Katalog

Politik Bilim Aykut Göker Bize yabana gelen terimler (IV) 'Enformasyon toplumu' ve 'bilgi toplumu' aynmı ile ilgili olarak yazdıklarımdan sıkılmadıysanız, bugun de devam ediyorum... Psikiyatri Profesoru M. Kerim Doksat yazdığı mektupta, "knowledge karşılığında bilgi kullanmak tabıi ki doğru; tıpkı information için malumat [Sayın Doksat, uzun okunacak 'a'ların altını çiziyor] kullanılmasının doğru olacağı gibi", diyor. Enformasyon için malumat sözcüğunu kullanan başka bilım adamlanmız var. Örneğin, Prof.Dr. Işaya Üşurde enformasyon toplumu için "malumat toplumu" diyor. Malumat sözcüğunun kullanılmasına, bu sözcük eski dilde Idşıdığınız genetik olduğu için, karşı çıkanlar olabilir; bunun ötesinde, bazı anlatım eğılımler kader sorunlan da çıkabilir. Bilindiği gibi, enformasyon, hem "bir sistednlomına gel min kendi durumunu başka bir sisteme bildirmesi" surecini [Mey mez Aıle oykunuze dan Larousse], yani 'malumat almaverme'yi; hem de bu "bildir gore tehlikelı bir me edimi [fiili] sonunda elde edilen veriye üzerinde uzlaşmaya gen taşıdığınızı duvarılan kurallardan yararlanılarak yöneltilen anlamı" [TDK, Bilişunuyorsaruz, titiz şim Terimleri Sözlüğü], yani 'alınıp verilen malumat'ı anlatır. Ay bir denetım altında rıca, "enformasyon dendiğinde, yalnızca dil alanında olduğu gi~ tutulmdnız gerekir. bı bir bildirme değil, sibernetikle birlikte kazandığı yeni anlam Orneğın, aüesınde doğrultusunda, fiziksel bir işaret gönderilmesi de anlaşılır." [B. goğus kanserı va Akarsu, Prof.Dr., Felsefe Terimleri Sözlüğü] Çıkabilir dediğim ankasının goruldugu latım sorunları, enformasyon sözcüğunun bu yanlarıyla ilgilidir. kadınların erkek Eğer, 'enformasyon'a malumat dersek, o zaman 'enfor çocuklarında kolon ve pankıeas kan masyon süreci'ni anlatmak için, içinde 'malumat' sözcüğunun serlerınm gorulme geçtiği, örneğin 'malumat alma malumat verme'gibi bir terim üzerinde anlaşmak gerekecektir. Muhtemelen de şöyle bir kayıt riskı yuksektır Bunun farkın la: "malumat alma • malumat verme dendiğinde, yalnızca dil da olan erkeklerın sık sık sağlık kontrolundan geçmeleı ı tavsıyp pdılır alanında olduğu gibi bir bildirme değil, sibernetikle birlikte kazandığı yeni anlam doğrultusunda, fiziksel bir işaret gönderilme Menopoz donemme gırmeden once aüesınsi de anlaşılır"... Bir keı bu yola yönelirsek, 'enformatik' karşılı de goğus ve yumurtalık kanserı vakasının olduğında ne kullanılacağı konusunu da ele almak gerekecektir. Bunu gunu oğrenen kadınların BRCA1 veya BRCA2 genı testıni yapürmaları yararlıdır ihmöl edemeyiz, çunku, 'enformatik' de çok kullandığımız bir te Genetik dedektiflik yaşam kurtanyor Atalanmızın sağlık durumlarma ilişkin toplayabildiğiniz bilgiler, daha sağlıklı bir yaşam sürmenize imkân tanıyor T Aşağıda, genetik alt yapımz hakkında nasü bilgi toplayabıleceğmız konusunda bırkaç onerı Encyclopaedia Britannica'da enformatik [informatics], yer almaktadır. "enformasyonun saklanması (depolanması) ve aktarılması Once koklerınızın ızını surun Aıle (transferi) süreçlerini konu alan disiplin" olarak tanımlanmakta ve şu açıklama getirilmektedir: "Bu disiplin, kütüphane bilimi, bil ağacınızın dallarındakı boşluklan dol gisayar bilim ve mühendisliği, dilbilim, psikoloji gibi çeşitli disip dururken, aılenızm sağ kalan yaşlı uyelerınden sozlu bügı toplayın Eskı evlinlerin ve diğer teknolojilerin kavram ve yontemlerini bir araya getirerek, enformasyonun toplanması, düzenlenmesi, saklanma rakların arasmda otopsı raporlarını sı, yeniden üretilmesi, yorumlanması ve kullanılmasına yardıma olum raporlarım ve tıbbi raporlarını inceleyın Eskı aıle foolacak teknik ve aygıtların geliştirilmesiyle uğraşır." 