Katalog

Aztek tann betlmlemeleri: solda: üzerinde yağmur tannsı Tlaloc'un yiiı kabartması bulunan blr kap; tağda: günef tannsı Hultzlopochtll. sınden np şpküde çıkanldıgı gıbı Amenkdlı kalp rertdhı Francis Robicsek rahıplenn "transverse antenoıe Thorakotomıe" (Gocjus kemtfjının kesumesı) uygularrus olduklanna ınanırken Prem ust kann bolgesı ve dıyafra mın keaılmış oldugunu soyluyor Ancak araştırmacılar burıun dısında kurban olaylannın dm sel dmacı konusunda hernfikırlcı Zıgurat Huıtzılopochtlı ve ay tarmçası oları kız kardeşı arasındakı savaşın sahnelendıgı bır alarıdı kı efsarıe de boyle soyluyor Onun olumu guneşe yenı bu besın kaynagı olusturmuştu lapınaktan yuvarlanan kurbanlann nereye dustuĞju de uzun bır suredıı büınmekte Tbpınagın hempn onunde uzennde oldurulmuş ay tannçası Coyolxauhquı'ının betonlen mış oldugu bır platform bulundu Sekız ton agırlıgındakı platformun uzennde başı kopuk halde gorulen tannçanın boynundan yılanlar kıvnlmakta Pekı ya yamyamlık? Mısyoner belgelenndekı arılatımlara gore Aztekler kurbanlann ust baldırlannı tercıh edıyorlardı ve bazı torenlere halk da katihyordu Sıgmund Preud 1913 yılında tamdmlamış olduğu 'Totem ve 'MJU" adh esennde yamyamhgı açıklayabılecek olası bır ıpucunu yakalayan ılk bügm olmuştu FVeud, Homo sapıens'ın ük başlarda "suruler" halınde yaşamış oldugundan yola çıkarak, suruyu yoneten "atanın" tum dışılen korumak ıçın rakıplennı sur duğu sonucuna vanr Fıeud'un bu hder modeü daha sonra oldurulerek yenmışb Ve üden yı yen kabıle boylece onun kuvvetinı alarak grubun kımlıgını guçlcndırmıştı Bu kdtlıam zaman ıçınde ruhanıleşünlmış ve dtanın yenru ılkel bır tann olarak "totem hayvanı' almıstı Insanlann yerleşık duzene geçmesıyle gıt gıde daha buyuk sosyal gruplar ve bunlar da ddhafazlasoyut tannlar yaratrruştı Fıeud'a gore dın temelde, geçmıştekı bır katlıamın tekrarlarımasından başka bır şey degıldır hançlı kışıran tannya sunduğu ve onunla bırlıkte yedıgı kurban asbnda kendısı dır yanı ılk başta yenmış olan atanın bedenı Bugun artık bırçok etnolog bu tdhmın sayesınde benzer torenlenn açıklanabüecegıra kabul edıyor Hatta Hırıstıyanlıktdkı Komun yon torenı de bu goruşle faıkü bır anlam kazanmakta Preud'a goıe Isa'nın kanını ve bede nıru temsıl eden şarap ve ekmekL kutsal akşam yemegı de bu tuı totem zıyafetdır Aztek uygarhgının bunca kathama rağmen neden çokmedı<gı şaşırtıadır ama devlet duzemnın bıraz daha msancıl olduguna bakacak olursak bunun nedenı az çok anlaşılmakta mdkta Heykel diaştrmacılann uzun bır suredır uzeımde durduklan bu savı dogruluyor Insan kurban etme gelenegı pohtık bır anlam taşımakta Etnolog Gonzales Torres'ın de dedıgı gıbı urpeıücı heykeller zulum aiBçla nydı ve halkı nufuz altma dlma çabasında kullamlıyordu sonunda eskı hukuk ogrencısı Hemando Cor tez ın macerasıyla son buldu Azteklerie doksan gun kadaı çarpışan Ispanyollar 13 Agustos 1521 de Tenochtıtlan ı ele geçınp gende bınlerce olu bıraktuar Gen kalanlar da san humma çıçek ve vebanın kurbanı oldular 1650 yılında Azteklenn %90'ı olmuştu Halkını yıOren kıta daha sonra değerh madenlennı de kaybett 