Katalog

Cönülden Bilime Gaz maskelerinin yararı Gaz maskelerinin biyolojik veya kimyasal silah saldırısı karşısında yararlı olma olasılığı çok düşük. Bu durumda boşuna zahmet edip gaz maskesi satın almayın... az maskelerinin yaşam kurtarmasını beklemeyin Kaldı ki gaz maskesi olume bile neden olabılır Biyolojik veya kimyasal saldırı durumunda erkerı uyan sistemlerinin olmamdsı gaz maskelerını yararsız kılarken, bunların kullanımına ılışkın yeteısız egıüm olumcul kazalara yol açabilır. Ahmet Inam Bilgi zalimleri... Bilginın guç olduğu soylenmiştir. Çağımızda bu savın önemi gittikçe artmakta. leknoloji, "mâlumat" (entormasyon) kullantmıyla etkinliğini sürdürüyor. Teknolojiyse, gücünü giderek arttmyor, yasamlanmıza biçim veriyor. Nasılsa bu malumatı elinde tutan güçlerin, malumata erisememiş, erişmek isteyen, erismeye gereksinim duyanlar karşısındo tutumları, eylemleri, ne olacaktır? Bilen, bilmek ısteyene, bilgiye talip olana, henuz bilgiye erismemişe nasıl yaklaşmah, ona nasıl bakmalı, davranmalıdır? Sorunun bir yanı eğitim ahlâkı ile ilgili. Bir yanı, uzman bilgisinin kullanımı, uygulanmasınt kapsayan ablâk sorunlarıyla. Oldum olası, şu "bilen insanm" (nasıl "bu kadar" bilebiliyorsal) ahlâk karakteri, ruhsal yapısı ilgimi çekmistir. Elbette, "bilmek", "bilen olmak", her insana yakısmıyor! Bilgi insanm ruhuna "oturmalı", insanla bütünleşmeli, onun bir parçası olmalı! Oysa, öyle olmuyor. "Üzerine oturmuyor," bol ya da dargeliyor ruhuna, akıp gidiyor üstünden. Ya da bilgisi üstünde yama gibi duruyor. Kızdığımız oluyor, böylesi bilgisi kendisine yakışmaz insanlara! "Allahım, böyle ham halat bir insana, böyle bir bilgiyi neden verdin?" Bilgisini bir kılıç gibi kullanıyor, bir topuz gibi. tziyor sizi bilgisiyle. Bilgisiyle zulmediyor! Bilgi zalimi insanlara hiç rastlamadmız mı? Öğrencilik süremde hep çevremdeydiler hâlâ öğrenci olduğuma göre, hâlâ çevremdeler. Ellerine düştüysenız, yandınız demektir. "Sayın Hocam, Kuvantum mekaniğinin temel kavramlannı açklayan bir kitap önerebilir misiniz?" sorsamz, size kim olduğunuzu, bu bilgiiere erişmenin yıllar olacağını, çok çok derin matematiksel bigilere sahip olmak gerektiğini, en iyisi bu işten vazgeçmenizi önerirler. "Hocam," dersinU, "ben yalnızca bir fikir edinmek için öğrenmek istiyorum." "Yarım yamalak öğrenmek, öğrenmek değildir, hem lizik öyle önüne gelenin, rastgele kitaplarto öğrenebileceği bilgilerden olusmaz. Çok sıkı disiplin Ister, kendisi bile bunca yıldır hoca olmasma rağmen hâlâ her seyini anlayabilmiş değildir. Kuvantum Mekaniğinin!" Kendi alanını böylesine yüceltmesine saygı duyabilirim, öğrenilmesi uzun yıllar gerektiren çabalann, bu çabalan gerçekleştirmek için gereken disipl'min varhğından hiç kusku duymam ama şunu da bilirim ki, dünyanın en karmasık en teknik, en zor konulannı bile anlatabilmenin, bu konuları uzman olmayanlarla belli bir ölçüde de olsa paylasabilmenin yollan vardır. Bilginizi sevgiyle sunabilmek, bılginizin insanm diğer bilgileriyle, yasamla, evrenin i}leyisiyle olan bağlantılarını kavrayabilmek sizi bilgi zalimi olmaktan alakoyarl Bilen ustaysa, çraklarmın, örneğin öğrencilerinin tozunu atmalıdır! Bildiğini