Katalog

larbesi Galaksllerin yeryüıünde açtığı krateHer Dünya'nm olufumuna lllfkln slmülasyon modelleHne örnek olustuntyor.(Ustte) Yanda Apollo'nun getlrdlğl Ay taşlan, CUnes Slsteml'ndekl çarpışmalara lllfkln çok değerll bllgller Içerlyor. 1975'de VVashıngton, Carnegıe Enstıtusu'nden George Wetherill, Uranus ve Neptun'den genye kalan parçaların bu geç, şıddeth bombardımana neden olduğu ükrını ortaya attı VVetherül e gore Uranus ve Neptun dığer geze genlerden sonra oluştugu ıçın bu mumkundu Bu gezegenlerın "planetesımal" denüen buz kaplı cı sımlenn gırdap gıbı donmesı sonucu olusfugu sanüıyor Saturn'un yorungesı dısında bu gezegen hammaddesı seyrek bır şeküde dagümış ve bır gezegen halıne gelınceye kadar aradan mıtyonlarca yü geçmışür Hahn bu konuda şunlan soyluyor' Uranus ve Neptun'ün olusumunu ıncelemek ıçın sunulasyon programlan kuranlar normal bır sure ıçınde bu gezegenlerı oluşturmayı henuz başaramadı Bılım adamlan bu gezegenlerın ne kadar sure ıçınde oluştugu konusunda henuz ortak bır goruşe varamadı" Bu gezegenler en sonunda oluştugu zaman gerıde kalan buz ve kayalar, katapulttan firlatümış gıbı uzayın dort bır yanına dagümış olabüır Bu maddelerın bazıları Guneş Sıstemı'nın sınırlan dışma çıkınca "Oort Bnlntu"na kaülmışür Bu bulutiar bugun kuyrukluyıldızlara kaynaklık edryor Buzlu parçaların bır kısmı Guneş Sıstemı'nın ıç kısımlarında tozu dumana katarak katakhzma yaratmıştir Wethenll bu fikn bügısayar sımulasyonuna uygulayınca boyle bır bombardunanın mumkun olabüecegını gordu Ancak zamanlama yanhştı Bombardıman 3 9 mılyar yü oncekı bır zaman aralıgında degü, çok daha genış bır sureye dagılmış olabüırdı Bu da Uranus Neptun teonsırun ay parçacıklarının tahmını yaşlarıyla uyum sağlamddıgını gostenyordu Bır kuşak sonra, Wetherıll'ın teonsı tekrar ele alında 1995 yüında Levıson Oort Bulutlan'nın oluşumunu test etmek ıçın yenı bır sımulasyon modelı olusturdu Istanstıksel tahmınlere dayanan VVethenll'ın orjınal modelının aksıne, Levıson gerçek sayüardan yararlandı Herhangı bır zaman düımı ıçınde her bır nesnenm yerçekımını ve nesnenm ne şeküde hareket edecegını hesapladı Daha sonra zamanı bıraz daha üerı kaydırarak tum hesaplamalan buna gore yemden ayarladı Levıson'un sımulasyonu Uranus ve Neptun'den kuyrukluyüdızlann fırlatüdıgını varsayıyordu Levıson, buyuk bır şaşkınlıkla bu buzul parçalannın Guneş Sıstemı'nın ıç kısımlarına doğru yol aldıgını gordu Bu da geç bombardıman zamanına denk gehyordu Levıson "Icarus" ısımh dergının hazıran sayısında yer alan araştırma raporunda şu ıfadelere yer verıyordu "Uranus ve Saturn yanm müyar yü gecıkme üe Guneş Sıstemı nde yer aldüar Burüar 700 müyon yü sonra krıtüc bır buyukluğe erışınce kutleçehmlen buzlu planetesımal'len ıçe dogru firlatacak duzeye çıkü Bunlardan 20 tanesı Ay'a ve Dunya'ya çarptı Bu arada tuhaf bır doga olayı meydana geldı Mars'a duşen buzlu parçalar, Kızü Gezegen'ın yuzeyınde suyun oluşması ıçın gereklı olan karbon dıoksıdı atmosfere saldüar Boylece Uranus ve Neptun'den firlatüan cısımler Yeryuzu'ndekı ük organızmaları bozguna ugratırken, Mars'ta yaşamın temehnı atmış olabüır" Reyhan Oksay 7Nısan2001 NewScıenüst Sevgi Üstüne Doğan Cüceloğlu Anne kızını seviyor mu? Yolda gorduğunuz sıradan vatandaşa su durumu anlatın: Anne kızının tabağına dort köfte koyuyor ve kızına bu kofteleri bitirmesini soyluyor. Ne var ki kız iki kofte yedikten sonra, "Anne ben doydum, dığer ikı kofteyi yiyemiyeceğim," diyor. Anne, "Hayır doymadın, koftelerini bitireceksin; senın zayıflayıp hasta olmanı istemiyorum. Dort kofteyi de yiyeceksın," diyor. Ve soru: Bu anne kızını seviyor mu? Anne kızını seviyor