Katalog

Kuşlar, Harika Kuşlar! Hubert Reeves Çeviri: Bnrcn Şahinli Yapı Kredi Yayınlan Do$an Kardes Kitaplıjı'nda çıkan Kuşlar Hanka Kuşlar kıtabmda yazar, çok sevdıgı kuşları bahane ederek, yer yer kuşlardan yola çıkıp ' gerçegı' arayarak, şıırsellıgı, felsefeyı büım sel gerçeklıkle bırleştırerek gençlere varolu şun temel yapı taşlannı evrenı anlatıyor Pran sada Ulusal Bılımsel Araşürma Merkezı'nın yonetıcüıgıru yapan ve aynı zamanda fızıkçı olan Reeves, sade ve anlaşüır bır dılle gençlen yaşadıgımız çevrenın dışına çıkartıyor ve evrenle tanıştırıyor Yazar kıtabın Keçfetmek bolumunde uzak tanhon cesıne gıderek bır dag tepesınde yaşamla ylüdızlar arasında bağları kurar evrenın başkalaşımlanru felsefı yanküarla ele alır yıldız patlamalannın aıüamını düe getınr sonra bır kayalıklar uzerınden yaban kazları surusunun geçışını ızler ve duşunce olarak kazların peşıne duşer nereden geldıler neıeye gıdıyorlaı bır kaç bın km gıdıp sonra nasıl gerı donuyorlar bu guçlen nereden gelıyor sorulannı sorar Arkasmdan ınsanın açtıgı teknolojık ufuklarda gezınır karmaşüdıgın tohumlannı ve yapısını araştınr ve sonsuzlann dıyalogunda felsefı ve taı ıhsel yazında gezıye çıkar Astrobiyoloji bolumunun konusu uzayda, evrende yaşamdır Geçmışın kalmtılan mevsımler ve ay kuyrukluyü dızlar gezegenlerın doguşu Ay ın kokenı, goktaşlan ve bıyolojık evrım, magma burgaçları, yüdız ve galaksı kalmtüan bu bolumun konulandır Yazar, Knrallar Koymak bolu munde evrendekı kuvvetlerı anlatır Burada hemen herşey vardır Enerjüer nukleer kuvvet maddenın parçaçıklan ve ozellıklerı Dığer bolumler Oynamak'da gelecege bakar Biyolojik Karmafikhğın Tohumlan bolumunde ıse canlılar başroldedır Onlann şaşırücı ozelhklenne takılır durur Yarasalar yon bulma teknıklen, avın yerını beürlemek avm hareketı avı tanımlamak, değışen frekans, armonıler goçler, manyetızma bu bolumde ılgıyle okunur Maddenın evrımı ve karmaşıklıgın artışı tezını kıtap boyunca anlatan yazar, bu konuda farklı duşuncelere yer verır Evriminbirfaktörü Pyotr Kropotkin Isık Ergiiden ve Deniz Güneri rnn çevırdıklerı ve Kaos Yayınlanndaçıkantatap unluRusbılımınsanıPyotr Kropotkin ın evrım konusundakı gozlem ve duşuncelerını evrıme yaptıgı katküan anlatıyor Kropotkin Darvvın'ın aşın çogalmaya karşı dogal engeller olarak anlattıgı şeyın farklı koşullarda farklı nıtehkler taşıdıgını goruyor Ornegın 'Besın ve hayatta kalma ıçın her canlı tur ıçındekı buyuk rekabetı' Kuzey Asya'da goremedıgını buradakı canlüann hayatta kal mak ıçın daha çok dogaya dogaran zor koşullanna karşı mucadele etmek durumunda olduklannı bu olgunun dunyanın bır çok yerınde gozlendıgını belırtıyor Aynca hayvan yaşamlarında ornegın goç olaylannda karşılıklı yardımlaşma ve dayanışmanın çok buyuk boyutlarda uygulandıgı bunun yaşamın surdurulmesı ıçın her bır turun korunması ve sonrakı evrım ıçm buyuk bır ozellık oldugunun altını çızıyor Aynca bır saptama daha yapıyor ve hayvanlar besın azlığıyla mucadele etmek zorunda kaldıklannda bır afete maruz kalmış olan tum canlılar bu sınavdan saghk ve kuvvet bakımından oylesıne zayıflamış çıkıyorlar kı turlerın tedrıcı evrımı asla bu çetın rekabet donemlerıne dayana rak gerçekleşemez sonucuna vdrıyordu Kropotkin 1902 yıhnda yazdığı ve çevrılmesıyle onemlı bır boşlugu dolduran bu kıtapta, Darvınızm ıle sosyolojı arasındakı üışkıler konusunda yazılanlara da ıtıraz edıyor Ornegın hayvanlann ve