Katalog

İzmir Büyük Kanal Projesi 1 994'te Yenı Asır gazetesıne bır mektup yazmış, Izmır Korfezı'nm çok pıs koktugunu, yakınından geçerken sankı burnumuzun duştugunu belırtmıstım 0 sıralarda Izmır Korfezı'nde necaset kanştınlıyordu Korfez, ufku dar bügısız sıyasetçı, burokrat ve teknokratlann kurbanı olmuştu Guya çücanlan lagım çamurunun havalandınlması ve denız akmnsıyla gıdenlecegı tasarlanmıştı Ustelık korfez temızlıgı ışı yabancı firmalara dovız karşüıgı ıhale edümıştı Parasal kaynaklanmız, gozler onunde heba edüıyordu Izmır Korfezı ıçın tek kurtuluşun kuşaklama kanalı projesı olabüecegını vurgulamışnm Daha sonra Izmır Buyuk Kanal Projesı gundeme geldı. Şımdüerde bu proje hızla gerçekleşurüıyor Ama atık su antma tesıs alanlanndakı uygulamalar da korfez kırlüıgının onlenmesı kadar son derece onemlıdir Başka bır deyısle yenıden denız kırlüıgı olasüıgı nedenıyle ügı beklıyor Çunku kuşaklama kanalıyla gelecek auk sular sade ce evsel auklan ıçeren karmaşık bır yapıya sahıpnr Bu nedenle uygulanması duşunulen biyolojik okaidasyon yontemıyle su antma ıslemı kesmlüde başarüı olmayacakt r Fızücsel, kımyasal ve bıyolojık ışlemler gerekecektır Bu yontemlenn bır arada uygulanması ıse palaL ve zaman alıadır Ornegın Israü'de Tel Avıv kenunın ahk sulan yaklaşık 80 km uzaklıktala Dan bolgesınde bınncü (fizücsel), üancü (kımyasal) ve uçuncul (bıyolojık) ışlemlerden geçırüerek antüıyor Aynca antümış sulardakı çozunmuş oksıjen, kımyasal ve bıyolojüc oksıjen gereksınımı, mıkrobıyolojık, hıjyenık vb gıbı parametreler olçuluyor Su dennlıgıne bağlı olarak da denız suyundakı çozunmuş oksıjen ve hıdrojen sulfur konsantrasyonu surelı olarak grafiklenıyor Antümış sular ıse tanmsal sulama ve Tel Avıv kenünde kullanma suyu olarak yeraden degerlendırüıyor Çevresel projeler her şeyden once ınsana ve doğaya yapüan yaünm ve hızmetlerdır 0 nedenle soz konusu kuşaklama kanal projesı ve atık su antma tesıslen bır bufun olarak ele almmalıdır Kuşaklama kanal projesının bıleşenlerı mutlaka boşaltm ayagı olan denızden menbaya 1 dogru duşunulmelıdır Bu proje ıstımı arkadan gelsın Duşuncesını taşımayacak kadar agır ve onemlı bır uygulama olacaknr Doga olanaklan akla ve büıme uygun olarak kullanılırsa yararlıdır Çunku dogadakı olaylar, doga yasalan ve karmaşık bır sıstem ıçensınde yurur Doğal dengenın korunması ve guvenlıgının on koşulu, kaynaklan dogru kuUanmaya baghdır Bugun ne yazık h ulkemızde atk su antma tesıslen ve taşınabılır cıhazlan ücan amaca donuşmuştur Çevre koruma eylemınden para cezası kesme ve kapatma anlaşılmaktadır Ote yandan Turkıye'de sanayı ve ımar polıtıkalan yanlıştr Gelışıguzel, dagınık, sermaye bınkımı kısıtlı bıreysel gınşımcüıge fırsat veren ve toplu (organıze) olmayan sanayıleşme teşvık edılmektedır Çevresel etkı degerlendırümesı (ÇED kavramı da burokratık bır ışlemı aşma eylemınden oteye gıdememışür Kaş yaparken goz ekonomısmm, Turkıye'nın bugunu ve gelecegı oldugu unutulmamahdır