Katalog

dörtköşe TUBA 1998 Bilim Ahlâkı Yönetmeliğine geri dönmeli Pirefesor H. Ökkeş Mitoloji Gok tanrısı Zeus tanrüann baskanıydı Evrenı butun dığer tannları ve olumlu bılımum rnsarüan Olımpus Dağı ndakı mekarun dan yonetırdı Tanrüarın en kudretlısı olan Ze us e herkes ıtaat etmek zorundaydı Zeus babası Kıorıos u (Kıonos zaman demektu) tannlıktan kovarak laz kardeşı Rea üe evlenen ınsanustu brr tanrıydı Insanlara dost olarak tanıruıdı Ldkın kendıne saygı gos terümedığı el etek opulmedıgı durumlarda gazaba gelır tıtrer kukıer ve karşısına çücanı yok ederdı Elbette bazen yoktan da var ettık len olmuştur Zaten eskı çağlann Sılrkon Tepe sı olan Olımpus Dağında konuşlanmış olan Zeus butun lcuçuk dağların da yaratıcısıydı Zeus'un murıtleıı Zeus u ve dığeı taruı lannı çeşıtlı torerüeı ve festıvaller duzenlpye rek onurlandınrlardı Torerüer kapsammdd tıyatro gosterüerı dualar yağlı gureş oyurüan soylev ve soylemler açüışlar pücrakler ıle A kademık yukseltmelerın YOK ya sasıyla bırlıkte yayın sayısına bağ lı hale qetu ılmesmden sonra bı lımsel yayın dıye adlandırüan yayınlann sayısında adeta bır patlama olduğu an cak büımsel yayınlardd nıtclığı goz ardı eden bu nıcel artışlarla bırlıkte büımsel aşırmacılık sayısında da onemlı artışlar saptandıgı bu geıçektır (1) Bu gerçekle rı en ıyı goren Turkıye Bılımler Akddemı sı (TUBA) oldu TUBAnın kuruluşundan ıt±)diun(1994) bılımsel etığı bıımcı dere cede onemlı bır sorurı kabul edıp bu ko nuda yoğun bılınçlendırme çalışmalanna gırışme&ı etık komıteleı kuıması ve ha zırladıgı bılımsel etık rapoılaıını kamu oyuna açıklaması sonunda etkısını gosterdı ve ılgüı kurumlar onemlı sayüacak on lemler almaya başladılar YOK 1998 yüında Unıversıte Oğretım Elemanlan Dısıplın Yonetmelığı nde yaptığı değışıklıklp 'mes lekten dtuma' cezası gerektıren eylemler arasına bılımsel aşır macüığı da dahıl ettı Unıversıteler Arası Ku rul Eylul 2000 de yu rurluğe gırerı yenı Do çentlık Sınav Yonetmelığınde doçent adayları hakkındakı bılımsel sahtecılık ıddıalarını mceleyecek bır "Etık Komısyonu kurulmasma yeı veıdı Son olarak da TU BITAK 2001 yüında bır Araştırma ve Yayın Etığı Kurulu oluşturdu ve bu kurulun çalışma esalarını tespıt ederek yururluğe koydu Bu orüemler bılımsel etığe sahıp çıkılması bakımından olumlu olmakla bır lıkte buıüaıın son yülaıda bııden bıre ve neredeyse arka arkaya gundeme gelmesı ısteı ıstemez araştırma yeyayın etığın den sapmaların YOK donemınde yazüı onlem gerpktırpcek boyutlara ulaştığını duşunduı mektcdır TÜBA 1988yönetmeliğinden vazgeçmeseydi, üniversitelerimizdeki etık yozlaşma bu derece olmazdı aksı one surulemıştır Çunku bu eleştırı lerın gerçeklerı yansıttığını tum yonetıcı ler bümektedır Bu durumda büımsel etıge kağıt uzeıındo kalan yaptırımlarla gostermelrk olarak degü gerçek arüam da sahıp çıkılmasının onundekı engeller nasü aşüabüecektır? YOK sısternının büımsel değeıloıı dışlayan otorıter yonetım anlayışı sonu cunda unıversıte oğretım elemanlan so rumluluklarına yabancılaştınlmış ve edıl gen seyırrüer durumuna getırümış oldu ğundan büımsel etıge gerçek arüamda sahıp çıkümasınm onundekı engeller ın aşümasında butun umıtlpr TUBA ya bag lanrruştır Bu urnıtlerın kaynagı TUBAnın 2001 yüında kamuoyuna açüdadığı