Katalog

Ahmet Inam Şen bilgili üniversite Şen bilgi ureten üniversitelerde yaşam nasıl olacak? Şen bilgi, Nietzsche'nin deyimiyle La gaya scienza, sağlıklı bilgi, insan yaşamına can veren, çiçek açtıran, kendisiyle hesaplaşmasını, yuzleşınesine yardıma olan, epistemik ethos ve pathos'da can bulan bilgidir. Şen bilgi, asık yüzlü olmayan, gülümseyen bilgidir. Bilenle bütünleşen, bilenin özümsediği, bileninle dans eden bilgi. Üzerimize bır moloz yığını yibi boşaltılan, bir türlü anlayamadığımız, anlama şansımızın, bilgiye olan tavrımızın yanlışlığından dolayı hiç olmadığı, ezberleyip, ağır bir yük gibi taşıdığımız, bizi sıkan, boğan, altında ezildiğimiz bilgi değildir. Nedir bizi şen bilgiyle yaşamaktan alakoyan tavrımız? Bilginin kendisine duyduğumuz saygısızlık, bilgiyi bir emanet olarak alıp, onu yorumlamak, benimsemek ya da eleştirmek sorumluluğunu taşımayışımız. Bilgi elimizin altında, kullantp atılacak, sömürülecek, bir eşya değil. Onunla diploma, onunla para kazandığımız. Salt sınavlarda geımek için katlanmak zorunda kaldığımız bilgiler... Ezberleyip, unuttuğumuz. Hiçbir biçimde ilgimizi çekmeyen. Sürekli üzerimize yağan, aytklayıp seçemediğimiz. Bilgiye kendimizi körü körüne teslim etme tutumumuz. Seçme, ayıklama gücümüzun yetersizliğı. "Hangi bilgiyle nasıl yaşamalıyım?" sorusunu soracak ufkumuzun olmayışı. Üniversite, şen bilgiyi, şen bilimi yaşayanların, bu bilgiyle soruşturup araştırdıkları, bu bilgi tavrıyla edindikleri bilgileri yaptıkları araştırmalan gençlere aktardıklan bir özgürlük ve özerklik alanı. Öyle olmalı. Kurnaz işbilir insanların, bilgilehnden para kazanıp, bilgiyi bir ızdırap, birgüç elde etme araa olarak yaşadıkları bir kurum değil. Bilgi aşkı olmayanların giremedikleri, yaptıkları araştırmalara sahiden gönül vermişlerin kendilerini gerçekleştirdikleri bir duşler, düşünceler, yaratmalar, tartışmalar, eleştirmeler, denemeler, gözlemler evi, üniversite. Şen bilgi ureten, şen bilgi yaşanan üniversiteler nasıl mumkundür? Bilgiye olan alışılagelmiş tavrın terk edilmesiyle. Insanın noetik çekirdeğinde, düşünme, anlama, kavrama yetisinde şen bilgiye erişebilme olanağı vardır. Işte üniversite yaratacağı çevre ve ortamla bu olanağın gerçekleşmesini sağlayacaktır. Enfarktüs hakkında bildiklerimiz bilmediklerimiz Uzmanlara göre hafta sonları tüketilen ağır ve yağlı yemeklere bağlı olarak kalp enfarktüsü vakalan daha çok hafta başında yaşanıyor... E Üniversitede sağlıklı bilgiyi, şen bilgiyi yaşayanlar, bu pathos ve ethos içinde açarlar kendilerini, bir çiçek gibi. sanların yaşadığı bir dünya olacaktır. Üniversite, insanın bilgi sağlığının korunması için arastırmaların yapıldığı bir bilgi ortamadır. Şen bilgi, bilgi sağlığının nasıl gerçekleşeceğinin en etkin örneğidir. Üniversite, şen bilgiye ulaşmaya, şen bilgiyle araştırma yapmaya, şen bilgiyi yaymaya gönüllü in niarktus daha çok 40 yaşını aşkın , şışman, sıgara ıçen, streslı ve spor yapmayan erkeklerı vuruyor Yonetıcı statusunde yeı alan bırçok kışı bu tanfe uygun olmasınd rağmen "'yonetıcı hastalığı" tarumlaması pek uygun degıl, çunku enfarktüs gerçekte işçı hastalığı olarak