'Enformatik' tograflan bıle bu konuda sızı aydınlatabılır Ornegın duşuk karşılığı, tanım gereği, 'malumat'ı içkin bir terim bulmaya girişti goz kapakldiı bıı çeşıt genetik kas hastalığına işaret edeğimizde, karşımıza bir başka güçlük daha çıkacak; çunku, sözlük büır Şuphecı olun Aıle aganında hastalık oykulen ne ka lerimize girmiş olan ve geniş bir çevrece kullanılagelen, enforma dar gerıye gıdıyorsa doğrulugundan şuphe edın Amerıtik karşılığı bir sözcüğümüz zaten var: Bilişim... ['Enformatik', kan Genetik Danışma Bırlıgı Başkaru Vivian Vfeinblatt. Encyclopaedia Britannica'nın Türkçe uyarlaması olan Ana Bri eskı hastalık oykuleııne ıtıbaı edılmemesını tavsıye edıyor Akrabalarınız buyuk annenızın kadınlaıda gorulen tannica'da 'bilişim' sozcuğüyle karşılanmakta; ancak, tanımı vebir kanseı tuıunden olduğunu soyluyorsa, bunun yumurrilirken, ozgün metindeki 'information' karşılığında 'bilgi' sözcutalık kanserı mı (kalıtsal olabılıı) yoksa seıvıkal rahım ğü kullanılmaktadır.] rim. Kısacası, bu terim meselelerinde işimiz biraz zor gibi gözüküyor. Bu zorluk dilimizden mi kaynaklanıyor? Dil uzmanı değilim ama, zorluğun dılden çok kendimizden kaynaklandığını düşünüyorum. Biz, fazlaca araştırmayan, bilimsel ve felsefi düşunce hayatı fazla zengin olmayan bir toplumuz. Onun için, bilimsel ve teknolojik bulguları, duşunce hayatındaki yeni yaklaşımları ve bütün bunların toplumsal hayata yansımaları sonucu ortaya çıkan yeni olguları yeni kavramlan ifade etmek üzere türetilen terimlerdekı payımız da toplum olarak pek az. Asıl mesele, kavramlann kendılerini üretebilmekte... Bunun içinse, çabalarımızı, ister kültürel alanda isterse ekonomik bir fayda ortaya koymaya yönelik faaliyet alanlarında olsun, araştıratak öğrenme, öğrendiğimizi bir üst düıeyde geliştirerek yeniden uretebilme ve yeniden araştırabilme çevrimi üzerinde odaklamamız gerektiğini biliyoruz, Bunu başarabilirsek, bizim de ürettiğimiz kavramlar olursa, o kavramlan ifade edecek bir dil zenginliğini zaten yaratabiliriz. Peki, o güne kadar, yeni kavramlan kendi dilimizde ifade edebilmek için hiç çaba göstermeyelim; 'innovation'a inovasyon, 'information'a enformasyon mu diyelim? Hayır. Söylemek istediğim, bu aktanmda anlam kaybına, aradaki ayrımlann ortadan kalkmasına yol açılmaması. İşaret ettiğim çevrimin bir gereği de bu. agoker9ttcv.org.tr 761/8 boynu mu (çoğunlukla nınsel yolla geçen hasta lıklar neden olur) oldugunu bılmıyorsanız bu bügı bir anlam ıfadp ptmez Bügı toplama çabalannın sonucundd topladı ,ğınız bılgüen paylaşın Aüenın sağlık kayıtlaıı umkun oldugunca fazSdyıda aıle uyesıne dagıtılmalıdır" dıye korıuşan klınık genetıkçı Aubıey Milunsky Bu kayıtlar aüelt'im v'u^uk saliıbı olma kararlarını etkıleyebüır Örneğin aılede Huntıngton Hastalıgı (gelışme çagında oıtaya çıkan, tedavısı olmayan bıı hastalüc) genının olduğunu oğıcnen yeni evlı bir çıft çocuk doğurmayıp evlat edınme yoluna gıdebüır Tedavısı olmayan hastalık duı umlaı ında donor yumurta veya speımden yararlanüabılır" diyor Bazı rıskler ıse etruktır Aşkenazı Yahudüerının (Polonya Rus ve Al man Yahudısı) yuzde 6'sında bulunan bir gen mutas^yonu üerı yaşlarda kolon kansenne yol açabüır 12 Afrıkalı Amerikalıdan bırınde orak hucrelı kansızr . hk hastalığına yol açan gen mutasyonu gorulur ([( Son olarak, yaşam şeklı de bazı hastalıklara yakalanma egilimıni artırabüir Genlerımzı değıştrremedığıze gore, alıskanlıklarınızı değışti rebılırsınız Aılenızde çok sayıda kışı damar ükanması nedeniyle yaşamını yıtırdıyse, egzersıze daha çok zaman ayırmalı, sağlıklı beslenmelı ve gunde bir aspırın almalısınız "Çocukluk hastahklanndan bırırıden kurtulduysanız, 50 yaşına geldığınız zaman ne kadar yaşayacağınız ve sağlığınızın gıdışatı yuzde 80 sızın kontrolunuzdadır" dıye konuşan gerontolog Michael Roizen 'Genetik dedefhflü< bu kontrolu buyuk olçude artırır Ve bunun ıçın de Sherlock Holmes olmaruz gerekmez" diyor Kaynak Newsweek. 8 Ehm 2001 Kahve çekirdeğini kavurma sanatı avuıma konusunda uzman olan kışıler, kahve çokırdeĞrını kavururken kıvama gelıp gelmedıgını arüamak ıçın kokusuna, rengıne ve tadına bakar Ayrıca çekardeğın ıçmdekı gazın reaksıyorıa gınp patlaması da onemlıdır Parıs ydkınlaı uıdakı joınt Research Urnt'ten Alfredo Hernandez kahve çekırdegı kavurmanın, ıçınde pek çok degışken barındıı dıgı ıçın çok zor bir ışlem olduğunu vurguluyor Ancak ışın uzmanı çekııdeguı ne kadaı, hangı sıcaklıkta kavıulınası geıektıgını büebüır Ayrıca .çekırdegin turu de burada onemlı bir rol oynar Son gunleıde Hernandez'ın gelıştııdıgı bu K