Katalog

Cönülden BHime Ahmet Inam Yeni doğanlarda otizm tanısı Yeni doğanlarda otizmi teşhis etmek, hatta tedavi etmek mümkün mü? BDde son gunlerde gerçekleştırılen bır araştırmaya gore otıstık çocuklann beyın juyume faktorlen dogduklan andan ıübaren sınyal vermeye başlıyor Araştırmadan elde edılen bu sonuçlar otızmın erken teşhısıne olanak taruyor Boylece erken yaşta tedavıye başlanacagından hastalıgm ılerı aşamalara tırmanması engellenebüecek Maryland Norolojık Hastalıklar Ve Felç Ensutusu'nden Karin Nelıon 69 otıstık 60 ogrenme bozuklugu, 63 serebral palsı tanısı konan ve 54 saghklı çocuktan aldıgı kan orneklennı mceledı Kan orneklen 1983 ıle 1985 yıllan arasında herhangı bır hastalık belırüsı ortaya çıkmadan dogumdan hemen sonra aknmışn Araştırmacüar bu kan orneklennde çeşıtlıı noral buyume faktorlennın duzeylennı ınceledıler Sonuçta oüsnk çocuklann yuzde 99 unda ogrenme zorlugu çeken çocuklann yuzde 97'sınde bu faktorlerın dogumda aşın yuksek degerlerde oldugu goruldu Bazı buyume faktorlennın duzeyı normal çocuklardakı duzeye oranla uç mıslı daha yuksektı Otızm ve ogrenme bozuklugu farklı hastalıklar olmakla bırhkte kan testlen bunlar arasında ayınm yapmıyor Bu çalışma, oüzmın temel bıyolojık nedenlen oldugu yolundab goruş üe uyum sağlıyor Nelson bu konuda şunlan soyluyor 'Ilerı yaşlarda otızm bebrtılen gosteren çocuklann kafa buyuklugu dogumda normaldır Ancak 2 ve 3 yaşlannda bu buyume ıvme kazanır Eger bunun bır bıyolojık nedem var ıse, engellemenın de bır yolu vardır Hayvanlar uzerınde yuruttugumuz çalısmalarda en onemlı faktorlerden bazılannın duzeyını degışurmeyı başardık" Bugune dek ouzmın bıyolojık nedenlennı ortaya çıkartmak ıçm yapılan çalısmalardan kesın bır sonuç alınamadı Hastalıgın tanısı en erken 18 aylıkken konulabıldıgı ıçm erken onlem alma olanagı şımdılık soz konusu degıl Reyhan Oksay (n.s. 5.5) halenın de ne denlı yararlı oldugu ıddıa edıhrse edüsın, amelıyat mamasına yatmadan ve ortaya bır servet dokmeden once (LTK'nın ABD'dekı malıyetı tek goz ıçın 2 000 dolar) ıyıce duşunmek gerekıyor Presbıyopı (hıpermetrop üe kanşürümamalı), goz mercegının zamanla esneklıgını yıürmesı sonucu ortaya çıkar Boylece goruntu retına uzenne duşmez CK, kısa aralıklarla verüen radyofrekans enerjısı üe korneanm sınınndakı kolajen lıflerını kuçulterek, goruntuyu netlemeye çalışır Korneanm yaklaşık 32 noktasına uygulanan bu enerjının verümesınde saç ıncelıgınde tupleıden yararlanüır Incelen kolajen, kese agzının buzulmesı gıbı korneanm bombesmı artınr Lşlem çogunlukla bır dakücadan az surer Ancak operasyonun kesın sonuçlan bırkaç ayda ortaya çıkar LTKnın basıt olarak komea sınınnın ısıtüması ve buzulmesı ıslemıne dayanır Ne var kı CKden daha avantajlı yonlerı vardır Saç kalınlıgında tupler soz konusu degüdır dolayısıyla komeaya yabancı madde degmez Bunun yerıne lazer enerjı gozun yuzeyme dogrudan venlır Her goz ıçın 16 nokta ışlem gorur Ustelık butun ıslem uç sanıyede tamamlanır New York Weül Cornell Tıp Merkezı'nden Dr Sandra