Katalog

"W Genetik mühendisliğinde süpriz gelişme: Bugüne dek sağlıklı genleri hastalıklı hücrelere yerleştirme konusunda büyük ilerlemeler kaydeden genetik mühendisleri, mikroenjeksiyon yöntemiyle dünyaya gelen ANDi adlı bir rhesus maymunu ile yabancı bir geni tüm hücrelere yerleştirmeyi başardılar. Denizanası geni maymuna aşılandı lan büınen vıruslere yuklendı Vırusler buyuk bır başanyla yeşü geni 224 rhesus maymunu yumurtasına taşıdüar Daha sonra mıkroenjeksıyon yoluyla yumurta sperm üe dollendı Dollenen ve başanyla dorthucre aşamasını tamamlayan 126 yumurtanın ıçınden saghklı gorunen 40 tanesı secüdı Chan bunlan taşıyıcı anne olarak seçügı 20 rhesus maymununa naklettı Sonuçta 5 maymun hamile kaldı Bunlardan 3 tanesı sağlıklı dogum yaptı Sandy ve Sammy de yeşü genın ızıne rastlanmadı Ancak gen AN Dı'de goruldu Floresanh maymunun adı şoyle kondu DNA'nın tersten yazüışı ve Ingüızce "ınserted arasına sıkıştınlmışaşüanmış" kelımesının "ı" harfi üe bırlıkte kayıtlara geçtı olacagına ınanıyor Aynca Alzheımer veya prostat kansen genı aşüanmış maymunlarda şuphelı genın her zaman hastalıga yol açıp açmadıgı ve dıyet veya egzersız gıbı çevresel koşulların genetik kaderlerını degıştınp degış tırmeyecegı araşurüıyor Araşnrmacüann yeşü genı seçmelennın altında yatan en onemlı neden kolayca tespıt edüebümesı Kaldı kı büım adamlarının hedefi karanlıkta ışüdayan maymunlar yaratmak da degü Zaten ANDı de tuylu bır masa lamba sma benzemıyor Aşüanan gen Oregonlu araştırmacüann ınceledüden tum dokularda bulunmakla bırlıkte uyku du rumunda gıbı gorunuyor Bu da aslında tehkkelı bır gelışme olarak degerlendınlebüır Çunku ınsanlara ozgu bır hastalıgın pnmat modelını yaratmanm en uygun yolu, genı vırus kanalıyla tum vucuda yaymak olmayabüır Bunun ıdeal yolu, genı kromozom uzenndekı aıt oldugu yere nokta hassasıyetıyle yerleşnrerek daha ıyı kontrol altına alabümek ANDı dunyaya gelınceye dek büım adamlan gene tik muhendıshgı şoyle algüryordu Kısnk fibroz gıbı kaütsal hastalıklara yakalanmış hastaların hucrelerıne sağlıklı DNA'lar aşüayarak hastalıgı yenmeye çalısıyorlardı ANDı bu kalıbı kırdı Boylece dogumdan once ınsanın genenk yapısını degısurerek şımdüa ve sonrakı nesülerı de hastahktan konımanın da yolu açümış olacak Oregon'dakı bılım adamlan ANDı'nın spermlennde yeşü genın bulunup bulunmadıgını henuz bümıyor Bunu 4 yü sonra ANDı bulug çagına gırınce anlayacaklar Ancak ANDı nın spermlennde bu genın ızıne rastlanması durumunda yavrulannda da bu ge nın varlıgı kesınleşecek Ve ük genetık degışıklıge ugramış prımat genetik de gışıklıge ugramış bır ırkın atası olarak tanhe geçecek Oregon'dan Gerald Schatten bu çalışmanm ınsanlarda ustun ırkın yaratü ması projesıne yeşü ışık yakmayacagını soylese de bazüan bunu tıbbı hu manıtarıanızm e gıden çok onemlı bır adım olarak nıtelendırıyor Sag hkh ge ' A NDı dış gorunümuyle tam bır rhesus maymunu yavrusu Sandy ve Sammy adlı oyun arkadaşları ıle bırlıkte Oregon BolgeseJ Pnmat Araşürma Mer kezı'nde her turlu ' maymunlugu" yapıyor Uzennde adı yazan bebek