Katalog

Çatalhöyük: Atalanmızın evine ziyaret Insanlık tarihinin bilinen en eski yerleşimi Çatalhöyük, dünyanın ilgisi çekmek için halka açılıyor I çlerınde aıkeolog antropolog jeolog botarukçı ve analıstlerın bulundugu 120 kışılık bır ekıp duşunun Bu ekıp 1993 ten bu yana buyuleyıcı bu pro je ıçın el ele vererek sabır ısteyen çok zahmetlı bır kazımrı uzerıne ınsanlık tanhımn en eskı donemıru aydınlatmayd çalışıyor Aslmda bu çahşmaların geçmışı daha eskılere dayanı yor Ingılız arkeolog James Mellaart 196O'lı ydlan başında kazıya başladığrnda bu kadaı buyuk suprızle karşüaşacagı nı tahmın bıle edemezdı Henuz bır metreye bılp ulaşma dan ortaya balpeteğı bıçımınde sıidlanrnış neolıük çağa aıt evlerden bırı çıkıverdı Bumı topraktan yapümış anatanrıça hpykelcıklerı çeşıtlı dvlanmd sahnelerı hdyvanlar ve ge ometı ık desenleı ın yeı aldıgı duvar resımleı ı takıp ettı 9 bin yıl öncesinin yaşamı canlanıyor Ve butun bunlaı bu anda dünyanın gozunu Çatalho yuk e çevırdı Ortaya çıkan evler ve dıger buluntular gunu muzden 9 bın yü oncesının yaşammı aydınlatma yolunda ıpuçları verıyordu Mağaralarda yaşayan avlanan atalarımız bır şekılde beraber yaşama ve paylaşma büıncıne ulaşıp, yerleşık toplum duzeyıne geçmıştı Bu duzen ıçerısınde gunluk yaşamını nasü yaşıyor sa natını nasü şekıllendınyor nasü beslenıyor hangı hayvanlan evcılleştırıyor yıyeceklerını nasü saklıyor, olulerını nasü gomuyor evlerım hangı teknüde yapıyor nasüısınıyor han gı hastalüdaıdan oluyor gıbı sorular yanıt beklıyordu Mellddrt o donernde 150 ye yakın evı katmanlarıya beraber kazdı Bu kadar hızlüık ıçrnde bazı detaylar gozden kaçtı, bdzı soruların yanıtmı ıncelemek ıse sonrayd bıraküdı Işte bu detaylaıı araştırmak Cambrıdge Unıveısıte sı'nden Prof Ian Hoddeı ve başkanhgındakı ekıbe kaldı Kazı 1993'de aralaıuıdd Guney Afrıkalısından, Pahstanlısma Amerıkalısmdan Polonyalısına kaddr uluslarardsı bu ekıp taıafmdan gelışmış üen tek nolojüerle yenıden başladı Bu gun bu çalışmaldi buyuk bır hızla devam edı yor Ana sporsorlugunu Bo euıg fırınasının ustlendıgı Çatalhoyuk'te yapüan çalış maları yerınde ızledık Kazı başkanı Prof Ian Hoddler projenın esas ola lak uç kısımdan oluştugunu soyluyor Ukı arkeolojık yo nunu oluşturan kazı yuzey araştıımdları kemık tohum keramık taş ve toprak analızı çalışmalanm oluşturuyoı Ikıncısı kazı alanını yagrnur erozyon ve dogal afetlerden korumayı amaçlıyor Uçun cusu ıse Çatalhoyuk'un tanı tımının zıyarete uygun hale getırümesını nıuzenın buyu tulmesını halkın ve turıstlerm zıyaretme açümasını sagldmak oldugunu belırüyor Uluslararaıı kazı eklbl Imanlığın en eskl evlnde... Altta he evlerlnln Içlndeki özel bölmelere gömülen cesetler blnlerce yıl sonra günışığma çıkıyor. Kazüar hakkında bızı bügüendıren Pakıstan kokenlı Ingüız aıkeolog Shahlne Farid evlerin yapısını mal zemeyı bu mal^emenın nereden geldığını teknığını degışımlerı ve evlerdela yaşayış bıçımlerını anlatü Kerpıç ev yapma teknığının bugun Anadoluda çok az farklı bıçım lerıyle hâlâ kullanüdıgını soyleyen Shahme Yazın serın kışm ıse sıcak geçmesını saglayan en eskı ama en etkılı tek nık' dıyor O donemrn şarüarı dogrultusunda aslma benzer bır bıçımde yenıden yaratılan evın ıçrne gırdıgımızde ıse bu dogıulanıyor Ustu kamıs otiarla kaplı duz darrüı grrışı ustten yapüan bu kerpıç ev son derece serm ve aydınlık Kadının önemlnl vurgulayan tannça flgürlerl doğurgan ve güçlü slmgeler En iyi bilgi insan iskeletinde Kazısı devam eden başka bır evde ıse kuyumcu tıtız lıgı üe çalışan bır arkeolog cenın vazıyetınde gomulmuş 4 tane ergenlığe yenı geçrnış çocugun cesetlerının temızlen mesı uzerrnde çalışıyor Uçunun erkek bırının kız oldugunu soyleyen uzman kemık, doku ve dış dnalızlerının yapüaca ğını ve buıadan bıı çok bügıye ulaşabüecegmı soyluyor Bu temızleme ışlemı sırasmda hıç bır materyal dtılmıyor herşey numdrdlanıp poşeüemp envanterı çücanlıyor Polonyalı bu e h p ıse 4 senelık bır kazı uzerınde he nuz ışın çok başında Merakü gozlerle ızleyışımızı büe farkermıyorlar Orüar dd dıgerlerı gıbı buluntularm rrumaruıın ve dnalızleım didmdakı uısanı Çatalhoyuk msanrnı tanımayı ona ulaşmayı hedeflıyorlar Bu nedenle kazı ekıbı verüerm degerlpnduümesıne üışın heı turlu soru ve yoruma açık Heışey açık gıbı gozukuyor ama yanıtsız yuzlerce soru var Tules Hasdemır Shahlne Farld evlerin yapısı, kullanımı ve fonkslyonlannı anlatıyor ,"97/16 Polonyalı kazı eklbl atalanmızın ayak Izlerine ulaşmamn büyüsüne kapılmış, tltlzllkle çalışıyor. fotoğraflar: Uğur Demlr