1560 yılına dek Sevılla lımanma taşınan gumuşun mıktdn 16 000 tondu lspanyollann eunden kuıiulanlar şımdı Almanya da sergılenmekte Buluntular Azteklenn buyuk astronomlar ve usta zanaatçıldi oldugu kadar arazı duzen leme konusunda da muthış becenklı olduklan nı kanıtlamdktd Ama bunun otesınde acımasız bır dın anlayışlan da vardı Azteklenn bu karanlık yuzunun aydınla tılmasında hâlâ bır umut vaı Arkeologlar şımdı en kutsal alanda çalışıyorlar eğer buıada gerçekten de on bınlerce ınsan oldurulduyse dığer bolgelerde de yıgınla kerrak kalıntısı bu lunabılır Ancak kazı çauşmalannın onunde onemlı bır engel var O da Meksıko katedıah Arkeologlar katedrahn altında tapınak kahntılannın bulunduğunu tahmın edıyorlaı Ama her ne kadar proje Meksıko da buyuk ılgı gonıyorsa da beledıye meclısı kutsal yapırun yıkılması ıçın yeterlı oy toplayamadı Spıegel 22/2003 Çevın Nılgun Ozbaşaran Dede Şiddet sanatının ustaları Tpror Aztek devleünın başlanqıcınddn lübaıen onemlıydı Devlet hukmetmek ıçm korkutuyordu ve haraç odemekten kaçanlar olduruluyoıdu 1598 yüında bu Aztek anstokraü tarafmdan kaleme ahnan "Cromca Mex:ca na"da asüenn yakdmak ve yenmek uzere yargılandıklanndan soz edümekte OzeMde de tahta çıkma torenlerı tantanalı bır yıgıtuk gostensıne donuşuyordu ve herkes zıgurattan aşagı yuvarlananlan ızlemek ıçın torene katlmak zorundaydı Bu katlıamlar sırasında hey keltuaşlar bıle hazır bulunuyordu Amenkalı araştrmacı Jeffirey Çuilter onlan "Şiddet sanatının ustalan' olarak adlandınyor 'föpınak torenlenndekı en onemlı donum noktası 1487 yılına rastlar Yenı taşlarla kaplanan zıguraün basamaklan puıl pınldı Ama bu temızhk çok kısa surdu "Kodex TellenaonRemensıs" belgesıne gore o tanhte 20 bın ınsan oldurulmuştu Bu sayı Aztek sayı sıstemıne gore venlmışür Dort sua habnde dızılen kurbanlar dort gun ve dort gecede kesılmışt Bu kadar çok ınsanın dort gunde kesılıp kesılmeyeceğı Isvıçrelı unıversıtehlerce yapılan bır deneyle kanıtlanmışsa da bu konuda kuşkulu olan bazı araştırmacılar on bınlerle ıfade edılen kurban sayısımn hatalı oldugu kanı sındalar Ancak Azteklenn tanhtekı son donemlennde şıddeün zırvesıne ulaşüklanndan hıç kımse kuşku duymuyor Gıtgıde arian kurban ıhtiyacuıı karşılamak ıçın duzenlı olarak "Çıçek savaslan' duzenlıyorlardı Bu savaslann amacı ne yenı toprak kazanmak ne de ganımet ıdı sadece kurban edılecek ınsan toplamakü Ve bu kâbus en ölüm tannsı Mltlantecuhtli: Clğerier bedtnden sarkıyor Aztekknk yamyamlık var mıydı? Mesela kolelık büınrruyordu Ruşvet alan hakımler yargılanıyordu Koylulerle aynı suçu ış lemelenne ragmen soylulann cezalan daha buyuktu Bazı araştırmacılar savaşçı ve dını bır kompleksten soz edıyorlar Savaşarüann başb ca qorevı kurban edılecek ınsdiı sağlamaku Ordu ve rahıplenn ışbırlıgını yansıtan en guzel omeklerden bın tapınak bolgesının kuzeyınde bulunan ınsan boyundakı kılden ureül mış bır asker heykehdır Huıtzılopochth'nın hızmetmdekı bır mubaşıre aıt olan askenn uzennde, kartalı sımgeleyen bır gıysı bulun Teotlhuacan'dakl gimtf zlguratı, ön phnda Quetzakoatl tapınağına alt yılan başı beykell. 852/10