Belmont bu konuda şunları soyluyor' LTK, bugune dek FDA'nın onayladıgı en guvenüır yontem Oysa CK konusunda bazı kaygüanm var, çunku bu yontemde her noktanm ayrı ayn ışlenmesı, kornea şekbnm sureklı degışmesı anlamma gelır Bu da asügmat nskmı artınr" CK ve LTK, dığer duzeltme operasyonlannda oldugu gıbı hastalaıda geçıcı bır sure rahatsızlık yarat r 2448 saat gozyaşı akar korneada kum kaçmış gıbı tahnş duygusu belınr Yakını gorme yetenegı hemen gen gelır, ancak goruntu bırkaç gun sonra netleşır Uzagı gorme ıse bırkaç haflalık bır sure sonunda gerçekleşır Goz doktorlan ıçın LTK ük tercıhnr, çunku Lasık yontemı kadar nsklı olmadıgı gıbı yan etküerı daha azdır Ancak hastada asügmat bulunması ve hıpermetrobunun 3 0 dıyoptnnm uzennde olması durumunda Lasık tercüı edümelıdır Hangı yontemm tercıh edılecegı konusunda acele karar vermemekte fayda goruluyor çunku l)Tıbbı mudahale seçeneklen bırden fazladır 2)Yalnızca bır çıft gozunuz vardır Bızden oncekı nesıl gozlukle ıdare edebüdıgıne gore sız de bırkaç yü daha gozluğe tahammul edıp bu yeni yontemlenn sakmcalannm ıyıce ortaya çıkmasını bekleyebüırsınız Dun taşındım. Şımdi evim bir cehennem. Ben bır arkeoloğum Cehennemde bır arkeolog Darmadağın olmuş kıtaplanmı anyorum Eskı yerlerıne koymak ıçın taşıyıcılar yığıp gıtmışler kıtapları. Çocukluğumdan kalma kutuphanem, bu yığına dayanamayıp yıkılıvermış. Kıtaplar evın odalanna saçılmış Fotokopı kıtaplann sayfalan uçuşuyor Onlart, bıraraya getırme umudum gıderek azalmakta. Eski dergıler yıpranmış, belkı taşırken duşurmuş olabılırler kımılennı. Yıllardır ozenle duzenledığim yazılanm ve kıtaptar.. Inanılmaz bır karmaşa! Bu parçaları bir araya getirmem omrumu alabilır. Neden boyle oldu7 Taşıyıa fırma, bu ıyn ustası olduğunu ıddıa edıyor Taymada ustlenne yokmuş. Frimanın sahibı bır kart bastırmış kendıne, adının altında "general manager" yazıyor Taşıma onun ıtfmıymış, benım gıbı kaç "hoca"nın evıni taşımış. Her kitap alındığı yere konulacak, orada karışıklık olabilır ama buyuğunden değıl'" Manager hazretlerı buyuruyor. Çok konuşuyor Taşımaalığtn doktorluğa benzedığını soyluyorl Hastalan tedavi edıyorlarmış. Hasta. Taşınacak kişı. Sağlıklı oha taşınmaz zaten otunır oturduğu yerde Manager, her derde deva bir hekim. Saflığım tuttu, inandım. (Cenellıkle, bu tıp ınsanlara torj/ dıkkatlı ve iğneleyıcıyımdir. Nedense, guvendım sahte doktora!) Hekım hem ışı bılmıyor, hem paragöz hem de yalana. Yıllardır böyle adamlaria bır aradayım, hâla beni kandınyorlar. Dirtığımı, düzenialt ust edip gıdiyorlar, Bu zulumleri sonucunda benden para da alıyorlar. Dufumde gordum, bütun kitaplanm, kâğıtlar ve notlanm, kovahyor benı. Ben kaçıyorum, onhr kovahyor; yakalayıp, uzerime yığılıyorlar. Mezarda uzenne toprak serpilen biri gibiyim, toprağım kâğıt, kitap, yazı! Neden hâlâ kurtulamadım onlardan? Neden yakmıyorum tum kıtaplanmı, yazılanmı, notlarımı? Ayağıma pranga olan bunca yükten kurtulmam gerek. Manager kardeşım farkında olmadan bunu anlattı bana. Turkıye'de, son derece