kabul edılmekte Zurıch Unıversıtesı, Toplumsal ve Pre vantif Tıp Enstıtusu epıdemıolojı uzmdnlarından Matthias Bopp'a gore sosyal olanaklardan yok.sun alt sınıfın kdlp rahatsızlıklarına yakalanma ola sılığı daha fazla Yeterlı eğıtım dlmayan ınsanlaı daha şışmanlar, daha çok sıgara ıçıyorlar ve genelde spor yapmıyorlar Buna goıe yuruyen ban dın başında çalışan bır ışçının, aynı yaştakı fabııkd muduıune oıanla en farktus geçirme olasılığı uç mıslı daha yuksek Kalp hastalıklarına karşı aşı Uzmanlar şu sıralar chlamyA do ve helicobacter bakterilerinın, yağ tabakalarının oluşumunda rol oynayıp oynamadığını tartışıyorlar Doktorlar daha oncelerı bu mıkropların akcığer ıltıhaplarından veya mide ulserınden sorumlu oldukldrını bılıyorkrdı. Arıcak bazı doktorlar şimdı aynı mıkropların kalp rahatsızkklannı da doğurduklarını sanıyor Kısa sure once yayımlanan bır araştırma da arıtıbıyotıkle tedavı edılen hastalarda ıkıncı bir enfarktüs rıskinin Placebo alan kontrol grubuna kıyasla %40 oranında duştugunu gostermış Ilgınç bır bıçımde bedenlermde hiçbir bakterı bulunmayan hastalarda bıle antibıyotık tedavisı yararlı olmuştu Arjantınlı doktorlar son olarak grıp vıruslerının de kalbe zarar verebüeceklermı buldular Hatta grıp aşısının kalp enfarktusunu onlemede, koroner damarların sondayla açılmasından daha etküi oldugu da soylenmekte Araştırmacılar, akyuvaılardakı (spesüik olmayan) uyarımın damarlardakı ıltıhapları onlediğını tah mm ediyorlar Bilgikurenın iki temel bileşenini tanıyarak şen bilgiye geçiş yapılabilir. Bilgiye ulaşmak isteyenle bilgi arasındaki pathosu ayırt etmek gerekir. Epistemik pathos, bilgisel duygu ortamı, bilgiye ulaşmadaki hal değişikliğıni yaşatandır. Bilgiyi ezberleyip, kuru kuruya kullanmak yerine, bilgisel duygu ortamını yaşayarak, bilgiyle bütünleşme, bilgiyi içselleştırme, bilgiyle dönüşüp, değişme işte bu pathosu yaşamakla olanaklıdır. Öğrenen, öğrendiğini aşkla, heyecanla öğreniyor, ıçıne sindirip özümsüyorsa, dönüsür. Orneğin, belli matematik problemlerini anlayıp, özümseyerek, donuşme, belli bir pathos içinde olur. Bilgiyle heyecanlanıp, sorunları kavramak; heyecansız, taklitçi, kurnaz, sevgisiz bilgi teknisyenlerinin epistemik pathosdan nasibini almamış belletme teknikleriyle gerçekleşmez. Üniversite, pathos kaynağıdır, bilgisel içtenliğin, coşkunun, aşkın yaşandığı ortamdır. Epistemik ethos, bilgiyi içtenlikle yaşayanların taşıdıkları ahlak sorumluluğundan oluşur. Bilgiye, bilgi üretimine, araştırmaya, gerçekliğe erişme beklentilehne saygıyla ortaya çıkar. Ethos da, pathos gibi bir atmosferdir. Körü körüne ahlak kurallarına uymak, ethosu yaşamak anlamına gelmez. Bilgi hırsızlığı, her türlü bilgisel sahtekarlık; bilgi ureten topluluk içinde sağlıklı üretimi engelleyici eylemler, zaten ethos dıştdır. Ahlaklılık göruntüsü altında, bozuk niyetli eylemler, içten pazarlılıkla yürütülen ilişkiler, bilgiyi belli bir siyasal bakışın amaçları doğrultusunda kullamp da, bunu saklayıp, başka maskeler altında çalışıyor görünmek de ethos yoksulluğudur. Ethos, bilginin sonsuzluğunu, insanın sonsuz bilgi ardında koşan sonsuzluğunu, içtenliğini, aşkını, sorumluluğunu