Katalog

Bilimin Büyük Soruları Harriet Swaüı Türkçesl Murat Sağ • lam Gtincel Yayıncılık Açık BıLm dızısınde ya«UMMMMtt a* yımlanan kıtabın edıtoMtMMMHMIM W»UMMfMt? ru, saptadığı 20 bılım so rusuna uzmanlardan yanıt arıyor Zaman nedır Evren nasıl başladı, Duş nedır, Dıl na sıl evrımleştı, Hastalıklar bıtecek mı SaTdırganhğın nedenı nedır, Dunyayı nasıl bır son bekhyor, Tann var mı, Zekâ nedır, Yaşam nedır, Hıç acı hıssetmeyeceğımız zaman olacak mı Neden aşık oluyoruz Du şunce nedır, başka gezegenlerde hayat var mı, Dunyayı nasıl bır son bekhyor Kıtap değışık bır yol ızlıyor Once ele alınana konulann tanhsel suıecı bu bılım gazetecısıne ozetienduüıyor aıkasınddn konunun uzmanı bır bılım ınsdnı gonıslerını yazıyor Sonuçta ortaya ılgınç bır kıtap çıkmış Tabu bılımın ugrastıgı butun bu ve benzer sorulann hepsı ıçın kesın yanıt lar beklemek mumkurı degıl Buyuk sorular ge nellıkle kesın yanıtlardan uzakür Ama, en azından bugunku bılımın bu konulann neresmde dolaşıp durdugu ve hangı tartışmalann surduğu konusunda okuru bılgılendınyor I*WAC nel matematıkçüerın gozuyle herkesın anlayabı lecegı bu dılde yaym yapmak gençlerı araştırmaya ve duşunmeye yoneltmek, gençlenn soyut ve anabtık duşunme yetenegını gehştıiTnek Her sayısını ozel bır konuyd ayıidn dergının bu sayısı nın konusu modern matemanğın en onemlı kavrdmlanndan bırı olan eşyapı donuşumlerı (wwwmd math bılgı edu tr) Bahar 2003 sayısının ıçeıığı Matematık Dunyası'ndan Alı Nesın Kapak Konusu Ozyapı Donuşumlerı Ozyapı Donuşumlerı Uzenne Fel sefi Laklak Çızgelerm Ozyapı Donuşumlen Do ğdl Sayüann Ozyapı Fonksıyonlan Bu Tane Rast gele Çızge Vaı' Alı Nesın Cahıt Arf Matematık Gunlen II Ikıncı Gun Kesırlı Sayılarda Sıralama nın Ozyapı Donuşumlerı Toplamayla Çarpma 1 Arasında Fark Yoktur Mesafeyı Degıştırmeyen Donuşumler Seyfi Turkellı Dogrudan Şaşmayan Donuşumler Alı Seyfi Ozyapı Donuşumlerme Genel Balaş Matematık Tarıhı Matemaügın Kısa Bır Tarıhı II, Ab Ulger Matematık Tarıhınden Gunumuze Ebced ve Şıfreleme, Haluk Oral Ge ometrıTopolojı Dogu'dan Batı'ya Iskendenyeh Menelaus'tan Mılanolu Ceva'ya, Alpaslan Parlak çı Morley'ın Teoremı ve Kanıü, Alpaslan Parlakçı Huseyın Demır Hocamızın On Yıllık Sorıısu, Mus tafa Yağcı Poıncare Sanısı Çozuldu mu' Buıak Ozbagcı Sayılar Kuramı Fıbonaccı Sayüaıı II Nıhat Ayber 0 1 Dızılen ve Fıbonaccı Sayılan Sayar Bayaı Sorüu ve Sonsuz Toplamlar Alı Nesın Hardy Lıttlewood Ramanujan, nhan Ikeda Petros Amca ve Goldbach Sanısı' ve Duşundurduklen Yalçın Yıldınm Problemleı ve Çozumlen Prob lemleı ve Çozumlerı Refaıl Alızade Cahıt Arf Matematık Gunlen II Cahıt Arf Matematık Gunlerı II Doguş Uruversıtesı Matematık Kulubu Matematık Yarışması Bılgısayaı Büımı Donald Knuth'un Bır Sorusu, Chrıs Stephenson ve Alı Ne sın Koşeyı Donen