Katalog

** Bilim ve sanat karşı karşıya: Önce kalem ve kâğıt var "Ölümlü olmasaydık geleceği merak etmezdik' den daha Yazar Harry Mulisch ve Dolly'nin babası biyolog /an Vfılmut, insan klonla ı gın Benımyaraucı Hayal gucu bır bılım ınsanından daha zenbır şeyler yaratabümem ıçın onceden rahatlamam gerekıyor Ama ben bır kutuphaneye gıderek Bugun bır manm tehlikeleri, ölü maddelerden yaşamın elde edilmesi ve araştırmaa ve şeyler yaratmaya hazırım dıyemem Roslın Enstıtusunde tarüştıgımız zamanlar ozellıkle eglencelı bır atmosfer yaratmaedebiyatçılar arasındaki farklı buluşçuluk yetileri uzennde tartıştılar. Inaanın genetik fifreai çöznldn. Yaratüıs tarüü biyolojik alfabeyle yeniden ml yaıılacak? Muliach: Şu kesın kı Sn VVılmut koyun Dolly ı kopyalayarak dunyayı degıstırmışur Onumuzdekı on yülarda ınanılmaz gelışmeler yaşanacaktır Eger dunyanın yuz yıl ıçınde nasıl olacagını büseydık daha meraksız ve ısteksız yaşaıdık Bundan yuz yü once yaşayanlar da bugunku dunyada yaşamak ıstemezlerdı Yanı bır yeıde olumlu oluşumuz ıyı bır şey bence WUmut: Yemlıklen sadece bellı bır yere kadar kabullenebüdıgımız ıçın yenı teknık ve duşuncelerden korkuyoruz Bılım sınırlan zorluyor Fakat bu gelışme yalnızca çok az ınsan tarafindan takıp edüebılıyor Genetikçiler artık suur falan tanımıyorlar aanJd... Wilmut: Sız yenı bıyolojının potansıyellerınden soz edıyorsunuz Ornegın hayvanlann klonlanması hıç de yeterlı bır gelışme degıldır Insan kopyalama çalısmaları olasılıkla olu dogumlarla sonuçlanacaktır Bazı kopyalar yaşayabüır ama bunlar da pekâlâ hastalıklı olabılırler Hıç kımse nelerın yaşanacagını bılemıyor Mnliach: Fakat bu evrım ıçın de geçerlı Hıç kımse nasü gelıştığını bılmıyor Sonunda ben ve Jan VVılmut gıbı canlılar ortaya çıktı Ve sızın ıçınde bulundugunuz bıyolojık evrımm bugunku evresınde bır canhyı kopyalayabılmış olma nız da şunu gostenyor Klonlama doğaya aykırı degıldır Sırf bu yuzden de sız bunu başarabüdınız Wilmut: Gerçekten de araşürmd ve yenı teknıkler ge İLştırmek ınsdnın dogasında varolan bır durtu Fakat bu ıllâ kı onlan uygulamak zorunda oldugunu açıklamaz On yüdan bu yana doğacak çocugun cınsıyetıne karar verebılıyoruz Bazı bellı başlı kalıtım bozuklukları dışındd bu cınsıyet belırleme sı asla uygulanmamıştır Aynı tercıhı ınsanın kopyalanması konusunda da yapacagız Mnlisch: Bu bıraz naıv bır düşunce degıl mı? Insan yapabıldıgı her şeyı gunun bırınde gerçekleştırecektır Yok9 sa ınsan nıye aya gıttı kı Araştırmacılar tıph her şeyı dene yen 12 yaşınddkı çocuklar gıbıdır Dolly'nin klonlannıasından çok once Aldous Huxley'in "Yeni Guzel Dunya"sı gibi romanlar ortaya çıktı. Nasıl oluyor da moleküler biyolojinin yeni olanaklan edebiyatçılar tarafindan önceden keatirilebiliyor? Muliıch: Dunyadakı ılk heyecanlar her zaman kagıt ve kalemle başlamıştır Sonuçta Chartres Katedralı SnWü mut un klonlama başansı ve benım Prosedur adlı romanım da hepsı aynı kapıya çıkar Fakat aiz inıan eliyle yaratılan canlüan hep karanlıklara aürukluyorsunuz. Topraktan yaratılan Golam'i* katil yapıyoraunuz. Ölü maddelerden ilkel bir canlı yaratan kahramanımz kimyacı Victor Werker, bunu kendi çocuğunun hayatıyla ödüyor... Mulisch: ... çunku her şeyde bır uçurum var dır Büımın de ıkı yuzu var bırı aydınlık dıgen karan lıktır Victor VVerker o gune kadar yalnızca Tannnın ya 739/2 pabılecegı bır şeyı denıyor Gunun bırınde belkı yuz yü sonra ınsanı yaratabılırız lşte o zaman felsefî açıdan bır bunalım yaşanacaktır Siı kultur peaimlati miainiz yokaa? Mnliach: Hayır Teknıge karşı duyulan korkular an ya çalısıyorum Bu hafif kaos yenı şeyler bulmak ıçın ıyı bır ortam Benım ıçın konuşmak çok onemh Ancak o zaman bıhnçaltmdan yenı bır fikır çekıp çıkarabılıyorum Mnliach: Yanı sızın dınleyıcıye ıhtıyacınız var ? Wilmnt: Kesınlıkle BeUa benı hıç anlamıyorlar bıle, fakat dınlemelen onemlı benım ıçın Mulisch: Oysa yazar yalnızdır Onumdekı yazı taslagı bebek bense onun bakıcısıyım Bır bakıcı olarak onu odada yalnız bırakmamam