Katalog

Konuşurken tekleyenlere dikkat! Hmm...şu ruhbiHmciler var ya, işte bunlar 'eee' ve 'hmm' gibi seslerin konuşmaalann, eee... söylemsel sorunlarına dikkat çekmek amacıyla kullandıklan gerçek sozcukler oldukları goruşune vardılar. Bilim henüz 'gençlil Yaşlanmayı durdurduğu savıyla, özellikle ABD'den dünyaya yayılan bir dizi iı iirün, tedavi yönteminin hızla yayılması ve yılda milyarlarca dolarlık bir saht pazannın doğması üzerine, bilimciler başkaldırdı. Yaşlanma üzerine araştırmalarıyla tanınan SO'yi aşkın bilimci İnternet'te bir yayımlarken (www.sciam. com) buniardan üçü de Scientific American dergisi makale yazdılar. Bu makaleyi sunuyoruz. A kademibyenlet ın kendı aralarındakı konuşmdldrmı telpfon sohbetlerını ve telesekreter ıletılennı ınceleycn Stanford Unıversıtesı nden Herbert Clark ve Ka lıfornıya Unıversıtesı nden meslektaşı Jean Fox Tree hmm ve 'eee turu seslerin tıpkı anlamlı sozcukler gıbı dınleyıcılere bellı üetıler aktaıdığını one suruyorlar Inceleme sonuçları Ingüızce konuşanların uzun bu du raksamadan once hmm ve kısa duraklamalar arasına da 'eee sesmı serpıştırdılderını ortaya koyuyor Clark bu kışüe rın daha sozcuğe başlamadan bıle bunun bır sorun olacağı nı bıldıklerını gosterecek bıçımde sozcuklere so7 konusu seslerı ekleyerek bıleşık sozcukler bıle urettıklerıne dikkat çekıyor Y iki tür bilgi akışı Araştırmacılar bır konusmanın konuşmacıların har manladıkları ve dınleyıcılerın çozduklerı ıla turde bılgı akışı ıçerdıgıne ınanıyorlar Bunlardan ılkı anlamı ıçerırken arala nna hmm eee yanı ve 'hanı' gıbı eklemelerın seı pıştırüdığı ıkmcısmde konuşmacılar duşunce alaşı nın ne donlı puruzsuz oldu ğunu ortaya koyuyorlar ,»«• ^ ^ ^ M ^ ^ V Clark bır konuşma suasın ^ ^ ^ ? y ' neredeyse hıç duşunmeden kendılı ğınden yaptığımızı belırtı yor Eee ve hmm genellıkİP konuşma sırasındakı duraksamalann yerını doldurmak ya da kesıntılerı engellemek amacıyla kullamlıyor Ne var kı bu du rum SO7 konusu seslerin ınsanlar tarafından nasıl kullanıldığı na bır açıklama getıiTmyor Clark bu seslere qerek monolog gerpkse dıyaloglaıda lastlandığına Internet aracılığıyla yapı lan sanal sohbetlerde bıle goze çarptığına dikkat çekıyor Oueen Margaret College konuşma uzmanlanndan Robin Lickley de eee ve hmm seslerının gerçek sozcukler gıbı elc alınmalan gerektığı gonışune katılarak Insanlar genellık le bu sesleım konusmanın akıcılığını olumsu? etkıledığını du şunseler de bunların kullanılması son derece doğal dıyor Lickley konusmanın koşut bılgı dızgelerı ıçerdığı goru sunu de akla yatkın bulmakla bırlıkte bu seslerin geıçekten de Clark ve Fox Tree mn one surduğu turde bır ışlevı olduğuna ınanmıyor Gelgelelım başka araştırmalar da hmm ve eee leı sayesmde dınleyıcılerın konuşmayı daha hızlı ışlem den geçırdıklerını oı laya koyuyor Farklı dıllenn kendılerme ozgu tekleme sozcuklerı olmakla bırlıkte bunların oıtak bır ozelbğı sesın kolayca uzatılabılmesı ve boylelıkle duşunceye aynlan duraksamanın uzunluğuna uyumlu olmasıdır ~ ^r ^^^K^^^^fc a u lr p erl aşlanmayı engellemek ve ınsan kılerı de olabılır omrunu u?atmak ıçın verüen Toplum bu aldatmaca ve yalanlara maruz mucadele Mılattan Once 3500 e kahrken bırçok bıyolog da yogun bır şekılde kadar uzanır Kendılerını uzman yaşlanmanın gerçek ışleyışını keşfetmeye çalışı üan etmış kışıler o tarıhlerden yor Bu çalışmalarla yaşlanmayı yavaşlatmarun ve hprı "ölümsüzlük" ıksırlerının boylece hastalıklan gecıktırerek yaşam kalıtesını sımsarhğını yapaı arürmaııın yolları aranıyor Ancak bu urunlen bugun satmaya kalkankr ya yanılıyor ya da yalana Olumsuzluk vaatlerı her zaman evrensel soyluyor bır çekım dlanı oldu ve Büyük tskender ı elsanevı Gençlık Pınarı nı aramaya ıttı Ancak yaş Yaşlanma nedir? Yaşlanma; DNA, belirli pro Bugune kadar bırçok talonmayı onleyen tedavıler tehlıkelı bır şekude teinler, karbon hidratlar ve nım yapümış olsa da bıze ılerlıyor gore yaşlanma DNA be yağlar gibi, yaşamın ilk lırlı proteınler karbon hıdKaygüandıracak ka dar çok sayıda gırışımcı ratiar ve yağlar gıbı, yaşaevrelerinden itibaren, saf ve çaresız muşterılerı rnın ük