Robot Chrıs Stephenson ve Ah Nesın Erkekler gerekli mi? Soru Dunya uzenndeh kadın ve erkek sayısı nıçm eşıPBır erkeğın bır kaduu hamıle bırakması, bırkadının doğum yapmasmdan daha hızh olduğuna gore ınsan ırh gayet rahat 50 kadma bır erkek oranı ıle yaşamını surdurebıhr ? Bu kadar çok erkeğe gerek var mı Yanıt Doğal seleksıyonunun rnatematıksel kuramının oncusu Ronal Fısher "Natural Selectıon Heredıty and Eugenıcs Doğal seleksıyon Kalıtım ve Insan ırlanın ıslahı ısımb kıtabında, suru halınde yaşayan çok eşlı hayvanlaıda, surunun ekonomık yapısının, erkek oranının toplam nufusun yuzde 5'ı dolaymda sabıtlenmesıne ızın verdıgını yazar Ancak doga, seleksıyon yoluyla her cınsten eşıt mıktarda bulunmasını tercıh eder Fısher kıtabının başka bır yennde, erkek oranını yuzde 5 dolaymda seyrettıgı topluluklarda, her erkegın kadınlara gore gelecek neslm geneük yapısı uzennde 20 mıslı etkısı oldugunu yazar Ancak bu eşıtsızlık, dogacak çocuklann erkek olmasını saglayan gene çok buyuk avantaj sağlar Işte bu avantaj, oran yuzde 50'yı bulunca duşmeye başlar Bugun bıyologlar tarafindan kabul goren yaygın goruş budur Fısher'm bu ıddıasından sonra bılım adamlan gozlemlenne dayah olarak duşuncelerınde levızyona gırtıler Doğal seleksıyon, dogan bebekte ıkı cınsm de eşıt mıktarda yatınm yapmasını tercıh edıyor Ancak bu eşıtlık numerık olmak zoıunda değıldır Bu şu anlama gelıyor Eğer erkek çocugu yetıştınnenın malıyetı kız çocuğunkının ıkı katı ıse, cınsler arasındakı oıanın ıkı dışıye bır erkek olması beklenır Ancak başka sorunlar ortaya çıkabılır Orneğm, R L TVıvers ve D E Wıllard'ın 1973 yılında ışaret etüğı gıbı pek çok turde, erkegın ureme başansındakı değışıklıkler kadınlardan daha fazladır Bu da şu anlama gelmektedır Sağhklı bu kadın tum enerjısını guçlu sağlam erkekler yeüştırmek uzere haıcarsa daha çok sayıda toruna sahıp olabılır Eğer çok sağlıklı değılse daha fazla sayıda kız çocuk doğurur Bu durumda bıle, ureme oranlan butun olarak ele alındıgı zaman eşıtlığın bozulmadıgı gorulur Matematik Dünyası Matematık Dunyası dergısırun 2003 yaz sayısı 112 sayfa olarak pıyasada Satşı hızla artarak 4500'e yukselen dergının abone sayısı da 2000'ı aştı Matematık Dunyası dergısı oncelıkle gençlere yonehk olmalda beraber, profes yonel matematıkçılerın de buyuk ılgısını çekıyor Dergının ana amacı, çağdaş matematığı profesyo Toplumsal Tarih Tbnh Vakfi'nın yayımladığı dergının Temmuz sayısında dosya konusu "80 Yıl Sonra Lozan" Zafeı Toprak Baskın Oran Ahmet Dernırel, Kemal An Mehmet Demıryurek ve Kerem Çoşku ner'ın kalemmden konunun çeşıth boyutlan ele ahnıyor Dığer konular arasuıda Osmanh hamam geleneğı, Agathe Chnsue'nın başka bır yonu, Kulturel çoğulculuk ve Balkanlar.Yenılgının tanhı ve Avrupa Bırhğı, T&nhı Monstar