ınsanların hatta kendı turlerıne karşı mucadelesını hayatta kalmak ıçın bır doga yasası olarak goren duşunceye de karşı çıkıyor Canlüann evnm ve hayatta kalmak ıçın karşılıklı yardımlaşma yasasını Darvın'ın tezmın gelıştınlmesı olarak nıtelıyor ve doğada gozlemlerle bu tezın onemını gostenyor Canlılar arasındakı yardımlaşmayı da ahlak ve sevgıden çok dayanışma ve ınsan sosyalhgı ıçgudusu olanak belırlıyor Kaos Yayınlan evnme onemh katkılar yapan Kropotkin ın bu kıtabı Turkçe evrım lıteraturu arasına kattıgı ıçın ıyı bırışyaptı Aynca meraklılan bu ügınç kıtapla evnme çok ıyı bır gozlemcının ve değerlendırmecmın gozuyle bakmış olacaklar (0212 518 25 62) Karşılıklı Yardımlaşma Bölgesel Denizler sempozyumu : Editörler: Bayram Öztfirk Nesrin JUgan Türk Deniz Arastırmalan Vaku, 12 14 Mayıs 2001 tarıhlen arasında Istanbul'da Bölgesel Denizler ve Sorunlan konulu uluslararası bır sempozyum yaptı Sernpozyumda bölgesel denızler olarak kabul edılen Hazar Denızı Karadenız Turk Bogazları, Ege Denızı ve Akdenız'ın sorunlan dunyanın bellı başh uzmanlan tarafindan ıncelenerek bır kıtap halınde toplandı Kıtabın ılk bolumunde Azerbaycanh, Turk, Iranlı ve Rus uzmanlar tarafindan Hazar Denızı nın starusu tarüşüıyor Büındıgı gıbı bu denızın gol olarak kabul edılmesı halınde Hazar Denızı'ndekı canlı ve cansız (petrol doğalgaz) kaynaklar agırlıklı olarak Iran ve Rusya arasında paylaşüacak Hazar ın deniz olarak kabul edılmesı halınde canlı ve cansız kaynakldr kıyı ulkelenne gore bolunecek Kıtapta Karadenız m kırlenmesı ve korunması Karade nızdekı kırlenmenın nehırlere gore oranlan, Karadenız dekı canlı kaynakların yonetımı ıle Azak Denızı ndekı ekolojık sorunlar ele alıruyor nOMFM< OF RFOIONAL «ıFAS 2001 Karadenız'den ba «t the tnKrnMiamrf gımsız olarak Turk Bogazlanndakı kırlenme gemı trafigı ve kazalar Bogazlann hukukı starusu petrol trafigının bogazlara getırecegı yenı rıskler gıbı konular uzmanlar tarafindan ırdelenıyor Bölgesel denizler kıtabının son kısmında Turk Yunan deniz yetkı alanlan uyuşmazlıgı, Ege adalannın hukukı starusu aıdıyetı belırsız ve egemenlıgı tartışmalı adalar üe karasulanrun sınırlandınlması ve Entre/Yemen adalan uyuşmazlıgı nın Ege Denızı'ne uygulanması gıbı konular ele alıruyor Kıtabın son bolumunde Akderaz Eylem Planı Akdenız'ın korunması, Barselona Sozleşmesı Akdemzde munhasır ekonomık bolge oluşturulması konulan ele abnıyor Kıtabın deniz büımcı, deniz hukukçulan, dıplomatlar stratejıstler, enerjı uzmanlan ve çevre büımcıler gıbı degışık dısıphrüerden uzmanlara fayldalı olması amaçlanıyor Kıtap, Turk Deniz Araştırmalan Vakn Yayını, kuşe kagıda basılı ve 310 sayfa Elde etmek ıçın TUDAV Tel 0216 424 07 72 Havada bayılma Baştarafı 5. tayfada başlayan ve uzun suren G kuvvetlen 49 G duzeylenn de Gloc olasüığını artırmaktadır Bu rıskı azaltmak uzere anüG elbıselen yapılmış, yuksek G sımulasyonu alunda an tıG manevralan egıhmı amacıyla da 1933 yıündan ıübaren Almanya, Hollanda ve ABD'de santnfuj cıhazlan gelıştınlmış tır (1) Savaş uçaklarında acü atlama (ejecüon jettson) amacıyla yapılmış roketli kolroklar ateşlendıgı zaman ortalama 20 G duzeyınde bır akselerasyonla pılotu urlaur Gerek bu firlayış ve gerekse paraşutun açılma şoku sırasında kısa surelı büınç kayıplan olur YfkMk irtüalarda oksıjen yetersızlıgı (hipolni) de büınç kaybı yaratan durumlardan bır başkasıdır Yolcu veya murettebat olarak uçan bır Insan ek