Katalog

Sinirbilimde son gelişmeler Cilt ve kemik iliğl hücrelerinin nöronlara dönüşebildiğini keşfeden bilim adamlan, felç, Alzheimer, Parkinson gibi tedavisi şimdilik mümkün olmayan nörolojik hastalıklar konusunda umutlarm yeşermesine neden olurken, bazı bilim adamları bu konuda fazla iyimser olunmaması yönünde uyarıda bulunuyor. çan fare veya maymunlara bugune dek pek çok kereler hucre naklı yapümasına karşın bu sorulann yanıtları henuz büınmıyor, çunku hayvan deneylennden elde edüen sonuçlar ınsanlarda tumuyle farklı bır rota çızebüır Laboratuvarlarda ınsan beynının gn maddesını gelıştırme fikrı henuz emekleme aşamasında Black'ın gazetecüere açıkladıgı gıbı "Bu hücreler o kadar hızh buyuyor kı ızlemekte guçluk çehyoruz'' Ancak VVoodbury bunun yalnızca sıçanlar ıçın geçerh olduguna dückat çekıyor, çunku ınsan üıgınden elde edüen kok hucrelen dort jenerasyon sonra bolunmekten vazgeçıyor Calıforrua Menlo Park'tan Geron adh bıyoteknolojı şırketınden büım adamlan, New Orleans'takı toplantıda ınsan embnyosundan alınan kok hucrelenrun 250 jenerasyon sonra dahı bolunmeye devam etüguu büdudı Ancak ınsandan alınan kok hucrelennı sıçanlara enjekte ettüden zaman hücreler nöronlara donuşme başansmı gosteremedı, daha da kotusu çevredekı beyuı dokusu olmeye başladı Kok hucrelenrun ınsanlar uzennde deneme çalışmalarına başlamadan once yararlannın yan etküennden daha baskın oldugunun kanıtlanması gerekıyor Bugune dek gelişmeler yalnızca hayvanlar uzennde surdurulen deneyler ıle sınırlı kaldı, bunlar olçulebüır sonuçlar olmakla bırlıkte nıtelık açısından yetersız Ornegın felçlı fare bacaklannı hareket etnrebümekle bırlıkte ayaga kalkamıyor Zunh Unıversıtesı'nden Martin E. Schwab bu konuda şoyle konuşuyor "Bu yetersız sonuçlara dayanarak ınsanlar uzennde deneyler yapmaya kalkmak üp etigı açısından onaylanamaz" Kok hucrelen gızı çozulmedıkçe tıp alanında yararlı olamayacak Bu temel gız de şoyle açıklanabüır hsan vucudunun dışındakı koşullar ^e metabolızmık kurgu ınsan vucudundakı kok hucrelenrun kaderını nasü çızer ? Bu gızı çozebılmek ıçın smırbılımcıler, hangı beyın hucreleruıuı norona donuştugunu ortaya çıkartmak zorundadu" 1 \a yü once Calıforrua La Jolla Salk Enstıtusu'nden norolog Fred H. Gage ve meslektaşlan, ınsan beynının bır kez erışkın evreye gırdıkten sonra yenı noronlar uretmeyecegıne dışkın yerleşık goruşe karşı çıkınca norologlar ayaga kalkü Ne var kı kok hucrelerı ue ılgıh yenı gozlemler açıklandıkça bu goruşe karşı çıkanlar yavaş yavaş seslenru kısmak zorunda kaldüar Olgunlaşmamış hucre olarak rutelendınlen kok hucrelen, sureklı bolunerek, aralannda noronların da bulundugu, degışık turde dokulara donuşebüırler Çalışmalar üerledıkçe kok hucrelenrun sanüdıgından daha esnek ve çevresme daha uyumlu oldugu ortaya çıktı Kasım 2000'de New Orleans'ta bıraraya gelen sınırbüımcıler hastanın cüt ve ılık hucrelennden uretılmış noronların Parkinson, Alzheimer, MS (mültlple skleroz), felç veya travma nedenıyle hasar goren sınırlerın yerıne nakledılebüecegı olasüıgını dıle geürdıler Dunyanın onde gelen basın organları bu haberı sınırbüımde yenı umutlar başlıgı altında duyurdular uzennde ıncelemelerde bulundu Dıger bır grup travma geçırrruş bır sıçan uzerınde çalışü Benzer şeküde farklı gruplar Alzheimer belırülen gosteren sıçanlar, felç geçıren maymunlar uzennde deneylennı surdurdu Belden aşagısı felç olmuş kemırgenler uzennde surdurulen deneylenn uçunde kok hucrelen enjekte edüen hayvanlar kontrol grubuna gore daha fazla sayıda fonksıyona kavuştu johns Hopkıns