Katalog

Ooof off Line Bir eHalk Devrimi: P2P Tanol Türkoğlu (Jano(T&wtıooxom) Ortasında "2" rakamı olan uç karakterh kısaltmalar, ozellıkle encaret ıle bırlıkte gundeme geldı Once B2C olarak başladı Daha sonra bunu B2B ve C2C ızledı Tum bunlar alıcı ıle saücıyı belırten bır tıcarı surecı gostermek uzere kullanılan kısaltmalar Perakendecılık olarak bıldıgımız sureç B2C ıle, toptancılık olarak büdıgımız ıse B2B ıle gostenlmekte C2C ıse daha zıyade "mal takası"na karşılık gelmek uzere yola çıkıp, daha sonra ışı B2Cvan hale getiren bır sureç Oysa geçttgımız yıl, hıç de ncan amaç gutmeyen bazı oluşumlar Internet uzerınde boy gosterdı ve karşımıza bambaşka bır kavramı çıkarcı P2P. Pe«rtoPeer'ın kısaltması olarak kullanılan P2P, kısaca ıkı kışı arasındakı alısvenşı sımgelıyor Ahşverış derken kastetmek ıstedıgım şey ıkı partı arasında tek yonlu ya da ıkı yonlu olarak elektronık bır metanm yer degıştırmesı Ancak ne yazık kı bu eylemın amacı tıcarı degıl1 Işte belkı de bu nedenle bu eyleme konu olan elektronık metanm soz sahıbı olan kurum ve kuruluşlar ıle P2P ortamı kuruculan arasında manılmaz bır savaş soz konusu turlu dosya alış verışı yapılabılır Napster'ın başı uzun suredır muzık endustnsı ıle dertte Çunku bu modelın, muzık CD sanşlannı olumsuz yonde etkıleyecegıne olan ınanç çok yuksek Oysa bunun gerısınde asü yatan sebep, CD sanşlanndan buyuk paralar kazanan yapımcı ürmalann ugrayacagı zarar Bır muzık albumunden, o muzıgı yapan sanatçıya gıden oran %10 crvannda Mevcut durumda sanatçının bır album yapması ve bunu 1020 dolar arasında satması standardı var Oysa sanal dunyanın kolaylaştırmasıyla sanatçılar, aracı firmalara gereksınım duymadan ve album bazında degıl de parça şarkı) bazında uretım yapabılırler Kendı web sıtelerınden satış yapıp, Napster gıbı ortamlarla da farklı platformlarda anlaşmalar ımzalayarak, bu ortamlarda şarkılannın ucretsız el degışhrmesıne ızın verebüırler Şımdılık muzık pıyasasının dunya devlen sanatçılan sındırmış durumda Napster ıle olan dava neredeyse Mıcrosoft ıle ABD'nın arasındakı dava kadar populer olmuş durumda Son hamle olarak Napster, karşı tarafa biı milyar dolar teklıfetu Davadan vazgeçmelen ıçın Ebette kı basıt bır startup firma olan Napster bunu cepten finans etmeyecek Daha zıyade P2P surecının alnn yumurtlayacak bır tavuk oldugunu goren yaünmcılann destegı soz konusu. İLGİLİ5İTELERE HEMEN ULAŞMAK Pek çok kışı kullanmaya alışmamış olsa da, arama motorlarındo bakmakta olduğunuz web sayfasının benzeri siteleri hemen getırme seçeneği var. Google.com'da bu olanak related://webadresı şeklınde bir adresi yazmanızla kullanılır hale geliyor. Ömeğin amazon.com benzeri siteleri gormek istiyonunuz related:http//amazon.com yazıyonunuz. Altavista'da da "like" sozcuğu ile kullanılan benzer bır olanak var. ÇIKARSAMA MOTORLARI Internet üzerinde istediğiniz bilgilere ulasmanıza yardım eden yazılımlara arama motoru deniyor. Arama motorlarının ozelliklen sureklı gelistırılıyor; aynca yenı arama motorlan, siteleri ortaya çıkıyor. Bu konuda bir başka yardıma yazılım turu belırttiğiniz sözcükleri aramadan ote işler yapıyor. Çıkarsama motorlan denebılecek bu yazılımlar sızin neyle ılgılendığınızı saptayıp o konuyla ılgılı sıtelen bır pencere ıçınde listeliyorlar. Boylece, eğer