını yıtırır ve kumanda edılebılen bır sırk hayvanı halıne donuşur Bunun sonuçlannın yarattığı trajedıler tarıhın sahıfelennı doldurmakla kalmaz, yukarıda verdığım guncel ornekte olduğu gıbı, her an ve her yerde karşımıza çıkarak, yaşamı bır korku fılmı halıne getırır Yukanda bahsettığım gazete havadısınde, uç katıl zanlısının mahkeme onune çıktıkları haberı de var Kanımca onlara buyu yapıldığını soyleyen yapan Hoca'nın da gorevı kotuye kullanma suçundan mahkeme edılmesı gerekmektedır, zıra soyledığının hıçbır guvenılır bılımsel dayanağı yoktur Ancak, katıl zanlısı genç kızların okudukları okul da eğer her duşunce ve ıfadenın eleştınye ve sorgulamaya açık olduğunun tersıne herhangı bır şey oğretıyorsa, yukarıda anlattığım nedenlerden oturu kanımca ışlenılen suçta pay sahıbıdır Dın temellı okullann toplum eğıtımı vermelennın sakıncası ışte buradan kaynaklanır Bu nedenden oturu, ımamhatıp mezunlarının, ozellıkle doğa bılımlerı ve bılım felsefesı çerçevesınde gozlem temellı eleştırel akılcı duşunceyı oğreten normal bır orta eğıtım temelı almadan unıversıteye devam etmelerı kabul edılemez Sayın Mıllî Eğıtım Bakanımız, bu konuda dıle getırılen endışe ve ıtırazları "artık kabak tadı verdı" gıbı çırkın bır ıfadeyle geçıştırmeğe çalışmıştır (Cumhunyet, 20 Temmuz 2002, Pazar, s 5). Sayın bakan bılmelıdır kı, asıl kabak tadı veren, 1946'dan berı Turkıye Cumhunyetı vatandaşlarını bılımsel duşunce ve yaşamın dışına çekmek ıçın eğıtıme yapılan mudahalelerdır Bu tur mudahalelen surdurmeğe yeltenenler, karşılannda yaşamlannı bır korku fılmıne donuşturmeğe nıyetlı olmayan aklı başında ınsanlan bulacaklardır Sayın Bakan bundan emın olabılır [email protected] Gen sayımı bahsini düşük sayılar kazandı Insan genomu behrlendı ama ıçerdıgı gen sayı sının belırlenmesı daha uzun bır zaman alıyor DNA uzmdnldrı yıne de Lee Rowen ın bu konuda en doğru kestınmde bulunan kısı olduguna karar verdıler Bır ınsanın oluşumu ıçın kaç tane proteın uıe ten dızgemn gerektı gı yonunde bır kestı rımde bulunan Seatt le lı yenbüımcı ve ıkı arkadaşı GeneSvve ep adıyla bılınen ve 3 yü once Cold Spnng Harbor Laboratuvd n nda baslatılan qayrı resmı yanşmanın ga hplen ılan edıldı Avrupa Bıyoenforma Slstem Blyolo/lsl Enstltü tık Enstıtusu nden sü'nden Lee Rowen 25 bln Ewan Birney VCÜU? 947 gen tayımı Ile blrincl mayı orgutledıgmde oldu. rımlenn buyuk bu bolumu 70 000 ıle 100 000 gen ara sında degısuken çok az araştırmacı sayımn bunun ya nsı kadar hatta daha da duşuk olabıleceğıne dıkkat çekmıstı Gelgelehm msan genomunun tamamlanmasına çok az kald gen sayısı daha da aşagılara duşunce asıl sayımn behrlenmesı daha da guçleştı Soz gelımı Bu ney gunumuzun katı olçutlerı ve gelışmıs gen kestınm programlanyla 3000 tanesı proteuı uretmeyen yalancı genlerden' olusan ve bu nedenle sayılmdyan 24 500 gen olabılecegım tahmın edıyordu Ancak DNA dızge sının henuz tam anldmıyld ıncelenmemış ve karanlık madde adı verılen buyuk bır bolumunde de genler olabdırdı Boylesıne kaımaşık bu duıum karşısmda once kdzanan kısıyı seçme ıslemmı ertelemek zorunda oldugunu duşunen Birney daha sonra ne olursa olsun 30 bı nın dltındd bu sayıya doQıu gıdıldıgıne dıkkdt çekerek 25 947 tahmımnde bulunan Rovvenın 1200 dolarhk odulurı yaıısuıı kdZdnrndyı hak ettıöjım duyurdu Odulun otela yansı ıse 27 462 tahmırunde bulunan Bntanya Tıp Aıaştırma Heyetı nden Paul Dear ıle 26 500 talırmmn de bulunan Fransa Genoscopetan Olivier Jaillon drasında pay edıldı bu suıe ıçınde bu ya mt elde edılecegım bılıyordu O donemde yapüan kestrımlenn çogunun yuksek olduğu qomlmustu Kestı 855/5