Katalog

veı m ı c u l u s , Multıcellaesporıtes spp Pesavıs sp dan oluşaıı topluluk da bunların bıze akarsulaıla beslenen balaklık ortamla rında yaşayan agaçlara dit ol duğunu soyluyordu Ağaç kaç yaşında A g d r ı rı zayıf fosüleşme ve de komurloşme ızı taşı Şekll 4 Sleıra Nevada da bir Krnnızı orman (Red wood) ması PlıyoKuvaterner (5 mıl lens Taxodıum dıstıchum Crytomerıa jayon yüdan gunumuze olan zaman düırnı) ponıcd ve Metaseguoıa glyiostroboıdes yaşında oldugu bır çok araştırmada belır arasındakı ksüolojık benzerhkler ve farklı tümıştı Bu yanılgılar uzun sure devam ettı hklar ortaya kondu Bu donemde Trakya'da komur oluşumuna Çalışmalar bununla bıtmedı Dev ızın veren koşullar egemen degüdı Ağdç agacın almdığı komur ocagı ıle Trdkyddakı fosüleşme koşuUdimm olmadıgı bır ortam komur olusumlannın jeolojı tarıhındekı yen da hemen hemen bugıınkune yakın bır şe ve ortamı araştınldı TPAO daıı Dı Zühtü küde koıuıımiLştu TPOA'nm Trakya'da ve Batı bolge komurlen uzpt ınde uzun yıllar bu bolgede ozellıkle petrol ve dogal gaz çalışmıştı Verıler Ankara ya gondeııldı ıçııı yaptığı bır çok didstııma ve dığer araş Celen sonuçlar tahmın edüdığı gı tıncüann yaptıkları sporpollen çaüşmdldiı, bıydı Ağacm çıktığı katman dakı spor pollınyıtlerın yaklasık 34 23 rrulyon yıl (Geç len kdyıtlaıı bu korrıurleım tamamırun hm Ohgosen) once bolgede egemen olan banık komurler oldugunu açıklıyor ve polen tdklık koşullaımın urunu olduğunu soylu leıdenPmus Caıya, Calamus Ouercus Se yordu Ayrıca jeolojık verıler de burıldiı quoıa Alnus, Carya, l'dydceae, Taxodıace doğruldr yondeydı ae, Myncaceae Sporlardan PolypodıaceTerkos Golu nurı bıraz üensındekı ae, Schızaeceae, Seldgırıellaceae, Lycopo Kdidbuıun beldesındekı Ohgosen donemıdıaceae, Osmundaceae, fungal sporlardan nı yansıtan derın denızel koşulları ternsıl Hypoxylonıtes spp, Polyadospontes enor eden çokel dızısınm bu donemm sonuna mıs, P oıbıs, Anatolmıtes dongyıngensıs, dogru havzanm dolmasıyla yerını karasaJ Inapertısporıtes spp, Pluncellaespoııtes koşulldim egemen oldugu dolta ve bataklık koşullarını temsü eden çokel dızüe mıe bıroktıgı bılınıyordu Bustratıgrafık veıüer ve çokelleım ıçıııdekı fosü kayıtlan, agacın geç Ohgosen de bataklık oıtammda oldugunu soyluyoıdu Şoyle de duşunebıhrız S gı gdnteurnun yaşayan bıreylerı genelde yuksek olan yerlerı ve seıın ık krnlen sevmektedır Maden Fakultesı onunde duran Sgıganteum ıse olasılıkla komur alanlannın yakınında bulunan ve geç Ohgosen done mınde de vdr olan soguk ıklımlı sert granıtık kayalarla kaplı bugunku Ist ranca Dağlan gıbı daha yukseklarden akarsularla alçak sevıyelerdekı bataklık alanlarına suruklendıgı VP dıger ağaçlarla kansarak komurleş meye katüdıgı akla daha uygun gelmektedır Ağaçh Lınyıtlerıne aıt komurler çok duşuk kalorüı hnyıt hatta rurba ozelhgındedır Seguoıadendron ve dıger agaç fosülerının bu derece ıyı korunmus bugun komurlerın ıçı ne taşınmıs, dusmuş gıbı gorunmeleı ınrn nedem komurleşme donemı ve sonrasında bu bıtkılerın çok fazla yomulmemış olmalan nedenıyledır Şekll 5 DUnyanın en boylu ağacı "Ceneral Sher Düşünceler man Tree" 'Irakya Karadenız satulı boyun ca bır çok komur ocağı gerek boyle fosıl agaçlar yd da omuıgalı hayvanld ra aıt ozellıkle memeh hayvan fosıl kalıntüdrı ıçermektedıı Kornuı çıkarmak ıçın yapılan kazılarda zaman zaman bu kalıntüarın ortaya çıktığı gorul mektedır Bu tıp buluntulann egıtım ve büırnsel dmaçlı degeılendırümelerı ulkemızm dogal zengınlıklen ve gençleı ın egıtürnesı bakımmdan onemlıdıı Bu jeolojık kayıtlar mılyonlarra yü oncesının ıklımı coğrafyası ve yaşamı hakkmda onemlı bılgı kaynaklarıdır Bunlaım degerlendırümelerı ıçın ügılı unıversıteler haber vermek yeteı lı olacaktır Teçekkür Akpınar yakınlarındakı komur oca<5ı salupleı uıın