koprusu ayağa kalkıyor, Kana'da bır ırmak tannsı de var İşletme ve Finans Işletme ve Finans Dergısı'nın Temmuz sayısında kapak konusu Dunyuda ve Turkıye'de enenıın, suyun ekonomı polıtgı ve gelecegı Panel konuşmacıları ıse Mehmet Dulger Emre Engur, Ahmet Han, Cenk Pala ve Hıkmet Uluğbay Soru Bu toplama ışlemınde I'den9'akadar rakamlann yenne harfler kullamlmışnr Işlemde kı terımlenn uçu de 2'nın çarparu ıse, "KALLEŞ" sozcuğunu sımgeleyen sayı nedır 9 Duzenleyen. Necah Buyukdura 850 sayıdakı Halıyı En Az Zıyanla Kesmek'' ısımlı bılmecenın yanıtı Kesümemış kare halının genışhğı 63 feet tu Bümeceyı dogru çozen okuyuculanmız Nılgun Sayın Istanbul, Lalehan Yıldınm Ankara Yaz başında durup kaldırdığımız ıkı hahmızı, kış bastınnca açıp sermeye kalkuıca, bu de baktık kı guveler yaz boyunca kannlannı doyurmuş Hahlann ıkısı de hme hme ohnuş Eşım, "Guveleı kalleş1 Ikı hah da dehk deşık olmuş1 ' dıye soylenırken bana da yenı bu sozmetık bul maca oluşturma ılhamı geldı DEUK + DEŞIK = OLMUŞ delik deşik sözmetik kontrol etüğı ıçın, kesıtıne bır goz atl dığında retınal tarafa bakan yuzunde, ınsten ışık kaçağı olmaması ıçın yoğun bır şekılde boyanmış epıtel bu doku tabakası bulunduğu gorulur Boyalı Soru Suya dalarak avını yakala epıtelyumun onundekı stroma derulen doku tabakası, çeşıtlı elementler ve ozyan sıı kuşlanrm goz rengının değışık gurce yuzen hucreler ıçenr ve aynca olmasmın nedenı nedır? ınsın onundekı saydam, boyasız epıtelYanıt Kuşlann goz rengını ınceyuma bağhdır lerken, goz kenannEpıtelyumun bu dakı renkh den (Bai**9f~ \ katmanlan ara zen sus, bazen de Wry , / sında dogal sedavraruşsal ıslevselleksıyon ne ya hk kazandınr) ıle ınpüması gereküsın rengı arasında ğıne karar venr ayınm yapılmalıdır Alaca sığırcık Ins (gozbebe kuşunda bu ya ğı etrafındakı renkh şından once vız kısım), kas ıçeren bır rengı sıyahtır organdır ve gorevı Yaşlandıkça ıngozbebeğının busın ıçınde beyukluğunu kontrol yaz çızgüer oluederek, retnaya duşur Olgunlaşşen ışığın mıktannı tıklan zaman ıns tamamen beyazdu: ayarlamakhr Işte bu nedenle parlak Bunun nedenı, sert, yansıücı knstalın guneş ışığında gozbebeklen kuçulur parçacıklannın kuşun stromasında bı Dığer hayvanlarda bu kas duzrıkmesıdır Bu bınkun zaman ıçmde dur ve genışleyıp buzulmesı, goz sahıoluştuğu ıçın ınsın ışlevını yapmasına bının ıstemıne bağh değıldır Ancak engel olmaz ÇıfUeşme zamanında goz kuşlarda ve surungenlerde UTS çızgılı renklen parlakhk kazanarak karşı cın kaslardan oluşur ve bu nedenle ıstemh se sınyal gondenr Bunu yapmak ıçın u bu şekılde buzulup genışler Dolayıgıh ıns kaslannı buzup, beyaz renkh sıyla hayvanın ısteğı doğrulrusunda reyansımayı arnnrlar tınaya duşen ışık artınhr veya azalühr Ins, goze guren ışığın mıktannı 852/1 i Kuş bakısının rengı