Unıversıtesı'nden Jeffrey Rothstein, Sürpriz gelişmeler Ne var kı aynntılara bır göz aülınca umutlarm bıraz erken yeşerdıgı goruldu Son yıllarda yapılan araştırmalar kok hucrelerıne üışkın uç şaşırtıcı ozellıgı daha ortaya çıkartınca, olası bırçok tedavı şeklını gundeme getırdı Ancak bu gelişmeler yanıtlanması zor pek çok soruyu da beraberınde getınyor Soz konusu uç ozellıkten ılkı şoyle Kok hucrelenrun nöronlara doGeçtıgımız aralık ayında nuşmesı ıçın mutlaka fetustan alınmaYale Unıversıtesı nden Pasko sı gerekmedıgı anlaşıldı Başka do Rakic ve çahşma arkadaşlan bu kulardan çıkartılan kok hucrelen de konuda kesın sonuca vardıklaruıı norona donuşebılıyor Gage ve ekıbı Yıldız şekllll hücreler norona dönüfeblllyor. Astroslt denllen bu hücreler arahk 2000 yılt Unda yenl ionlanna duyurdular Rakıc e gore kok hucçocuk ve genç beyınlennden kok doğmuf blr farenln beynlnde saklandı. Kök hücrelerinln pek çoğu çocukluk dönemlnln ı relen en azından farede genç ve hucrelennı ayrıştırmayı başardılar ve dogru uyku durumuna geçer. korpe degü tam tersı olgun ve yılbunlan laboratuvar ortamında çeşıtlı butun bu araştırmalardan elde edılen sonuçlan şoyle dedız şekundedır Bunlara 'astrosıt' adı venlır Çocukluk sıvılann ıçınde uretmeye çalıştüar Bunlann ıçınden çok gerlendırıyor "Kok hucresı nakülerı bır veya ıkı yü ıçınde donemınde açüan kısa pencerede bu hücreler beynın kuçuk bır kısmı noron şeklıne donuştu Aynı baglamda klınık çalışmalarda ınsanlar uzennde denenecek' dort bır yanında nöronlara donuşur Çocukluk donemının NJ Camdende bulunan Robert VVood Johnson Tıp Okusonuna dogru bu pencere kapandıgı zaman kok huclu'ndan Dale Woodbury ve Ira B. Black sıçan ve yetışBu ıyımser goruşe ne yazık kı bazı büım adamlan relerı hıpokampus ve beyındekı kanncık (ventnkul) gıbı kın ınsdnkrın ılıklerınden kok hucrelen urettıler Gage katümıyor Bunlara gore konuya üışkın belırsızlıkler surukuçuk bolgeler dışuıda uykuya yatar Bu bolgelerde ıse ekıbı farklı sıvüarın ıçınde ureyen hucrelenn yuzde 80'ının yor Behrsızlıklerden bırı noron gıbı belırtı veren hucrelenorojenez'e (embrıyon gelışımınde sınır sıstemı oluşumu) noronlannkıne benzeı kollar bacaklar çıkarttıgını ve no nn gerçekten noron olup olmadıgı "Ikı veya uç belırtı devam edüır ronların salgüadıgı pıoteınlerı salgüadıgını keşfettı McGül hucrelenn noron olmasını gerektırmıyor" dıye konuşan Unıversıtesı nden Freda Miller ın onculugunde yurutu Stanford Unıversıtesı'nden Theodore D. Palmer "Bu Rakıc ve ekıbıne gore uykuda olan astrosıtler kım len benzer araştırmada kok hucrelen sıçanlann derısınhucrelenn dıger noronlarla arayı kapatarak üerı gerı yasal ortamlannın degışunlmesıyle uyanıp kok hucrelen den ve yetışkın bır ınsanın kafa densınden elde edıldı elektrık sınyalı gonderıp gondermedıgıru test etmemız ozellıklenne yenıden kavuşabılırler Bu durumda en az gerekıyor" dıye konuşuyor 10 yü sonra doktorlar kemıklerden veya derıden degü Ikıncı şaşırtıcı bulgu büım adamlarının omurüık veRothstein konuya üışkın şu sorulann bıran once yabeyuıden alınan hammadde üe beyın hasarlannı onaraya beyne noral kok hucrelerı enjekte etmesıyle ortaya çık nıtlanmasını ıstıyor Daha pek çok soru yanıt beklıyor Bu büecek tı Hemen hemen turn deneylerde bazı kok hucrelen dog hücreler msan vucudunda ne kadar canlı kalabüır'? Noron Reyhan Oksay jrudan hasarlı dokuya dogru hareket ettı Araştırma eiaphalıne gelebılırler mı 9 Hedefe nasü küıtlenebılırler'" SıKaynak Scıentıfic Amerıcan Şubat2001 lennden bırı MS benzerı belırüler sergıleyen maymunlar 726/2 A «1