Çevrecüık, bır toplumsal sorumluluktur Ügı bılgı, ızleme denetleme, karar verme ve yapttnm ıster Başıbozuk sanayıleşme ve yapılaşma tum canlılann beslenme ve yaşam ortamlannın baş duşmanıdır Bugun çarpık sanayüeşmenın sancılannı Gedız kırhlıgındekı balık olumlerıyle yaşıyoruz Gedız nehrı balıklannın olum takvımı çok ılgınç1 Ozellıkle yagmurlu gunlerde toplu olumlerı tercıh edıyorlar Bu hareket elbette 'Yagmurlu Gunlerı Seç Kapaklan Aç1" duşuncesının bır urunu Bu ışı devlet de yapıyor, ozel sektor de 1 Fahrettin Kabukçu Zır Yuk Muh Adlıye LojmanlanMamsd TÜRKÇENİN ÜRETKENLİĞİ T urkçe, kımı kışüenn ve çevrelenn duşundugu gıbı, çag? daş uygarhga yetmeyen, yoksul bır dü mıdır Yoksa, sanüanm aksıne, yaşanun her alanına uzanma yetenegın7 de olan, uretken bır dü mıdır Bızce Turkçe, yenı araçlan, gereçlen, eylemlen, kavramlan karşüama yonunden, oldukça ustun ozellıklen olan bır düdır Turkçe'de yenı bır sozcuk, ad ya da eylem koklenne, gov delenne "yapım eklerı" geürüerek, ya da "bırleşnrme" yoluyla olusturulur Bügın, duygulu, yapüanma, yurttaşlık, gozlemcılık; denızalü, bıçerdover, bügısayar gıbı Turkçe'ye bu turetme ve bırleşnrme açısından baktıgımızda, toplam 126 yapım ekı goruyoruz (1) Ve Turkçe sozvarlıgının yaklaşık %85'ını, bu yapım eklenyle turetümış sozcukler oluşturmaktadır(2). Bu da, bırüerce sozcuk anlamına gelır Yazım Küavuzu üe Turkçe Sozluk'te yapüan araştrmalar sonucunda da, 1977 verüenne gore, 2800'den çok büeşık sozcuk saptanmışnr (3) Kuşkusuz, aradan geçen yırmı uç yüda, bu sayı daha da artmışnr Aynca, Turkçe Sozluk'u şoyle bır kanşnrdıgımızda, pekçok sozcugun çok arüamlüüc kazandığını gormekteyız Sozgelımı, GOZ sozcugunu kok anlamlan, turevlerı, büeşüderı, tenmlen, deyımlen bakımından ele aldıgımızda, karşımıza Çukurova topraklan kadar verırrüı bır varsühk çıkmaktadır "Goz"un koke baglı 15 degışık anlamı, 30 turevı, 20 büeşıgı 44terımı, 191 deyımı vardır(4) Bu, varsühk degü de nedır? Aynca, Turkçe Sozluk'te "akü(us)" ve onunla yakından ügüı olan 'duşunmek, anlamak, bümek" sozcuklen üe "us"un kaynagı olan beynın yonettıgı ve ınsanlar ıçın yaşamsal onemı olan "kulak burun, dü ve el" sozcuklen de, oldukça genış kapsamh bır anlam zengırüıgıne ulaşmıştır Soz dagarcında "akla" ve onunla yakından ügüı kavramlara bu derüı genış yer veren bır ulus, büım alanında uluslararası olçekte belırlı bır duzeyı tutturamamışsa, bunun nedenını ' yeteneksızlıkte" degü, başka etmenlerde aramak gerekır Turkçe sozcuklerdekı çok arüamlüıgı, şımdı de bır ornekle somutlamaya çahşahm Sozgelımı, ACI sozcugunu degış± anlamlara gelecek bıçımde, tumcelerde kullanalım • Bır bıber yedım, acısı hâlâ geçmedı • Acı sozler, benı tauı canımdan usandırdı, • Adamda çok acı kuvvet var • Ana, çocuğunun acısına dayanamadı • Bır acı ruzgâr estı • Acı haber tez duyulur • Arkadaşıma yardım edememek, bana çok acı verdı. gıbı Konuya başka açüardan da baküabüır Ancak, bu kısa değerlendırme büe, Turkçe'ye yuzeyden