ev rensel büım etıgı ükelerı dır TUBA Konseyı'nın 1998 de kabul et tığı ve hukuksal bır yaptınmı olmasa da "bılımsel etıkten sapmaların TUBA ta rafından kışısel çer çpvpde ıncelenerek büım etığını çıgne yen kısüerın bır ya zıyla kınanması ve bu kınamanın soz konusu kısının çauş tığı kuruma büdınlmesı gıbı son dere ce etkılı olacak onursal bır yaptınm ıçeren yonetmelığın teceklerı her turlu büımsel goruş ve du zenleyeceklen raporlarda kasıtlı olarak büım ve hukuk dışı davranan oğretım uyelerı de sorumlu demektır TUBA ulkenın en seçkın büımcüe rırun uye seçüerek onurlandırüdığı bır bı lım kurumu olarak 1998 kaıaılaırnda ıs rarlı olsa ve evrensel büım ahlakı ükelerını çığneyen tum büımcüerı kapsayacak şekılde uygıüasaydı bugun çok daha üe nde olabürr büımsel etığe gerçek anlamda sahıp çıkümasının onundeta engeüerı buyuk olçude aşmış olurduk Onursal yaptınmda ısrar edüseydı bugun bazı rektoıleı büımsel sahtecılıklerı ortbas et meye bılımsel etığı çığnedığı kanıüanan ların akademık olarak yukseltümesıne ızm vererek onlaıı aklanmış gıbı gostermeye çalışamaz YOK de boylesı skandallara goz yumamazdı Yıne TUBAeğer 1998'de yururluğe koyduğu "Bilim Ahlakı Yönetmeliği"nı uygulamaktan vazgeçmeseydi kendı kıtaplarının hıç bır yerınde bır tek kaynak gostermemış kışüer yararlandığı kaynaklan ders notlannda eksıksız goste ren oğretım uyelerı ıçın "en çok yararlandığı kaynağı ayrıca onsozde de belırtü melıydı dayatmasında bulunarak bılımsel etık uzmanlığı yapmaya cesaret ede mezdı Bu kışüenn gerçekte bır etık ıhlalcısı olduklaıı ortaya çıkarüınca yonetıcı lpr onlan koruyamaz ve geregını yapmak zorunda kalırlardı Yonetıcüerce etık dokunulmazlığı tanınan fakat aslında bırer etık skandalrnın kahramanları olan boylesı oğretım uyelerrnm ulkenın bılımsel destek sağlamakla gorevlı saygın kuı um larında unıversıteyı temsıl etmelerıne kımse ızın veremez ve bu kışüer dekan ddayıyım demek cesaretını kendüennde bulamazlardı Fakat yıne de umıdımızı yıtırmemebyız Ozeık TUBA run hıçbu baskı ve za rar gorme endışesı taşımadan ulkedekı tum büuncüer ıçm bağımsız bır "onur kurulu" olarak davranma kaıarına gen donerek 07Prklığın değennı ve büımın gucunu kanıüayacağına manmalıyız Bu gen donus TUBAnın 22 10 1996 tanhlı kamuoyıı duyurusundakı büım adamının vazgeçılmez bır toplumsal bağ ve yu kumluluğu de vardır Tarıh boyunca tum baskı rejımlen bu yukumluluklennı yerıne getumekten çekmen aydınlaı ve büım adamlarrnın suskunluğu uzerme kuıul muş ve sureklılık sağlayabılmışlerdır cumlelerınde sozu edüen bürm ınsanı çe kıngenlığıne qerçekten karşı çıküdığının da anlamlı bır kanıtı olaraktıı Kayhan Kantarlı * Prof Dr Ege Unıversıtesı Fen Fa kultesı Fızık Bolumu 35100Boınova Izmır e maıl kantarlı@scı ege edu tr KAYNAKIAIf (1) Turt.er RK CBT no 574 1^(1998) (2)tlhan M CBTno 677 21(2000) (3)Kdnldi lı K C B T n o 751 16(2001) (4)Bursdb O CftT no IV) 3(2001) no 770 1(2001) (S)O/1wk M O CBT no /6/ 12(^001) (B)Yazın H C B T n o 79b 1,1(2002) Azımsanamaydcak bunca orüe mın bılımsel aşırmarüar uzerınde caydırıcı bır otkı yaratması herşeyden once bu onlem ve yaptırımların kağıt uzerınde kalmayıp sağlıklı olarak uygulanmasını geıektııır Ancak bu noktada YOK sıstemı nın büımsel etüc arüayışından kaynaklanan onemlı