fosıl ağacı koruyarak unıversıteye kazandırümasını sağldydiı Kornuı ocağı yetkıhlerıne ve agacı Maden fakultesıne getırten Prof Dı Mustafa Eıdoğan a teşekkur ederız Kaynaklar Akkpmık U 2002 Ulkemızde Ksüolojı Palınolojı ve Dendrokronolojı Alaıunda Yapılan Çdlışmdların Do<5a 'Ikrıhı Açısmddiı Bu Deger lendııılmesı vc Bd^ıYemBulguldi 1 Uhısal Doğa 'Iaı ıfu Kongıesı Kıibdl Çevte ve Ormancıhk So lunları Araştırmd Deıneçjı Yayın No 11 24 45 Ankara Akyol, E ve Akgıın, T, 1995 TYakya kara sal Ttersıyer'ınde yaş tayınlerı, Trakya Havzası Je olo]isı Sempo/yumu Bıldırı Ozlerı s 28 AidS A Aksoy N Bdtı Z Sakinç M VP Etdogan M , 2003 Sequoıadendron gıqanteum (Agaçlı Lınyıtlen) Ksüoln]i Palmolojı ve yaşı Tur kıye Kuvaternerı Çalıştayı 4 AvrasyaYer Bıhmle rı Enstıtusu Batı, Z , 199b Palynostrdtıgraphy and coal petrogtdphy of the Uppeı Olıgocene lıgnıtps of Üıe Noıtheın Thrdce Basuı NW Tıııkpy PhD Thcsıs Mıddlo Edst Technıral Unıversıty Anlcara 34 Ip Hart IA 1987 A cladıstıc analysıs of co rafeıs Prelımmary results J Aın Arb 68 (3) 269 307 Haıtesveldt Rıchard J, Harvey H Tho Şekll 6 S.glganteum kiUolofik ozelllkler mds Shelhammer Hovvard S, Steckeı Ronald E 19/b The gıant sequou ot ttıe Sıena Nevdd.ı VVashıngtonDC Ndtıoıidl Pdik Seıvıce ]acqıuot C 195r> Atlas d .inatnmıe des Coruferes 1bxte pp 104 111 Kayacık, H Aytug, B, Yaltınk I" Şanlı I, Efe A Akkemık, U , Inan, M 1995 Tersıyer ın So nunda Istanbul'un çok yakınında yaşamış Mdinut Ağaçları l U ü ı l d k D e ı SerıA 45(1) 15 ^2 Nakorridiı E 1968 Agdçlı luıyıtleı ı mık roflorasmm etudu TJK Bult 9 1 ?. 51 Sft Ozguven K 1971 Istanbul (Avrupa Turkı yesı) Neojen florasına aıt fosıl bır Taxodıaceae odunu IU Fen Tak Mec Sen B Cılt 36 Sayı 1 'i tstanbul Sakınç M 1995 Kdrabutıın (Istanbul) Dpnızol Olıgoscıu nın Stıatıgrafı.sı VP Palpontolo jısıMTADergı 116 9 14 VVatson, Frank D and J L Eckenvvaldeı 1993 Cupressareae Flotd of Noıth Amenca Edıtoridl Conımıttee (eds) Hora ol North Ame ııca Noıtlı of Mexıco Vol 2 Oxford Unıveısıty * rTU ** 1 U ***TPAO Mamut ağacm ilk bulunuş öyküsü Bu cınsın keşfi sahü Seguoıa'sı S sempervırens ıle başlar 1769da Ispanyollaıın Kalıfornıyadakı keşıf gezılerı sırasında peder Juan Crespi tarafindan ük kez tanımldnarak yayuılanır S Gıganteum'a gore daha boyludur Ancak omnı 1000 yıl kadar daha kısadır 1833 yıkıda Yosemıte vadısının kuzeymde Sıerra'ya ılerleyen yuruyuş ekıbmdekı Zenas Leonard tarafindan keşfedılecektır Populer keşfı ıse 185?, yılında gerçekleşır Ancak yaklaşık bır asıra yakın sure bu dev agaca ısım aranır 1939 yılında agaç artık ısımsız kalmaktan kurtulur T. Buchholz dunyanın ençok enlerme (en boylu, en çaph en çok kerestesı olan ve en çok yaşayan) sahıp, uzun suıe bır rurlu adlandınlamayan agaca Seguoıadendron gıganteum adıru verecek ve agaç boylece bılım dunyasındakı yerını alrraş olacaktı Ancak tartısmalar büırnın geregi bıtmemış, yapılan bu çok araştırma agacın ısmı konusundakı tere<^ciuüeri halen gıderememıstır Seguoıadendron nun, yaprak ozellıklerı 1axodiaceae familyasının bır dıger uyesı Cıyptomerıa' lara çok benzese de yapraklarının 3 sıra uzerınde sarmal dızı lışlerı onu farkh kılaı Ayııca sahü arkadaşı Seguoıa sempervırens üe çogu ozellıgı benzeşu Çınlı bıtkı büımcı Ll Seguoıa'nın Seguoıadendron ve Metasequoıa'nın hıbrıtı oldugunu soylemektedır Ayrıca Sequoıa, Seguoıaderıdıon ve Metaseguoıa' nın yakın benzerhklerı nedenıyle aym cıns olarak degerlendırümelerı büım camıasında taraf da bıümaktadır Taxodıaceae ve Cupressaceae üe yapüan çalışmalaı son 20 yıldır hızlanmıştır Yakın ozellüderı olan bu üa aüe uzerınde yapüan morfolojüc, kımyasal ve genetık çalışmalar Taxodıaceae familyası Cupressaceae famüyasını bırleştırmekte ve bunlann tek bır famüya altında toplanmasını onermektedır. 858/7