bakanlann soyledıgı gıbı, düımızm "yoksul" oldugunu degü, "varsü" oldugunu ve uretkenlığı nedenıyle daha da varsülaşmaya yatkın oldugunu gostermeye yeter Duraklama devri Cumhunyet Büım Teknık (CBT) dergısının 10 Şubat 2001 tarıhlı 7325 sayısında yer alan, Prof Dr Metın Balcı ımzalı "Türkiye Bllimsel Araftırmalarda Duraklam a Devrine Giıdi" başlıklı makaleye katkı olarak go ruşlenmı sunmak ısnyorum Sayın Balcı'nın dıle getırdıgı tespıtlere katüıyorum AslındaProf Balcınınyansıtügısorunlar akademıkçevrelerde yıllardır tartışılan konulardır Ancak nedenlen büındığı halde, kalıcı çozum yollan bır turlu hayata geçınlememısnr Makaledekı ıkı noktaya dıkkat çekmek ısuyorum I Yazıda belırtlen "unversıte ogreum uyehgı ulkemızde 'kolay meslek'ur" goruşune hak vennemek elde degıl Bugunku unıversıter sıstemde, ogretım uyehgıne atanma ve yukseltılme ıçın, adaydan adaya, junden junye, rektorden rektore, umversıteden unıversıteye gore degışmeyen somut büımsel knterler yoktur Profesorluk ıçın do~ çenuıkte 5 yü bekleme ve dıl sınavında 70 puan dışında ozgun çabşma, dış yayın, sıtasyon vb knterlerm hıç bın "gerek ve şart" degüdır Dolayısıyla ogretım gorevlısı ya da yardımcı doçent kadrosuyla unıversıteye bır şekılde adımını atan kışı, erunde sonunda bır gun "profesor" olacaktır Büımsel yetersızbkten dolayı doçent olamamış 'yardıma doçent' ya da profesorluğe atanamamış doçent sayısı bırüerce ogreüm uyesı ıçınde kaç tanedır' Unıversıtedekı lısans ogreümı dısında, hıçbır şeküde unıversıteye ugramayarak, ders vermeyerek, ogrena yetştırmeyerek yanı hıçbır 'unıversıte yapüanması' ıçınde yer almaksızın, yülar sonra unıversıteye ük kez hem de 'profesor' olarak donmek Turkıye'de mumkundur Ozellıkle üp alanında bu şeküdekı profesorluğun orneklen azımsanmayacak sayıdadır Hatta bunun bır adım otesıne gıdüerek, profesorluk unvanını alır almaz tekrar unıversıte dışı duruma donen 'hullecı profesorlenn' oldugu da bır gerçektır II Saym Prof Balcı'nın makalesınde degınmek ıstedıgım ve benım ıçın ozel olan üancı konu şudur "Çogu unıversıtelenmızde cıddı atama knterlen uygulanırken, bugun, yukseltümede hıçbır knten olmayan kışüen bekleme surelen dolduktan sonra 'terfı ettınlen unıversıtelenmız de mevcuttur ' fla unıversıtede toplam 11 yıl suren ogrenm uyelıgmden 6 ay once ıstıfa ettım Şımdı serbest hekımlık yapıyorum Istıfa gerekçem yukandakı alıntının ıçındedır1 Çozumun tek yolu unıversıter sıstemı kışüere degü, büıme dayanan somut olçutlerle yenıden yapılandırmaktır YOK'te esmeye başlayan degışım ruzgârlanndan beklennmız budur Prof. Dr. Nadir Paksoy lzmıtKocaelı (cıtographıca@aırcom) Ercan özgür Marmara Unıversıtesı Ataturk Egıüm Fakultesi Turk Düı ve Edebıyaü Bolumu Kaynaklar 1 Muharrem Ergm, Turk Dü Bügısı, Ist Unı Ed FakYay lst 1972 2 Sevgı Ozel, Turkıye Turkçesınde Sozcuk Turetme ve Büesürme, TDKYay ,Ank 1977 3 agy 4 Buyuk Larousse Sozluk ve Ansıklopedısı GOZ maddesı, Gelışım Yayınlan LeventIST 730/1S