uzmanca bır ış olan taşımaalıkta elbette başanlı fırmalar var. Benim param olmadıgı içın kıyı koşe insanlarla bu ışı yurutmeye kalkıyorum. Teknobji, plan, akılcılık, çozume uygun orgutlenme, çozum için uygun araçlan bulma, çozume ulaşma demek Bır dısıplm ışı. Kim bilır kaç ay travmasını taşıyacağım taşımacılığın nanl olması gerektiği ustune kitap yazabileceğimi duşunuyorum, Teknobji, sorun çozümu için uygun araçlar bulabilmek demek. Teonk olarak, ınsanlan bır evden diğerıne nasıl tasıyabileceğimi, çıkan sorunlarla nasıl basetmem gerektığıni bıliyorvm. Uygulayabıleceğımı, sanmıyorum. Manager, ınanılmaz bır ucretle (karınlannı ancak doyurabilir isçiler bununla) bir suru genç ınsanı çalıstınyor. Çoğu eğıtimsız Neyı, nasıl tasıması gerektığıni bılmiyorlar. Orneğin, benım gıbı kıtaplan çok olan bırını hıç gormemisler. Sordular: Gazeteci misin baba? Ne yapıyorsun bunca kitapla?" "Birgun yakacağım" diyemedim. Duşumu tersine çevireceğım. Ben kovalayacağım, kitaplanm kaçacak... Teknobji zaten ağır kıtaplardan kurtaracak bir gun bızı. Beynımizin kapasitesı genisleyecek: Cen teknobjisiyle ya da beyine destek olacak gozle görulmeyen bilgisayarlaria... Biz, teknolaftyi taklıt etmeye çalısm; ona uygun donanımdan, incelikten yoksun kaba, sığ insanlaria teknolojinın ardına düsenek, benim yasadığım travmalan sık sık yaşanz. Başıma geleni duşünduğumde, kehdimin "manager'den daha basanstz, daha ilkesız buluyorum Kıtaplanma sahıp çıkıp, taşıyıaların basında durarak, hatta onlara gereklı komutlan vererek boyle bır felâketı yasamaktan kurtulabilirdim. Denetleyen aklım az. Hayal dunyasında yaşıyonım. Başıma nıce belalar geldi, olumlerden dondum, ne yazık ki teknolojinin ana eksenınde bulunması gereken denetleyıa, orgutkyıa, planlayıa, kısaca "akılgucuyle iş bıtırıa" denetleyıa aklım yok benim. Taşıma, taşınma. Yaşamın çekirdeği orada. Oturduğu yerden kalkamayanlar, taşınamayanlar, taşınmaktan korkanlar. Acınız yok belki ama hayatınız da yok. Surekli tazelenme, canlanma, yenilenme taşınmayla gerçekleşır Biz goçebe bir kulturden gelıyoruz. Gbrunuşe gore kolay taşınmamız gerek: Yurt tutmayan kolay goçer. Yurt tutanın hareketi acılı oluyor. Acılı ama gerekli. Teknolofı taşınmayı kolaylaştırıyor. (Ama planlamamalıl) Iç dunyalarında ve ortak yaşama dunyasında yer değıştırme, "zaman" değıştırme gucu olanlar, teknolojiyi kullanabilecek denetleyıci akıllanyla bu ışı geçmışten çok farklı bıçımde, olanca yoğunluğuyla basaracaklar. Ne manager gıbı kendını bılmez, sığ beceriksiz teknobji taklıtçısi ne de benim gibi denetleyıa akıl yoksunu ınsanı çok genlerde bırakacak teknolojiyle taşmabilen ınsan. Bunun içın ruhunun sonsuzluğunu gorebilen bir akıla gerek var. Denetleyıa aklı denetleyerek, sonsuza çıkılan yolculukta taşınmadan korkmayacak bır akla. Insanda bu gizıl guç var Bir gun, sahıp oldugu akıllar arasında yaratıa uyumlar elde edıp, taşınırken acı çekenlere çok aayacak. Taşına taşına oğreneceğiz teknolojının kaç bucak olduğunu. 739/9 Teknolojiyle taşmabilen insan