gerekıyor Bebek agladıgı zaman da ona yardım edenm Hangisi toplum için daha önemlidir? Bilim mi, edebiyat mı? Mnliach: Ben bılım olduguna ınanıyorum Ama bırey ıçın edebiyat toplum ıçın bılım daha onemhdır de dıyebılırız WUmut: lşte problem burada Insan ıkı şey uzennde aynı anda duşunebümelı Neden tercıh yapmak zorundayız la' Sn. Mnliach bilimden eainleniyor. Edebiyatın da bilimi etkUedigi olnyor mu? Wilmut: Daha çok televızyon ızledıgım ıçın eşım benı daha çok okumam gerektıgı konusunda uyanyor Kısa sure once ıkı roman aldım Fakat kafamda yıgınla duşunce oldugu ıçın çok fazla ara vermek zorunda kalıyorum Genel olarak gerekenden az okudugumu duşunuyorum Mulisch: Iste sosyal ve dogal bılımler arasında yapılan hatalı bır ayırım Bu ayınmı yapanlar araştırmacıların rasyonel ve manukh kışıler olduklarına ınanıyorlar Buna karşı sanatçüar tumden duygulanyla hareket ederler Çok saçma bır saptama bu Araştırmacılar da yenı kuramlar gelıştınrken en az bızım kadar akla aykın ve duygusal duşunmek zorun dalar Ve ben bır roman uzennde çalıştıgımdd tıpkı Sn VVılmut un laboratuvarda araştırma yaptıgı gıbı ozenlı ve cıddı bır bıçımde yazmaya çalısıyorum Nllgün Ozbaşaran Dede Kaynak Spıegel 13/20001 Biyolog Wllmut ve Dolly "Yeni fiklrierden korkuyoruz" lamsızdır Amsterdam ve Haarlem arasında ılk tren ışlemeye başladıgında gazeteler şu şekılde manşetler atmıştı Tten aşı n surat yaptıgı ıçın yolcular havasız kalıp bogulabüırler "Prosedur", ölüm ve felâketi buluşturuyor. Mulisch: Bunun yazınsal nedenlerı var Ilk başta bır araştırmacı hakkında yazmayı duşunmemıştım bde Fakat so nuçta yazmak kışı ve roman arasında bır dıyalogdur Ve ba zen bır yon buldugumda roman şoyle dıyebüıyor Olmaz 1 başka bır yone kay Buna uymak zorundasınız Sanınm aynı şey bılım ıçın de geçerlı Wilmut: Dogru Işe once embrıyo hucrelennı araştırmakla başlamıstık ve hıçbır zaman yetışkın bır hayvanı kop yalayacagımızı duşunmemısük Araştırmacı olarak nereye varabılecegımızı bılmıyoruz Bu yuzden araştırmaları once den toplum ıçınde tartışmak yararsız ve rahatsız edıcıdır Ancak bılımın ne yonde gelışme gosterdığı bellı oldugu zaman bır tartşma başlayabüır Bir çok yazar veya aenariat, biyoteknik inaan üretinüne çok karamaar yaklaş tyor. Gelecegin inaanı Frankenatein veya Homunkulua gibi hilkat garibeleriyle betimlenmekte. Wilmut: Bunlar bellı bır noktaya kadar ışımı zorlaştın yor tabıı Ote yandan mıtler ve kurgular ınsanları gelecege hazırladık lan ıçın onemhdırler H Mulisch bır vızyon yaratarak gelecekle ılgılı sorular ıçın bır tarnşma zemını hazırlıyor Bu yuzden ınsanlar şımdıden uzlaşmaya zorlanıyorlar Olu maddelerden ınsan ureumı gunun bınnde gerçekleşecekor Ama bız belkı de hukmedemeyecegımız bır canlı yaratacagız Onun ıçın bu konuda şımdıden duşunmemızde fayda vardır Sizler yenilikler yaratan kiailerainiz. Bn fikirlere nasıl ulasıyorsunuz? Wilmut: Sn Muksch ben Yazar Harry Mulisch ve biyolog Jan VVılmut hmdır? Akh fantastık duşuncelerle dolu Mulisch unlu bır bıhm adamı olma hayalmı kurduğunda henuz onbeş yaşmdaydı Fakat bu amacını gerçeldeştırmek yenne okulu terk edıp yazar lığı seçen Mulisch m bıhme olan hayranhğı da hıçbır zaman tukenmedı Dıe Entdeckung des Hımmels (Gokyuzunun keşfı) adlı esenyle en çok satanlar hstesının başına yukselen yazar son roma nı Dıe Prozedur de (Prosedur) olu maddelerden bır canh yaratan araştırmacınm yaşamını anlatıyor Unlu kopya koyun Dolly nın kJon babası olan Jan Wilmut ıse bıyoteknolojı aianmdah bu başansmı Dolly Bıyoteknolojı ÇağıYazar Mulbdı: "Teknlkten korkmak naGınş adh htabında anlatıyor Araştırmacı şu sıralar koyunlan anlamsızdır" genetık açıdan değıstırmeye çahşıyor Değısıme uğrayan koyunlarm sutlennde tıpta kullanabüecek değerh proteınler ureyecek Smemada ınsan uretınv ( Andy Warhols Frankensteın 1974) Araştırmacılar bıldıklenru muhakkak gerçekleştıreceklerdır Slnemada tıuan üntlml ("Andy Warimh frankensteln", 1974): Araştırmacılar bildlklerinl muhakkak gerçekleftlreceklerdir" . I,»*<A ~ .