duyurur bize. Üniversitede sağlıklı bilgiyi, şen bilgiyi yaşayanlar, bu pathos ve ethos içinde açarlar kendilerini, bir çiçek gibi. 797/2 manın etkısiyle ortaya çıkmakta Damarlardakı ıçı kaplamalar çozulur ve puruzlu yuzeyde pıhtüar oluşur Ya da kolesterın plakası yırtüır ve temiz kanın kalp kasına akışını engeller Bu degışımlere baglı olarak kalp çevresınde şıddetli sancüarın oluşması gerekırdı lakat normalde bu bolgede hiçbıı zaman ağrı hıssedümedığınden, beyın, kalp rahatsızlıklarına uy^ gun alarm sinyalleri üretemez Duşunce organımız oksıjen yetersızlığiru yanlış organlarla uyarmakta Kalp yerine kolumuz, sıı tımız ya da karnı mız ağrır Enfarktüslerın uçte bırı bu şekılde meydand gelir Bu yuzden de birçok kışı belırtılerı anlayamadığından doktora zamanında başvuramaz Ne yazık kı doktorlar bıle bazı dutumlarda yanılıyor ve enfarktusu mide yanmasıyla karıştırıyorlar. Boylece enfarktüs hastalarının birçoğu hastaneye ulaşamadan once yaşamlarmı yıtıııyorlar Oysa hastalığm erken tanısı sayesınde kurtarılan her gram kalp kası hastaya daha ıyi bır yaşam kalıtesı sunulabılır nutsuzluk da kalp enfarktüs nshni ikiye katlıyor Oysa tam tersı bır davranış yanı gulmek, eğlenmek vb Maryland Universitesı kardıyologlarmdan Michael Miller'e gore kalbı korumakta Şakacı ınsanlar, karamsarlara oranla yarı yarıya dalıa az kalp rahatsızlıklarına yakalanıyorlar Östrojen korumuyor Kadınldrda gogus sancılaıı genelde yanlış teşhıs edilmekte Doktor bu tur şıkayetı olan kadmları jınekologa gonderıyor Oysa bırçok yaşlı kadının olum nedenı de kalp rahatsızlıgına dayanıyor Dışı seks hormonlan menopozdan once damdrlan arterı yosklerozdan (damar sertlıgı) korumakta. Bu yuzden hap şeklındekı ostrojen takvıyesı akılcı bulunmuştu Ne var ki son aıaştumalaıla hormon tak vryesmm pek etküı olmadığı anlaşümış. Amerikada değişim yıllarına gırmış ve koroner kalp hastdlıklarına sahıp 2700 kadın uzerinde yapüan dort yıllık bır araştırma hormon terapılerinın Placebo tedavisınden daha etküı olmadıgını hatta hormon tedavısıyle ük yıllarda enfarktusun belirgin bır biçimde arttıgını gostermış Koruyucu faktör olarak mizan Iş yaşdmmda yonetıcı sıfatma sahıp hşıler stres yararmaya daha yatkın Sınırlı patronun baskısıysa emrinde çalışanları şu şeklide etküemekte Stres hormonlan damarlara surekli zarar vererek sonunda tıkanmalarına yol açar. "Bir işverenin her zaman aldığmdan daha çok verdığinı duşunmesı bır tur "odullendirilme krizıni" doğurmakta" dıyor Dusseldorf Unıversıtesı'nden Olaf Knesebeck Bu konuda orneğın zaman kısıtlıgı ve yetersız ucrot onemli rol oy~ namakta Bunlara baglı kronık hoş Spor zindelik veriyor Stanford Universıtesınde yapılan yenı bır araştırma ıse spoı yapan sağlıklı ve kalp hastası kışüerın daha uzun yaşadıklarına ışaret edıyor Ama ne var kı yetışkmlerm birçoğu egzersiz uyarüaıını dıkkate almıyor 7 Nı sandakı Dunya Sağlık Gunu'nun sloganı bu yuzden "move for health" ıdi Onerı şoyleydı: Herkes gurıde en az yarım saat yurumeli' (N 0 D) Chiamydobactenals Yosun bakterüer alt smıfından bakterı taknnı Die Zeıt Hatalı alarm sinyalleri Kalp erılarktusu ıkı mekaniz