bır sorun vardır Bu sorun en başta TUBA'mn kamoyuna açrkladığı evrensel büım dhlakı ükelerının benunsenmesı ol mak uzere bılımsel etık konusunda alınan her turlu onlem ve yaptınmın etkınlığını zaafa uğratmaktadır akademı ıçı bazı anlaşmazlıklar sonunda uygulanamadan yururlukten kaldırıldığı büınıyordu Ancak şımdı sayın Prof Dr Hasan Yazıcı nın 15 Hazııan 2002 tarıh lı Cumhunyet Büım Teknıkde yayınlanan (6) açüdarnalarından akademı uyesı ol mayan büımcüerın etık dışı davranışları ıçın uygulanacak onuısal anlamdakı yaptı nm du^uncesmden tamamen vazgeçüdı ğı TUBA nın kendısını yalnızca akademı uyelerınm etık sorunlaıını ıncelemekle gorevlı sayma konusunda kaıarlı olduğu gıbı beklentüer açısından umıt kırıcı bu sonuç çıkmaktadır Aslında TUBA 1998 kararlanndan hıçbır şeküde vazgeçmemelıydı TUBAnın 2001 yürnda açıkladığı evrensel büım ahlakı ükelerınden bırınde aynpn "büım ınsanı akademık yaşammın butun evrelerınde ve oğretım yonetım ve akademık degerlendumeleıe üışkm go revlerde bılımsel lıyakatı temel olçut olalak kabul eder temel etık kurallannın dı şma çıkamaz ve bu kurallaruı dışına çıkü masına goz yumamaz Eğıtımrn eksık verılmesı kopyacüık akademık üerleme ve odul jurüerınde büımsel lıyakat olçutlerı nın dışına çıkmak kışılerı kayırmak ve benzer davranı^laı kabul edılemez den mektedır Kim sahip çıkacak? YOK Başkanlığı ve ügüı unıversıte rektoılerının kanıüanmış hatta sahtecüık ıçeren makalelerın çıhığı deıgüerde ya yınlanarak bılımsel olarak da doğrulanmış olan aşırma eylerrüerı karşısmda ız ledıgı büım ve meslek etıgıne aykırı tu tıım Cumhunyet Büım leknıkte yayınla nan çe^ıüı yazüaıda (2 5) ele alınarak eleşürümıştı Pakat şımdıye kadar ügüı lerce burüara herhangı bır yanıt verüıp Durum farklı olurdu Bunun aıüamı evrensel büım ahlakı ükelerı karşısında yalni7ca bılımsel aşır rnacüık yapanlaı değü onlara goz yuman ve kayıran Dekan Rektor ve YOK Başkanı gıbı yonetıcüer ıle gorevlerı geregı belu kurban etkmlüderı yer alırdı (Bazen bu toren lere ılgı ve katılım az olduğunda tannlar çok kızar sorumlular ve sorumsuzlarm saptan ması ıstenır yoklama füan vapüırdı) Zeus un zehırzemberek kardeşı Pose ıdon (belkı de Bergamadakı Esklepıyos tapı nağvndan) sulan ve toprağı yonetırdı Hades kı o da Zeus'un kardeşıdır yeraltı ve olum tannsıydı cehennemı elıne geçırmıştı Ze us un oğlu Ares savaş grı gozlu kızı Athena akü tannçasıydı Işrk ve şarkı tanrısı FOÜDOS Apollon da Zeus'un oğluydu Şaırler ve romantıkler Apollon u severlerdı Zeus un bır dı ğer kızı Airodıt kı denız kopuklennden mey dana gelmıstı aşk tanrıçasıydı Tanrüann habercısı Hermes de Zeus un oğluydu Ay tanrı çası Artemıs Guneş tanrısı ApoUon un ıkız laz kardeşıydı Avı ve avcüığı çok sevdığınden avcüar da Artemıs'ı çok severlerdı Bır de He ra nm oğlu Hefaesrus vardı Ateş tanrısı olan bu zanaatkartann çok çırkrndı * * * Işe bakm butun tannlar dığer butun tanrüara akıabalık veya eş dost üışkılenyle bağlıydüar Elbette gıın geldı ışler karıştı ve bu koskocaman tanrüdi büe geldıkleıı gıbı gıttüer •h * k Kıssadan hısse Işınızı ışınıze geldığı gıbı yapmayın Eş dost ahbap ılışkılerını ışrnıze bulaştırmayın Yoksa sızı tanrüar büe kurtaramaz Çunku o tur üışkılere gıren tan rüar büe kendüennı kurtaramamışlardrr 797/13