Katalog

ortkoşe Küresel bilimin otoyolundaki yayalar Piref. H. Okkeş I CSU (Intematıonal Councıl of Su entıfic Unıons) i'l Genel Kuru lu nda Sn Lanka dan bu bıkm adamı gelışmekte olan ulkelerdekı bı hm ınsanlan ıçm "kuresel bılımın otoyo lundakı yayaldj" benzetmesını yaptı Bır gprçpgı çarpıcı olarak anlatdn bu benzet me ICSU nun COSTED (Commmıttee on Scıence and Technology ın Developıng Countnes) ısırrüı komıtesının yayınlandıgı bır kıtabın da adıdır (1) Gekşmekte olan ulkelordekı bılım korıusunda bu ügınç \a tapta yer alan ve ulkpmız gerçeklenyle de ortuşen bazı tcspıtleı var Ortak Olumsuzluklar: 1. Zayıf büımsel alfyapı büım ve tek nolojrnın gelıştırılmesı yonunden yetersız 2. Büımsel araştırmalara kısıth butçe ler aynlmakta gelışmış ulkelenn aksıne bu kısıtlı fonlann buyuk bolumu de kamu sal kaynaklardan sağlanmakta Ozel sek torun araştırmaya ayırdıgı kaynak son de rerp duşuktur 3. Bılırn kuruluşlan kendılenne ayn lan mutpvazı fonlan aynntüı burokratık ışlernlere ba<3h olarak kullanabılmekte 4. Bılım ve teknolojı çabası ıçındekı porsonel geııellıkle evrensel bılım orta rmndakı etküeşmplenn dışında yaşamak tadır Yetersız fonlaı nedern ıle evrenspl bılımın Ptkıleşme alanlanndan olan ulus laıarası kongıelere bu bılım rnsanlarının katılrrid ırnkanı son derece kısıtlıdu Yukanda 4 maddede belırtılen olumsuzluklar ulkermzdekı gprçeklerle uyuşu yor Aşagıda degınüecek benzerlıkler ıçm ıse ulkerruzın ozel şartlan mevcuttur 5. Bılım alamnda çauşanlann sayısı verımlı çalışma ıçın gereklı kritik kiitlenin altındadır Bunun sonucu olarak gelışmış ulkelerın dksme takrm çakşmalan ve multıdısıplıner çalışmaldi çok azdır Bılım ve teknolojıde belırlı bır alanda dunya ıle rekabet edebüen bu uıetımın olabılmesı ıçın nıtehklı bır araştıncı gru bunun sayısal olaıak belırlı buyukluğe ulaşması geıeküĞp kabul edılır Bu buyuk luk 'kntık kutle olarak adlanduün Ulkerruz ıçın bu tanımdakı anahtar kelıme ra telıkb araştmcıdır Ulkermzdekı bazı ka mu unıversıteleıı ve kamu araştırma kuru luşlanndakı araştıncı unvanlı çalışan sayı sı gelışmış ulkelerı laskandıracak olçudedır Anrak Turkıye de bırçok kuruluşta nı telıksız bır çogurüuk oluşmuştur Doğaldır kı ulkemızde oluşan bu sayısal buyuklu gun krıtık kutle olarak ddlarıdırılması mumkun değıldır Çeşıtlı buimlerde "kritik niteliksiz çoğunluğun" olusmasının nedenlerrn den bırı uzeımde duidkrn Akademık performans degerlendınlmesı bır araştj ncının veya araştırmd kurumun kullandıgı kaynaklar goz onune alınarak büım teknolojı egıtim danışmanlık ve toplumsal hızmet olarak urettıklennın evrensel olçu leı kullanıldrak bır çeşıt pudnldnmasıdır Bu yapümadan ve buna bağlı olarak bır odul / bedel odeme uygulaması geürümeden kamu fonlanm kullanan kışı veya kuruluşlar arasında bu hedefe yonehk rekabet yaratma ımkanı son derece kısıtlı nıyle son derece akalcı harcanması gere (arken bu lasıtlı kaynaklaım onemlı bır bolumu ısıaf edümektedır Yaygın davranış Ulkemızde teknolojık veya dunya ol Bugun ıçın unıveiMteleıde çok sık çegınde ıddidlı büımsel bır hedefe ulaş rdstlanan davraruş bıçımı uretmek ve mayı amaçlayan kooıdrne araşürmaldi dunya üe zoı da olsa rekabet etmeye ça yok denecek olçude azdır Araşhrmalar üsmdk degıl yonetıcılerle ıyı geçınmek çogunlukla makale uretmek ıçın yapü akü dışı uygulamalan goımezlıkten gel maktadaı Ardsürmalaım topluma veya mektıı