uşortu ve sıyah kemerı ıle kuçuk bır bebekten farksız Karnı acıkügı zaman parmagını emıp meraklı gozlerle çevresını ızlıyor Ne var kı dış gorunumune bakıp ANDı yı sıradan bır maymun yavrusu sanmayın Gecugımız ekım ayında se zeryan yontemı ıle dunyaya gelen ANDı bugune dek geneük yapısına mudahale edümış ılk prımat Eger bu kuçuk maymun ınsan olsaydı "ısmarlama bebek" tanımlaması uygun duşerdı Genetik bılımının son hızla yol aldıgı gunumuzde ANDı yı bu kadar "eşsız" küan ozellık vucu duna yerleşunlen yabancı bır genın tum hucrelenne ya yılması Dolayısıyla bu şu anlama gelıyor Istenılen bır gen, ınsan yumurtalarına yerleşurılerek mukemmel ozelhklere sahıp çocuklar uretılebılecek ANDı'nın dunyaya gelmesıne neden olan araşurmanın amacı bu olamasa da masum bakışlı mınık maymun boyle bır projenın de pekâ la mumkun olabüecegının canh bır kanıtı Araştirma mer kezınde bu operasyonu yuruten Anthony Chan bu konu dakı goruşlerını şoyle behrtıyor Gelecekte bır gun baş kalannın bu yontemı kullanarak ustun ınsanı yaratmaya çalışacaklanndan emınım Araşhrmacüar ANDı'yı yaratırken boyle bır amaç gutmedıklerını soyluyor Aslında onlann amacı ınsanlara ozgu hastahkların prımat modellerını yaratmaktı Once nı telıklerını çok ıyı büdıklerı bır geni ele aldılar Bu denızanasınm yeşıl floresan proteın geni adı verılen gendı Adına uygun olarak bu gen proteının mavı ışık altında yeşıl ışık yaymasına yol açar Bır sonrakı aşamada soz konusu genın bır kopyası, hücrelere sızmakta çok başanlı olduk Hastalıklara çare Bır sonrakı aşamada Alzheımer, kanser, kalıtsal korluk, şızo&enı, Parkınson gıbı hastaMdaıüa rol oynayan ınsan genleri rhesus maymunlanna aşüanacak Büım adamları bu hastalıklann prımat versıyonlarının aşı v e y a başka tedavı yollarının gelıştırıl mesı evreV sınde şu anda kullanümakta olan fare modelle rınden da ha yararlı BugUnlere nasıl gellndi? •1980: Genenk yapısına mudahale edılmış ılk fare, kemık üıgı hucrelerıne yenı bır gen yerleşurılerek yaraüldı Daha sonra bu hucreler yaşayan bır hayvana nakledüdı •1986 Ük transgenık koyun doğdu Bu koyun, ınsanda bulunan kan pıhtüaşması faktoru geni taşıyordu •1990: Insandd ılk onaylı gen terapı Bagışıklık sıstemınde kalıtsal bır hastalık bulunan 4 yaşındakı bır kaz çocuğuna mudahale edıldı •1991: Ilk transgenık ınekyaraüldı Bu ınekte laktoferıın adı verılen ınsan geni bulunuyordu •1992: Yeüşkın bır hucreden klonlanan ılk memelı Dolly doğdu •1999: Gen terapısı goren ük hasta 18 yaşmda oldu •2000: Dk klonldndn nidymun. "Ietra adı verılen maymun bır embrıyonun bolunmesıyle yaraüldı •2001: Genetik yapısına mudahale edılmış ük prımat ANDı, kamuoyuna tanıtüdı ANDi NASIL YARATILDI? Yabancı genı Vlrüs kabuğunu taşıyon vlrüs may döker ve yabancı munun gen yumurtanın yumurtasına enfek DNA'una yavaf te edilir. Vlrüs, yavaf stzar yumurtanın DNA'sına doğru 'imtn yumurtaya troenfekılyon yoluyla uzması sağlâpır. Yumurta gellşlr ve bölünür. Sonuçta ortaya çıkan embrlyo tafiyıcı anneye nakledlllr. ernt\zamanı ikroenieksiyon Sperm Maymun DNA'sında yabancı gen 723/8