damla damla, yudum yudum, karşısındakinin burnundan fitil fitil getirerek vermelidir. Püf noktalannı hiç soylememeli, öğrenci öğrenmekte zorluk çektiyse onunla alay etmeli, onu asağılamalıdır. Uzmansa bir konuda, ona danışılmaya gidildiğinde, danısanı hırpalaya hırpalaya, yalvarta yalvarta bilgiyi sunmalıdır. Hepsini de değil. Bir daha yalvarsmlar diye, kimi bilgiler verilmeden bırakılmalıdır. Doktorsa! Hastanın içinde bulunduğu, yaralanmıslık, eksiklik, yetersizlik duygusuyla kendisinden yardım umduğu, şifa beklediği doktor, bir bilgi zalimi olarak, kendini sakın ola ki ucuza satmamalıdır. Hastayı peşinden dolaştırmalı, ne denli sömürebilirse o denli sömürmelidir. Özel derslerle para kazanan bir öğretmen arkadaşım, bana çatıya kiremit döşeyen bir ustadan söz etmişti: "Bir iki kiremidi çatlak koyardı ki, yeniden çağırsınlar diye, onu. Ben de çocuklara her seyi öğretmem. Yoksa bir daha çağırmazlar beni." Bilenin, bilgiye ulaşmaya çabalayana zulmü. Onu sömürüsü. Bir akademisyen dostum, öğrenmenin, "kan, ter ve gözyaşıyla" (Ingilizceden çeviriyle!) sağlanabileceğini, Öğretenin elbette öğreneni zora koşması gerektiğini, yoksa tembellikle, "rahatlıkla", "keyfe düşkünlukle", "sağlam" öğrenmenin gerçekleşmeyeceğını söylemişti. Öğrenmek, zulüm görmeyi göze almaktı ona gore. Hiç ızdırapsız öğrenme olur mu? Çile çekmeden kim ne öğrenmiş hani? Bilen alacak eline kırbaanı döve döve bilen adayını "adam" edecektir. Neden zulüm olsun ki bilgiye erişim? Teknolofı giderek kisileri ortadan kaldıran bilgilendirme ağını kuruyoı. Belkı bilen insanm zulüm alanı, eskisi gibi genis olmayacak. Yine de olacak. Uzman, zaman zaman azmanlaşacak. Bilenin kibrinden yanına yaklaşılmayacak. Oysa, anlatılabiise, bilgiyi paylasabilmenin sevinci1 Bilen insanm bilgisini, henuz bilmeyeni sevmesi, bunu içtenlikle üleşmek ıstemesi, öğrettikçe güzelleseceğini, zengin ruhlu bir ınsan olacağmı gorebilmesi gerekiyor. Kendi bilgilerinin yetersızliğinden korkanlaı, bilgılenni yenileyemeyenler, tembeller, yıpranmış, asmmış, çürümüs insanların elinde bilgi bir zulüm kırbacı olabiliyor! Oysa, bilmek, bilge olabilmeye çabalamayı gerektirir. Bilgiyi sindirmeyi, malumatı (enformasyonu) bilgiye, o malumatm, temellerine, dayanaklanna, diğer bilgilerle bağlantıiarına inerek dönüştürebilmeyi basarmayı gerektirir. Bilgiye sahip olan kurumlann, tophılukların, toplumlann bilgiyi toplumsal, siyasal, ekonomik bir guç olarak kullanarak, sahip olmayanları ezdiği bir dünyada yasıyoruz. Dünya, bilgisiyle ısıtan insanların bilgi askı, sabrı, çalıskanlığı sayesinde, zalimlerini ortadan kaldırmayı başaracaktır. 761/9 G 11 Eylül'de ABD'yi hedef alan saldırıdan sonra pek çok kışı gaz maskesi edınmek ıçın sıraya girdi Ingiltere'de Bedfordshire kentindtThatchreed isimli askeri malzeme satan bir şirkenin yetkilisi, ülke çapında binlerce mağazaya gaz maskesi sattıklannı, satışların gıderek artacağı yolunda duyumlar aldıklarını büdiriyor. Ne var kı tehlikenin en büyüğü gaz maskelerinin kendisi. Korfez Savaşı sırasmda yaklaşık bir duzine Israilli, gaz maskelerini yanhş kullan dıklarını için öldu. Oysa o donemde Israil'de gaz maskesi kullanımma ilişkin