oksıjen kullanmadıgı takdırde, 6 000 metrede 2030 dakıka, 9 000 metrede 3 dakıka, 13 000 metrede 15 sanıye sonra hıpoksı nedenryle bılıncını kaybetmektedır Sıvü havacüıkta kabın basınçlamasının kaybı veya oksıjenızasyon anzalan bazen sınsı gelışen hıpoksı yaratabüır G kuvvetlen ıse geneüıkle senkop yaratacak duzeyde degüdır ama sportıf ve akrobası uçuşlan yapan pervanelı uçaklarda bazen olumle sonuçlanan büınç kayıplan rapor edümıştır (5) Srvü havacüıkta püotu ınkapasıtasyona duşuren senkop olgulanrun çogu kalp knzı beyın kanaması, epüepsı nobetı kan şeken ve tansıyon duşmesı g±ıı hbbı nedenlere baglıdır 36 bın püotun 10 yü ıçındekı uçuşlarını kapsayan bır araşurmada lOenfarktus 7 epüepnk bayüma 6 senkop ve 3 hıpertansıyona bagh beyın kanaması nedenıyle uçagın kumandasını kaybeden 26 olgu rapor edümışnr (2) ABD Hava Kuvvetlennde 197887 yülan arasında uçuş sırasında 14 püotun büınç kaybına duştugu, bunlann 7'sının epüepnk no bet geçırdıgı ve 3'unun de uçuşta oldugu büdınlmıştır (3) Tanı konulamayan ve devam eden senkop olgulanrun uçuşlan ayınlmalan en dogru seçeneknr Epilepai tarusı kesuı ıse, sadece püotlar ıçın degü dığer uçuş personeü ıçın de hıçbır şeküde (üaç kıülanarak üancı püot olarak vs) uçuş gorevı soz konusu olamaz Ulusal ve uluslararası hava cüık yonergelennde bu konuda kesın hukumler vardır Yolculardan geçmışınde senkop oykusu olanlann ıse, uçaga bmmeden once beslenmelennde tuz alımını bıraz arttırmalan ve bandajlı çorap gıymelen, bayüdıklannda ıse yere yatırümalan onerümektedır Aynı uygulamalar senkop oykusu olan veya ük kez bayüan uçucular ıçın de yararlıdu' Havada bayüma püotun uçağa kumandasını sanıyeler le olçulen surelerde büe kesıntrye uğratsa, çok cıddı kazalara yol açacagmdan, püotlar hıçbır meslek grubunda olmadığı kadar sık ve cıddı muayene edümektedırler Ornegın 40 yaşın uzerındekı püotlar her 6 ayda, 60 yaş uzenndeküer ıse 3 ayda bır havacüık übbı egıümı dlmış uçuş doktorlan tarafindan checkup tan geçınlmektedurler JUkeri pilottar ıse benzer südıkta ve daha kab lımıtler ıçınde muayene edümelenrun yanı sıra büınç kaybı yaratan fızyolojık durumlann sunulasyonunu yapan cüıazlarda egıüme ahmrlar Hava Kuvvetlenmızın Eskışehır'dekı bır unı tesınde 15 G kapasıteh modem bır santnfuj cüıazı, 10 G kapasıtelı bır urlatma sandalyesı ve hipoksı egıomı ıçın de 30 000 metre kadar ırüfa sımulasyonu yapabüen bır hıpobank çember asken püotlanmıza hızmet vermektedır Butun bu kaü muayene ve egınmlenn tek amaa uçucu ve yolculann daha guverüı uçuşlar yapabümelerıdır * Doç Dr Havaahk Tu±>ı Demeğı Bşk (mcetın gudğjtıotmaıl com) Kaynaklar 1 Havacılık Tıbbı E3 Btabı Ed ÇetınguçM Hava KK Yayını Esloşehır 199S s 12361 2 Martın Saınl Laurent A Lavernhe J el al Chnıcal aspects o[ ınflıght ınca pacıtatıons ın commercıal avıalıon Avıat Space Envıron Med 1990 61 256 60 3 McCotmıck T\ Lyons TJ Medıcal causes of ın fiıght ıncapacıtatıon USAF experıence 1978 1987 Avıat Space Envıron Med 1991 62 8847 4 RdymanRB HasüngsJD Kıuyeı WB Levy RA Clıni(.al Avatıon Medıcme 3rd ed New York Casüe Connolly Graduate Med Pub 5 Ross JA A case of G Loc ın a propoller aırcraft Avıat Space Envı ron Med 1990 61 567 8 6 Sutton R Vasovagal syncope prevalence and presentatıon Eur Heart ] Supplements 1999(SupplD) D109 D1I3 7 Voge VM Hastıngs ]D Drew WE Convulsıve syncope ın the avıaüon envıronment Avıat Space Envıron Med 1995 6b 1198 1204 741/21