mu? Anne kızının koftelen yemesını istıyor; niçin? Onun zayıflayıp hasta olmaması için, sağlıklı bir çocuk olması için. Çocuğunun sağlıklı olmasını nıçin istiyor? Çocuğunu sevdığı için. Peki çocuk neden diğer ıkı kofteyi yemek ıstemıyor? Doyduğu için. Ama anne çocuğa doyup doymadığına karar verme yetkisini vermiyor. Nıçin? Çunku çocuğunun doyduğunu anlayacak bir yetiye sahip olduğuna inanmıyor. Burada ilginç bir durum ortaya çıkıyor: Bu anne evdeki kedinin doyup doymadığını bilebilecek bir yetiye sahip olduğuna inanır. Yani kediyi, "sen doyup doymadığını bılmezsın, haydı ye!" diye zorlamaz. Demek oluyor kı evdeki kedi bu çocuktan daha donanımlı (eğer istersenız donanımlı yerine yeteneklı veya akıllı gibı kelimelerde kullanabilirsınız) goruluyor. Pekı neden toplumumuzda kızına, "Sen bır kediden daha az donanımlısın (akıllısın veya yeteneklisin!)" diyen bir ananın sevgisinden birçok kımse şuphe etmez? Çunku, "sen doyup doymadığını bilmezsin, haydi yel" diyen ananın bu sozünun altında neler yattığını anlayaabilecek bilişsel donanıma birçok kimse sahip değıldır. Bızdekı donanım, 'anne evladının ne yapıp ne yapamayacağını biliri' algılamasına goturur. Peki bu çocuk ne yapmalı ki yıyecek konusunda kedi kadar akıllı olduğunu anasına kanıtlayabilsın? Yapabileceği hiç birşey yok. Kız çocuğu kaderinin kurbanı olmuş durumdadır ve bu kafesten çıkması mumkun değildir. Ne demek kaderinin kurbanı olması? Insan bedeninin nasıl çalıştığı bilmeyen bir anneye sahip olma kaderidir sozunu ettiğim. Gerçek sudur ki, insan vücudu muthiş bir donanmıslık içinde çalışır; boylece insan aç olduğunu, yorgun olduğunu, susuz veya uykusuz olduğunu doğrudan bilir. Ayrıca doyduğunu, yeteri kadar dinlendiğini, yeteri kadar uyuduğunu veya yeteri kadar su içtiğini de doğrudan anlayabilir. "Açtım ama doydum," diyen bir yetişkine, "Nereden biliyorsun doyduğunu, nasıl ölçtün?" diye sorarsanız sizln aklınızdan bir zorunuz olduğunu dusünurledr. Aklınızdan bir zorunuz olduğunu dusunurler çunku her insanın aç veya tok olduğunu doğrudan bıldığini çoğunluk bilır. Bu çocuk annesinin tutumunu sorgusuz sualsiz kabul ettiği zaman annesine bağımlı bir insan olarak yetişecektir; "Anne su içeyim mi? Anne benim karnım acıktı mı?" gibı ilk bakışta çok tuhaf görünen tutumlardan başlayarak daha sonra "Anne hangi mesleği, eşi, evi, kitabı seçeyim?"e kadar giden sosyal yasamda sık sık gordüğumuz davranışlara kadar gidecektir. Çocuğunu gerçekten seven anne çocuğunun kendislne bu kadar bağımlı olmasını neden istesin ki? Birisisinin kendisine bağımlı olmasını isteyen kısı kendıne ozgu nedenlerden dolayı karsıdakinin kendine bağımlı olmasını ister. Çocuğa ozgu nedenlerden dolayı değil, anne kendine ozgu nedenlerden dolayı çocuğunun bağımlı olmasını ister. Her anne ıçın bu nedenler değisik olabilir; kimi kendi çocukluğundan gelen bağımlıiık aiıskanlığını, kimi varolusunun anlamsızlığını, kimi de kocasıyla iliskisinden doğan mutsuzluğu doldurma .çabasındadır. Ama, bu nedenlerin hiç biri iliskiye çocuğu sevmeye donuk bir bilinç getirmezler. Anne kendine ozgu nedenler ile çocuğu bağımlı kılmaya giriştığinde çocuğun kendi ozu onurlandırılmamaktadır. Halbuki sevgi, bir insanın olabileceğinin en iyisini olmasına, gelişmesine olanak sağlamaya kendini adamaktır. Annenın bilinci böyle bir sevgi anlayısından uzaktır. Toplumumuzdaki birçok insan da, annenın bilindnin gerçek sevgiden yoksun olduğunu kavramada yetersiz kalmaktadır. Bu anne gerçek sevgi bilincine erismıs biri olarak nasıl konuşurdu? Diğer ornekleri de irdeledikten sonra bu sorunun cevabına doneceğiz. 739/1 ? Ay yüzeylndekl küçük kraker ve tepeclkler