evrelerinden ıtıba nı 'uzun ömür' vaad vücudun kendi kendini ren vucudun kendı kendı ederı klınıklere gıtmeye ve onarmasmı sağlayan ve nı onarmasını sağlayan taş ıkna edıyor ve yaşlanmayı yaşamı oluşturan temel onleyen urunlennın bılım yaşamı oluşturan temel ların bozulmalannın hız sel bır dayanağı olduğunu lanmasıdır Bu bozulma taşlarm bozulmalannın hucrelerın dokularm or soyluyoı Hgmcı bu urun lorı satıyorlar Bu urunler ganların ve sıstemlenn hızlanmasıdır. uzeıınden servet kazan aşamalı olarak zayıflaması mak ısteyenlerın ışlerı m na ve buna bağh olarak kı ternet sayesınde çok daha kolaylaştı şının hastalıklara daha kolay yakalanmasına ne Bu gelışmeler karşısında alarma geçen ve yaşlanma uzerıne çalışan bılım adamları olarak onemlı bır uyarı yapmak ıstıyoruz pıyasada bulurıan hıçbır urunun ama hıçbırının yaşlanmayı yavaşlattığı durduıduğu veya teısıne çevırdıtjı karatlanmamıştır Hatta bu üaçların çok tehlıkelı et den olur Ayrıca kemık ve kas erımesı refleksle rın yavaşlaması gorme ve duymada zayıflama ve dermın esneküğınde azalma gıbı yaşlanmanın en belırgın ozellıklerını de hızlandınr Molekuler bozulmayı artıran bırçok neden vardır Bunlardan bırı de ügınç olarak yedığımız besını enerjıye çevıren yaşamsal ışlemler dır Enerjı ureten hucreler (mıtokondrı) çalıştıkça serbest radıkaller denen yüacı ve oksıde edıcı molekuller yayarlar Bu reaktıf molekullerın verdıklerı zararm sadece bır kısmı onarılır Bıyologlar bu oksıdaüf saldı rüarın mıtokondrıye gerı donulemez za rarlar verdıklerım ve yıne bu saldırıların hucıelerın vucudun duzgun bır şekılde ça lışmasını sağlayan sayısız molekulu yenıle mesını engelledığmı one suruyor Serbest radıkaller hucrelerın başka bolumlerını de doğrudan bozabılır Bi7 yaşlanmanın ınsdnları Alzheımer kalp krızı kanser gıbı hastalıklara karşı guçsuz kıldığına manıyoruz Ote yandan bılım bu hastalıklan ortadan kaldırsa bıle yaşlanma başka hastalıkların çıkmasına neden olacak tır Yaşlanma vucudumuzun temel bır par çasını orneğın kardıyovaskuler sıstemımızı çokertebılır Bu kaçınılmaz bır bıyolojık geı çektır yaşam başladığı andan itibaren vu cut kendı kendınm yıkımını gerçekleştırme ye başlar Yuzyıllar once ortalama 25 yıl yaşayan ın san artık 75 80 e kad Insan yaratınlığını kullc tıbıyotık ıçeren sağlık lıştırdı ve erkpn yaşlaı ren enfeksıyonel ve p bklann onlenmesmde başarı sağladı Yaşla değıl yaşam tarzımız artık daha uzun yaşıyo Yaşlanma kaçını bırçoğumuzun sandığ behrlenmış bır takvım' eden katı bır sureç d ozellıkle fi7yolojık gerı olacak genlere sahıp dolayısıyla yaşam su etmemızı engellemıştı ne kadar çalışacağı tc belırtdmemışse bi7e soyleyen genlere de s< tır Bu mantık temel dollenmış bır yumurt doğurgan yetışkınleı 1 " larını devam ettırırleı sağlayan herhangı bır kendını eler Evrımse leştıkten sonra genın ı mezden gelır Yaşamı lemlerde etkın olan gı kenlerın olağan olara ?arar verdıkleıı kanıtl larda kaasere neden o lışıme ve buyumeye y Genlerın bır bo etküerler ancak bu et) sağlık ıle dınçhgın saf ce yapüır Yaşlanma vı genetık programın ol mış gıbı ıyıleştırılmesı ler bulunmasını zorlaş Yanlış iddialar Bazı bılım adam yaşlanmayı yavaşlatm. rını one sunıyorlar E beklenenden daha uzı korunu kırabılerpk P ma uzerıne yapılan aj yalni7ra omru uzatmc suıesını de uzatabüm yaşlüıkla bağlantılı ha gecıktınlmesıne ve ıı kalmalarına yardımcı ( Bugune dek hıç recını decjıştıı medığuı vunabılıyoru7' Herhaı yolojık buıecı etkıled Kitlelere seslenmek Kıtlelere seslenen korıubmacüar genellıkle bu tur sesleıden kaçınmayı oğıenerek belırsızhk sergüeyen anlaım gi7İı tutulmasını bağlaılaı Soz gelımı 1940 1996 yüları ara sında ABD başkanlannın konuşmalarmda tek bır tekleme belırtısıne raotlanınamıştıı Pekı bu seslen aıaştırması Clark ın konuşurken teklemesıne farklı bır boyut mu kazandırdı > Clark bu soruyu Dık katlı olmazbdiuz bu eğılım mahvedıcı bır etkı yaıatabüu Ama ben oyle olmaması ıçın çabahyorum dıye yanıtlıyor Kaynak Scıence Onhne 797/8 Myasada bulıunan hlçbir ürUnün ama hlçbtrlnln, yaflanmayıl yavaşlattığı, durdurduğu veya terslne çevlrdiğl kanıtlanmamiftır