ekonomiye getırısı olçulebüır olmadığın Dogaldu kı boyle bır krtlenın yorıeüldan sayüan tek şey makdle sayısı olmakmesı hedeü ve tdlebı olan yanhşhklan tadu gozu kapalı kabullenmeyen büımsel agulıgı olan bu bılım toplulugunu yonet Turkıye'de 1980 lerde yüda 400500 mekten çok daha kolaydır Bu sıstem ıçın adet uluslararası makale yayınlanmakta de YOK ve unıversıte yonetımlerıyle tam ıdı Bu sayı 8000 len aştı Ancak bu üa douyum ıçınde 'olan kadrolar kolayhkla bu nem diasrnda büımsel yayınlann teknolo lunabılmektedu jıye ve ulke ekonomısrne katküdn yonunden onemlı brr fark yoktur Ulkemızdekı Sadakatın lıyakatm onune geçuılmesı yayınlann çoğunlukld bu hedefe yonehk ıle sağlanan "huzurlu yonetımın sınırlı olmaması ve getınlenrun olçulememesı ulke kaynaklannı tuketmesının yanı sıra araştırma konusundakı yatınm taleplenunıveısıteyı yaidtdrı değerlen de tahrıp nın değerlendırümesınde objektıflıkten eftıgı ortadadır uzaklaşılması sonucunu geürmektedır 6. Toplumun ulkedekı bılrm ve teknolojı kunılıışlanna guvenı en az duzeyde Bır de kaba ısraf dıyebüecegımız bır du Bıüm ve tekrıolojı fddlıyptlerının soolgudan da soz etmek gereku Bazı unınuçldrının topluma yaşam kalıtesrnrn ıyı versıtelerdekı ısraf abartlı makam saltaleştu ılmesı yonunde yansunası bunu urenatı bu konuda batıdakı uygulamalan bıtenlere karşı guvenüırlıgı ar len umversıte çahşanlannı tınr Bılım kuıuluşldnrid boyutandıracak ozelhktedır Türfâye'de le bu guvenrn oluşmadıgı ul 2.Unıversıte yonetımının araştırmalann kelerde ıse toplum papaıazı brr sıyası parbrun kontro topluma veya bıümcılprın medya şovlan lunde olması ıle bır o yana bu bu yana ekonomiye getiri Gelışrnış ulkelerde yaşa yalpalanıı si ölçülebilir ol yanlar ıçın ındnümdsı dahı guç olan bu yonetrm bıçrmı 7.Bılım kultuıunun ek madığından, sa ulkemızde rahatlıkla uygufaiklıgmden dolayı ulkedekı yılan tek şey ma lanabümektedır Bırunıver bılımsel aktıvıteleıe medya nın ügısı sırurüdır kale sayısı olmak sıtenın yonetrmı rektor seçımlennde sıyası part ko 8. Bılımın desteklenmesı tadır. kenlı dısıpbnlı bır orguüenyonundekı polıtık destek ye meyle ele geçınlebılmek tersızdır tedrr Bu yonetrm bıçımınde akademık Aslında 7 ve 8 maddelerde behrtı performans hyakat gıbı degerler partı len yetersızlıkler daha once degınıldıgı bagının çok arkasrnda gelmektedır gıbı ulkede bılım kuruluşlanna guvenın en az duzeyde olması ıle ügüıdır Bu ulke de bılım kuruluşlan toplumun gunluk ha Sonuç; yatmı ılgılendrren konularda yol gosterıcı Gelışmekte olan ulkeler arasında za ve aydınlatıcı olamıyor tartışmdlı konular yıf noktalannı guçlendırerek bılrm ve tek da net cevaplar oluşturamıyorlarsa bu nolojıde onemlı atüımlar yapabüen ulkp kutuluşlara medya ve poLtıkacılann ügısıler vardır Çın Hındısian ve Kore bu ulke nı beklemek fazla ıyımserlık olur lerın başında gelıyoı Ulkenın ancak büım ve teknolojı yardımıyla kalkınacağına ' Bır ornek venrıek gerekırse Şubat manmış bu sıyası u"ade uygulayacagı 2001 kıızının hempn ertesı gunıınden progrdmlarla yukanda sayüan olumsuz başlamak uzere sayısız akademısyen bu luklan ortadan kalduabüu Bu yapümaz kıızın kdçrnılmaz oldugunu devamh anlat ve bugunku hedefsızlık ve venmsızlık tılar hâlâ da anlatiyoılaı Krızınnedenleıı onumuzdekı yülarda da surdunüurse 'kuolarak da 1991 yıhnddn başlayan borç resel bılımın otoyolundaki yaya' benzet sarmalını borçlann komu