bir çıkarsama motorunu aktif etmişseniz, siz Internet'te bir sayfayı incelerken o yazılım da o sayfayı inceliyor ve konusunun neyle ilgili oldugunu anladıktan sonra o konuyla ılgılı sıtelen buluyor. O sayfada incelemeniz bıtmeden yanda (istediğiniz köşede) duran kuçük bir pencerede konuyla ilgili başka sıtelerın adreslerı hazır oluyor. Eğer bır konuyla ilgili araştırma yapıyorsanız bu şekılde bır yardım çok ışinize yarayabilir, işınızi hızlandırabilir. Bu tur yazılımlann geleceğin arama motorlannın çekırdeğini oluşturduğu soyleniyor. Yani arama sozcuk temelinde değil, konu temelinde yapılacak. Bu tur ucretsız yazılımlardan biri olan kenfln'i kenjin.com'dan alabilirsiniz. Kenjin japonca "akıllı adam" anlamına geliyor. Bu durumda "akıllı izleyici". Kenjin yalnızca web sayfanızı incelemekle kalmıyor; yazdıklannızı da inceliyor. Kenjin açıkken bir şeyler yazanamz; yazdığınız metinle ilişkili site onerilerini göruyorsunuz. Bu tür bir başka yazılım PurpleYogi yazılımı. PurpleYogı de benzer şekilde çalışıyor. Ancak o sizin yazdığınız metin temelinde onenlerde bulunmuyor. Purpleyogi'nin yaratıcısı Rakes Mathur Hindistan'lı bir yazılım uzmanı. Geliştirdiği bır satış teknolojısinı amazon.com'a satarak buyuk bir servet sahıbı olduğu bılmıyor. Purpleyogı'yi www.purpleyoçLcom'don alabilininiz. Bu tur P2P eylemıne konu olan emetalar ıçınde en populer olanı, MP3 formatada hazırlanmıs olan muzık parçalan Aslında "felsefik" duzeyde bence bu degıştokuşun arkadaşlar arasındakı cd/kaset degış tokuşundan bır farkı yok 80'h yülarda ozellıkle yaNapster gıbı faalıyet gosteren ve bu alanda populer bancı muzık albumlenrun Turkıyede yayınlanmadıgı olan dığer ıkı oluşum ıse Gnutella ıle Fre«n«t. donemde pek yaygın olan bır egıhm vardı Bır şeküGnutella modehnde Napsterdan bıraz daha farklüık de o muzık albumune sahıp olan kışı, onu kasede çekerek talep eden arkadaşma kopyalardı Bu eylem hıçbır zaman yasa dısı olmamıstı Çunku bu kopyalama ışı para kar%" ,mı ınn»l Wm şılıgı yapılan ncarı bır eylem degüdı Aynca prankte de kımın neyı kopyaladıgını takıp etmek olası olmadıgından bu hiçbır zaman akla gelmedı büe GNUTELLA ve FREENET i Şımdı fizıksel yaşam sureçlenmızı Internete aktardıgımızda, hacmın buyumesı ve bır kışıden dığerıne kopyalama şeklinde bır masumanelıgın suıstımal edüme olasüıgınm yuksek olması nedenıyle, telıf hakkı sahıplen P2Pcüere cephe almış durumdalar Tüm bu yazılımlarla ilgili en önemli nokta şu: Size ilgilendiğiniz konularda en çok yardım edenler sizi en sıkı şekilde ızleyenler oluyor. Teknobjı dünyasında çoğu zaman herşey izlenmeniz ve bir yerlerde profilinizin çıkanlması pahasına oluyor. Bu profiller de pazarlamacılara satılıyor. Tum bunlar onem taşımıyor dersenız, bu tur olanaklan rahatça kullanın; değilse tedbirierinizi alarak kullanmayı da kullanmamayı seçebilirsiniz. CÜÇLÜ ARAMA SİTESİİZLEMEDE var Burada da lokal bılgısayara bır yazüım kurulması ve Gnutella dunyası ıle paylaşılacak dosyalann klasoru kullanıcı taraundan behrlenmekte Ancak bu klasorde yer alan dosya ısımlen Napster gıbı ortak bır yere gondenlmıyor Bır Gnutella kullanıcısı arama yaptıgında, ıslem en yakm bır başka gnutella uyesı bılgısayara gıdıyor, o bılgısayarda aranan dosya yoksa bır sonrakıne ulaşılıyor Ilk bulunan noktada arama