çok yoğun bir eğitim kampanyası vardı. Korfez Savaşı sırasındaki gaz maskesine bağlı olumlerin nedenlerıru inceleyen tsrail'de, Haifa kentındeki Technion isimli şirketin yetkilisi Shmuel Reis bu konuda gorüşlerini şoyle dile getiriyor"Profesyonel denetim altında olmadıkça ve gerekli eğıtım alınmamışsa gaz maskelerinin nasıl yararlı olabilecegini anlamıyorum. Ölenlerin yansı koıuyucu plastik tıkacı çıkartmadıklan ıçin boğularak öldüler Ve sinir gazından zehirlenerek olduklerinı sandılar Ancak gerçek neden ükacı çıkartmayı bümemelenydi" Bu plastik tıkaçlar, havadakı kimyasal maddeleri emen "aktif karbon" fütrelerinin etkisini korumak için taküıdır. The Hague'da bulunan Kimyasal Silahları Yasaklama Öıgutu'nun (OPCW) başkanı Brian Davey bu filtrelerın ancak bir sure yararlı olduğunu vc bu sürenın de saatlerle olçulebileceğım soyluyor. Bu durumda insanlar gaz maskesi alırken ışı şansa bırakıyorlar Eğer tıkaç yerinde degilse, fıltrenın ne kadar sure ıle yararlı olacagını kimse bilemez. Gaz maskelerinde karbon ffltrelerinin yanısıra, HEPA (High effıcıency particulate air) fıltresı de bulunur Bu fütreler biyolojik saldırıya karşı belirli oranda korunma sağlayabilir, ancak maskonin tıkacı yeterli degilse hiçbir faydası yoktur OPCW kendı uretimı olan maskeleri sureklı tcstten geçıreıek parçacıklann fıltıeleıden yeçmemesını garantıye alıyor. Ayrıca maskeyi takan kışınin "sinek kaydı" tras olması gerekiyor, çunku sakal sorun yaratıyor. Davey'e gore bir gunluk traş bile tehlıkeli. Uzun saç ise kısa saçtan dalıa lyı. Aynca derıye sızan zehırli gazlara karşı bu maskelerin hiç bir etkisi yok. Davey, iyi egitilmiş laşılerin, sıkı kontroldan geçirilmış gaz maskelerine sahıp olsalar dahı gaz saldırüarından kurtulrnalaıının çok zor olduğuna dıkkat çekerek şoyle konuşuyor"Erken uyan sistemi söz konusu olmadığı durumlarda bu maskelen 24 saat boyunca takmak gerekiyor1 Kı bu da ımkânsız" Kaynak1 New Scıenüst, 6 Ekım 2001 Kahve çekirdeğini ideal kıvamına gelinceye kadar kavurmak artık uzmanların tekelinden çıkıyor. Çünkü, yeni geliştirilen bir bilgisayar programı bu işi üstleniyor. bilgisayar programı işlemi kolaylaştırmakla kalmıyor, hata payını da en aza indirgiyor. Tüketicıler, ozellıkle şışman, zengin renkleri olan çekırdekleri tercih ederler. Görsel etkının onernini kavidyan Hernandez ve ekıbı, bilgisayara kameralaı bagladılar. Bu kameralar kavrulmakta olan çekirdegın goruntülerıru her 20 saniyede bir olmak kaydı ile çekti. Nöral bir şebeke daha sonra her görüntüyü ınceleyerek, hangi sürenin ve sıcaklıgın ideal olduğuna karar verdi. Hernandez ve ekibı, bu goruntulerden alcüklan sonuçlan degerlendirerek hazırladıklan tabloların çok fazla egitime ihtıyaç duymadan herkes taranndan kolayca kullanılabılecegini ilerı sürüyor. Ne var kı her yenılikte olduğu gıbi bu konuda da eleştirılenrı aıdı arkası kesılmiyor. Kahve uzmanları bu yeni sistemi şöyle eleştiriyoı. "Programa uygun olarak kavrulan kahve sonunda lezzetli degüse, bütün bu ugıaşm bir anlamı kalmaz. Çünku her hasadııı çckiıdeği farklıdır Geçen haftaki ideal kıvam bu haftakı çekırdegı kömur halıne getirebilir." New Scientist, 6 Ekim 2001 Reyhan Oksay