bankalaıı rnu mesınde oldugu gıbı ulkemız onunden hasebesınde gızlenmesını ve bankacüık hızla geçen evrensel büım akımına seyır sıstemınrn soyguna uygun yapısıru gostecı kalacaktrr nyorlar Eğer ekonomı bır bılım alanıysa ve ulkemızde bu büımle ugıaşan çok saProf.Dr. Ali Esat Karakaya yıda akademık kurumumuz mevcutsa Uluslararası Tbksıkolojı Buhğı Seçü ekonomık krızın kaçırulmaz oldugu konurruş Başkara Gazı Unıversıtesı Eczacüık sunda toplumun çok daha once etküı bır Fakultesı Ogreüm Uyesı şekılde uyanlması gerekmez mıydı'' dır Öteki Dünya: MatematİK Dünyası 12 yüddn berı mevsurüık yayımlanan Turkıye nrn tek popıüeı matematık deıgısı "Matematık Dunyası nın 2003 yaz sayısı Alı Ne sın yonetımmde çıkrraş Lakın deıgıde bu ganplık var Eskıden sayfd sayısı 32 abone sayısı 250 ve satış 1000 ıken şımdı sayfa sayısı 112'ye abone sayısı 2500 e, satış ıse 5000 e çıkmı, Bu ne acayıı Dunyas enflasyonduı anldmadım 70 müyonluk bır ul kede bır mate matık dergısınm 2500 abonesı ol sun ve 5000 sat sın olacakış degıl Ah Nesrn dergırun okur sayısının bır mü yona çıkacagını soyluyor Daha azına razı ola mazmış Mat< Olumsuzluklara Türkiye'den katkılar l.Sınırb kaynaklann planlı bu şekılde kullanümaması hedefsız ve gereksız harcamalar Ulkemızde eğıtim ve araştırmaya aynlan kaynaklann kısıtlı olması nede Kaynaklar 1 Wıjesel.era R Pedestrıans on the Hıghway; of Global Scıences ICSU COSTFD Orrasıonal Pa per No 7 (2002) / hlttp//wwwn uoıq(l(faU lüil yılındakuıu Un vı bılımııı Hırle^nıış MılİPlleı ı rutehgındekı bu or cjutlennıedır Buk.uruluşla98 ulke bılım akademılerı vpya TUBITAK benzerı büım hıruluşlanyla edılır Olur mu oluı burası Turkıye1 Dıyorlar kı eleşürın bızı esugerneyın Beşünlerınızı dıkkate alıyoruz bızı duıtukle yın Kendımıze çckı duzen vermemız durmd dan kendımızı yenüememız tembellığe ko layhğa ucuzluğd yerulmememız ıçın eleştınye ıhtıyacımız var Matematıgı sevımlı kümak ıçm bın dereden su getumıyoruz dıyoılar Mate matğı yapay bu bıçımde eglendu"icı kdmaya da çahşmıyorlarmış Çunku matematıgın ken dısı sevunlı ve e(51endırıcı ımış Madem oyle ben de eleştuı oklarımı bu ' sevımlı' Mdtematık Dunyası adlı dergıye çevı nyorum Şrmdı Sezaı ın hakkı Sezar a Bu deıgı dergı degü adeta latap olmuş Oluı mu oyle 1 1 şey Içınde yok yok Ama ne büeyım bır fal sayfası yok Borsa matematıgı yok Matematıkçı Guzın Abla sayfası yok Orta sayfada çıplak resım yok Arka sayfada arka sayfa guzeL büe yok1 Amahayret benım büe koşem var1 Ko mk yazar Pıref H Okkeş" koşesı demışler 1 1 Acaba "koruk demekle "komık mı yoksa "ko 1 nuk mu demek ıstedıler'' Çozemedım Bazen matematıkçılen anlamak mumkıın olmuyor 1 Çozemedıgım sadece bu olsa ne gam Dergı dekı sorulan da çozemedım Bunlanben kob koca Pıref Okkeş çozemıyorsam halkımız nasü çozsun1 Okurlannı duşundurmek ıste melenne de kaışıyun Okurun sarüa başka derdı yok Onca dert arasında bır de matema 9 tk dertlenyle mı uğraşsm okur Olmaz oyle 1 şey Sonra 112 sayfalık bır matematık deıgısı yapmak dogaya haksızhk gıbı gelıyor bana Sayfa sayısının arfması daha çok ağaç kesü mesı demek Zaten orman yangrnlarından sonra epey zayıat verdık Bır de bu tur dergı lere kagıt yetıştrrmek ıçm ağaç kestırmek ne 1 denlı dogrudur kesürmek zor Son olarak Alı Nesın Beyefendı geıçek 9 aduıı nıye saklıyor H Alı Nesın degü mı ken 9 dısı Bız adımızın başındakı H yı saklıyoı mu MATÎMATİK 855/13