duruyor Bu orneklerde de temel motvasyon noktası MP3 dosyalan Ancak teorık olarak bakıldıgında her turlu dosya transfen bu sayede yapılabılır Devrımlerı halkm yapması gıderek ozlemle anılan bır olgu halıne gelmeye başladı Bır yandan her turlu olasılık hesaplamalanyla bu tur devnmler yapmak ısteyen eışbılenler, bır yanda basıt gereksınımlen çozmek uzere yola çıkıp, devnmsel bır hatoe gelmış P2P modelı Bakalım o da ücanleşnnlmeden once, nereye kadar genışleyebılecek, ne tur başanlar elde edecek' Bu yazı ıle ılgüı web sıtelen: http, //www. napater. com http.//wwwfti^natproıact.Qi'a http,//aflarr;h.vahoo,com/bin/aflarch?p=anutftlla Pek çokhizmet sitesinde kişisel bilgilerinizi yakalama çabası var. Bu tip bir çabası olduğu söylenenlerden biri de Google. Google'ın araç çubuğu eklentisinin kişinin gittiği tum siteleri kaydettiği ve arama ve gezme alışkanlıklannı analız ettıği bıldiriliyor. Google'ın bu araç çubuğu eki yenı gelılştinldi. Kişisel bılgılerı koruma yanlılan ucretsız yazılı eklenn sakıncasına karşı uyarıda bulunmakta gecikmediler. Aynntılar şu adreste: http://two.diçital.cnetcom/cçlbin2/fh?)meBMD0CİWw0U0ZçIa NAPSTER ve ÇALIŞMA MODELİ Bu savaşın başını, P2P konusunun bayragı hahne gelmış olan Napster çekıyor Napster temelde MP3 dosyalannın Internet uzerınde Napster yazılımına sahıp kışıler arasında degış tokuş ortamını saglamakta Sureç şu şekılde ışlemektedır Napster yazıknıru bılgısayanna kuran kışı, o bılgısayarı uzerınde, dığer Napster kullanıcılan ıle paylaşmak ıstedıgı (varsa) MP3 dosyalannın oldugu klasoru belırlemektedır Klasor ve ıçındekı MP3 dosyalan bılgısı Napster1 ın ana bılgısdyanna ışlenmektedır Ancak MP3 dosyalannın kendısı kopyalanmamaktadır Bır başka kullanıcı Napsterda arama yapmak ıstedıgınde, merkezdekı verıtabanında yer alan bu kayıtlar aranmakta ve kımın klasorunde aranan dosya varsa o bılgı arayan uyeye ıleülmektedır Arama yapan kışı lısteden herhangı bır uyeyı seçerek onun bılgısayanndala klasorden dosyayı kendı bılgısayanna ındırebüır Tkbıı o sırada karşı tarann bılgısayan kapalıysa bu ıslem yapılamaz Burada goruldugu gıbı ikl temel öıellik vardır Bınncısı dosya transfen kesınlıkle ıkı kışı arasında gerçekleşmektedır Napster ne dosyalan saklamakta ne de bu ıslemden para almaktadır Dancı onemh ozellık ıse bu mekaruzma sayesınde sadece MP3 degıl, her WEB SİTESİ KAYIT YERLERİ Bir web sayfanız varsa, ya da bır web sayfasına sahip olmayı duşunüyorsanız, ona bir ad verdığınızde bu adı nasıl kaydettıreceğınızı bılmeniz gerekiyor. Sonu .tr ile biten alan adları için http://www.dns.metu.edu.tr adresine başvuruluyor. Sonu .tr olması gerekmeyen isimler için çeşıtlı alan adı kayıt kuruluşlan var. Bunlarla ilgili bilgi almak ve ucretleri kıyaslamak için şu adrese bakabilırsiniz: http://one.dicital.aiet.com/ccl.bln1/flo7YmeBtyH0tNb0k0eRMI MP3 ÇALAR SONIQUE Ucretsiz olarak alabileceğiniz bir MP3 çalar anyorsanız Sonique adlı yazılımı Intemet'ten alabilirsiniz. 2.6 MB yer kaplayan Sonique MP3'len, Windows Medıa dosyalannı çalıyor, CD'len kullanıyor. 1.9 no.lu sunımünde guncellenmiş bir MP3 kod çözucu, yeni bir MP3 koleksiyonu duzenleyici ve başka bazı iyileştirmeler var. Bu yazılımla ilgili adres şoyle: http://one.dlcltal.cnet.com/cglbln1/tlafymeBe3QMIIFQuODIK4 Nezlhe Bahar 730/14