Katalog

Aral Gölü'nde biyolojik silah tehlikesi Aral gölündeki küçük bir adaya yayılan şarbon sporları, insanlar ve diğer canlılar için ölüm tehlikesi taşıyor. Sovyet bilim adamlan bu mikropla batıya karşı biyolojik silahlar üretmişti. pt ^0 V osroşderuje adası 80 lı yülarda Rus bılım adamlannın biyolojik süahları denedıklen bır merkezdı Kanatjan Alibekov'un dd (bugun Ken ALıbek) katüdıçjı de neyler sırasında maymunlar uzerınde veba çıçek şarbon tularemı ve rudrn rrukıopldiıyld uıetüen bıyolojık sılahların tumu denenmıştı Hayvanlann buyuk acüar ıçınde can çekışmelen nı korurıaklı baıakalaımdan durbunlerle ızleyen bılım adamla rı ıkıncı bır aşamada dd hayvanlarm ıç organldrıru ınceleyerek sılahlan nasü daha elkılı duıuma getırebıleceklerını araştm yorlardı *. İT Kurumuş Aral gölitnde karaya oturmuf geml. sı yok Susuzluktan bolgede pamuk ureten gudumcu Sovyet ekonomıstlerı ve nehır yataklannı değıştıren Sulama Ekonomısı Bakanlığı sorumlu Aral golunu besleyen Amudarja ve Syrdarjd nelurleıınm sulaııyla daha 30 lu yıllarda pamuk tarlalan sulanmaya başlanmıştı Zamanla yeru yenı pamuk kolhoz ldrı ve yenı kanallar oı taya çıkıyordu 1959 yılında dunyanın en uzun kanaü Karakum kuruldu (1300 km) Iyı urun elde edebü mek ıçın tonlarca bocek ıları kullanılması gerektıgınden yata ğı degıştırüen suyun neredeyse yaıısı zehırleruyordu Ve boylece bugunlere gelındı Uno ve ulusldrarası yardım kuruluşldiı Aral golu ıçın yenı kurtarma projelen uretıyorlar Golun kuzey kıyüanna ınşa edüecek bır barajla insanlar gerıye kaldn suyu kurtaıabılırler denıyor Fakat Ozbekıstanlı bılım adamı Jusuf Kamalov a gore durum umutsuz Sovyet lıderlen ozellıkle de nehırlerın yatdklannı değıs tırerek buyuk bır felakete neden oldular Yonetıcüer aynca Aral golundekı mıkroorganı/malan da değıştırmeye çalıştılar Ve her şey Stalin le bdşlamıstı Stalın Aral golundekı adayı 1936 dan ıtıbaren tıp araştırmalan ıçın kullanmıştı Tabu araştırmdlar Stalın den sonra dd surdu Oıdu 1952 yılında ada da yenıden gızlı deney laboratuvarlan kurdu Bılım adamlan ve askerler aşıldmyordu Fakat ruzgârlar hep guneye doğnı Muınak yonundc esıyordu 1991 yılında Sovyetler dağüdığında Moskova guneydekı ulkelerm bağımsızkğını ılan etmek zoıunda kaldı Yenı devletler arasındakı sınırlar golu bırkaç parçaya boldu Vosıoşdeıuje nın guneyınde kalan bolgesmm uçte ıkısı Ozbekıstan kuzeyıyse Kazakıstdn a aıt Sovyetler bırlığının ddgümdsmdan sonra Yeltsm bıyolojık sılah projesını ıptal edeceklennı açıklaymca bılım ddamları da adayı terk et tıler f Mdyınunlaıdakı koıkunç kanamalan ve kıvranarak olu me gıdışlennı spyrettım fakat bır doktor olarak bu tur sahne lere alışıktım dıyor 1987 yılında Sovyet bıyolojık savaş prog ramının başkan yardımcılıgınd yukselen Alıbekov Ardl golundekı adadakı bıyolojık sılah atıklanyla neden hıç kımse ılgılenmemıştı • Neden 1988 yılında mılyonlarca ın • uanı oldurmeye yetecck mıktarda şarbon mıkrobu çelık bı donlar ıçınde Ural bolgesındekı Sverdlovsk kentıne gomul muştu 9 Bır teknısyenın dıkkatsızlığı sonucu Sverdslovskda orta yd çıkan ve en az 66 kışının olumune neden olan şarbon salgınıyla açıklanabüırdı belkı de burikr Akbek e gore Bu de Sov yet bıyolojık sıldh projesımn duyulmasından korkuluyordu tabıı Çalışmd drkdddşlarım ^ehırlı maddeyı yuzde yuz ımha ettıklerıne manmışlardı Aral golundekı ada da tehlıkenın dışa rı sızabüecek en son yer olarak duşunulmuştu dıyor Alıbek Fakat bılım adamlan yaralmışlardı Bugunku Ozbekıstandakı Munıak kentı bır zamanlar balıkçılığın merkezıydı Bugun terkedılmış konserve fabrıkd lanyla adeta bır çolu andınyor Kurumuş gol uzerınde bırıken tuzla bırlıkte otrafa haüf bır bocek ılacı kokusu da ydyılıyor Kuraklık sadece balıkçılığı degü tanmı da oldurmuş Pırınç tarlalan kayısı ve uzum bağlanyla geçımını saglayan 20 000 ınsandan bugun gerıye ydlnızca 8000 ICLŞI kalmış ve hepsı de yoksul Ada sakınlen buraya Gemı mezarlığı adını tdkrnış lar Dunyarun dorduncu buyuk golu Aral yok oluyor Şımdı den %55 hk bır alanı ve %80 lık hacmı tumuyle kurumuş 1970 yılrna dek gol kenarındd yaşayan halk şımdı bır tu7 çoluyle karşı karşıya ve sudan 80 km uzak yaşıyor Bolgede en buyuk sorun ıçme suyu Çunku musluklardan zehırh pıs bır sıvı akıyor Kuraklıgın ılk bakışta bıyolojık sılah araştırmalanyla ılgı Mulnak hastanesl: Dünyada en yuksek kamer oranı lanna rafifmen telılıke geçmış değıl Kuçuk kuşlar fareler ve kertenkeleler mıkrobu yayabılırler dıyor Amerıkalı bır uz man Muınakdakıhastanelenndurumuıçlerdcısı Kuçuklerde anemı ve tuberkuloz yaygın Muınak ve çevresınde tek bır sağlıklı bebek yok gıbı ve yetışkmlerde kanser vakaları hızla yukselmekte Nılgun Ozbaşaran Dede Kaynak DerSpıegel 41/2000 Aral gölünün uydu fotoğraflan 761/24 Ozbekıstan hukumetının ısteğı uze rıne 1995 yılında ılk Amerıkalı bılım adamları adaya geldı Incelemeler den sonra ortaya çıkan rapor kor kunçtu Son derece zehırlı çarbon znikroplan hâlâ canlıydı. Sovyet bılım ddamlarının sadece çamaşır suyuyla etkısız hale getırdıkten sonra çelık bıdonlarla toprağa gomduklerı HIV: Alds, vinisün bulafinasından sporlar bazıyerlerde yıllar sonra ortaya çıkıyor. Bağifikyuzey toprağına ka lık iiitemini zayıflatan virusün bldar ulaşmıştı Amerıyoloflk sllah olarak kullanılabillrllğl kalı uzmanların çaba Sovyetler tarafmdan yapılan testlerte belll oldu. Veba mlkrobu: Son derece bulaficı. Kuluçka döneml: 18 gün. Bellrtller: Yüksek atef, nöbet tltremesl. Blyolojlk sllah olarak defalana denendl