Katalog

Düşüncelerimizin dizginleri kimin elinde? K endı duygu ve duşuncelerımızle bırlıkte, bırey olarak kendımızın farkında olmanın, kısaca bılınçh ohnarun ne demek oldugunu bılırız Çoğunluk olarak duşunce ve davranışlanmızdan kendımızı sorumlu tutanz Davranış ve duşuncelennuze kendımız karar verdıgımızı sanınz Oysa bu çok buyuk yanügıdır Bılmç konusunda sahıp oldugumuz tum deneyımler kendı kendımızı kandırmaktan başka bır degüdir Beynın beürlı bır bolgesı uzerıne deneyımlı noropsıkologlar ve araştırmacılar davranış ve algı yeteneteğımızın beynın bılınçsız kısmı tarafından yonenldıgıne karar verdıler Orneğın bır cısme uzanıp, elınıze almak ıstedıgınızde, cısmın tam olçulennın bılıncınde olmak zorunda degüsınız Aynca cısmı tutmak ıçın hangı kaslan kullanmanız gerektıgıne karar vermek zorunda da degılsınız Ne var kı, duşunce ve duygular gıbı bır ust duzey ahınsel faalıyetler ıçın bunun geçerlı olmadıgı fikn yaygındır Pek çok ınsan ve bılım adamı bunlann bılınçh bolgeden çıktıgını sanır Ancak bız bu goruşe kaulmıyoruz Geleneksel olarak büınç urunu oldugu duşunulen duşunce, fıbr, duygu ınanç ve tutumlann, davranış ve algılamada oldugu gıbı bılınçsız bır surecın sonucunda ortaya çıktıgına ınanıyoruz Londra Psıkıyatrı Enstıtu su'nden JefErey Grey'm behrttıgı gıbı, bılınç zıhınsel ışlemlenn sonuçlarıru etkıleyemez, çunku çok geç bır tarıhte ortaya çıkar Herkes zıhınsel faalıyetlerının kontrolunu elinde tuttugunu sanır Ancak bu fîkrın nasü oluştugunu hıç duşundunuz m\P Eğer durup duşunursenız, bu ökrın bırdenbıre oluştugunu fark edeceksınız Tıpkı dıger duşuncelerınızde oldugu gıbı Bu arada bu makalenın gen kalanını okumaya karar verdıruz Olanaklannız elverıyorsa okumaya devam edın Makale bıttıgınde kendınızı eskısı gıbı "gormeyebüırsınız" Bır daha bırısıyle konuşurken, bır sonrakı sozcuklerınızın ne olacagı hakkında tahmınde bulunun Eger konuşma aklınızın bılınçh yanının bır urunu ıse bunukolayca yaparsınız Ancak kesın olarak, ne oldugunu anlamadan once konuşulan sozcuklerı duyuncaya kadar beklemek zorundasınız Aynı şey yazı yazma konusunda da geçerhdır Pek çok yazar bır sonrakı cumlenın neler soyleyeceğını veya oykunun bır sonrakı aşamada nasü gehşecegını büemedıgını ıtıraf eder Çocuk oykulen yazan Enid Blyton, oykülerını nasü yazdığını psıkolog Peter McKellar a şoyle anlaur "Once gozlerımı kapar, beklerını Daktüom onumde oyku karakterlerının zıhnımde canlanması ve harekete geçmelen ıçın zaman tanırım Oykuyu satır satır önceden duşunemem Pekı kurgu nasü gelışır9 Bu sonunun yanıünı şoyle verebüırız Blyton'un beynı karakterlen bıhnçh bolumunun dışındd ydiatıyor Blyton duşunceler konuşmalar hatta espırdeı oluştuktan sonra bunlann farkına vanyor Bızım goruşlcrımıze gore konuşma yazma ve beynın dıger bügı ışlem faalıyetlen beynın büınçsız bolumunde meydana gelır Kendınız ve dunya ıle ügüı bı lınçb deneyım oluşumu bu aşamadan sonra ortaya çücar Bi7im kurdugumuz modelde beynın bu 'büınçsız' kıs mırw Duzey 2 adını verırız Bu duzeyın ıçmde mutlaka bu kdiat veıme mekanızması yanı merkezı ıdan yapı Hepimiz kendi aklımızm buyruklarma göre hareket ettiğimizi sanınz. Oysa bu koskoca bır aldatmaca. İngiltere'nin ' ' vamsmız tarafından Duzey 2'den Duzey l'e kapı dışan edüdıgı" ıçın farkına önde gelen sinirbilimcilerinden David Oakley ve Peter Halligan bilincin kurallarmı yeniden gözden geçiriyor. (MIY) yer almaktadır MIY beynın herhangı bır zamanda gerçekleştırdıgı en onemh ışlevı tanımlar, aynı zamanda beynın durumunu en ıyı şeküde tamüayan bügıyı seçer Işte ancak bu aşamadan sonra bügı bıhnçlı deneyımlerımızden oluşan Duzey l'e dahü edüır Şu anda rahatsız bır koltukta oturdugunuzu ve bır konuşmayı dınledıgınızı varsayın Konuşma ügmç ıse konuşmacının ses tonunun, neler soyledıgının ve belkı de konuşmacının çevresmde olup bıtenlerın farkında olursunuz Butun bunlar Duzey 2'de gerçekleşen ışlemlenn bır urunudur MlY bunlann ıçınden onemh gordugunu Duzey 1 'e postalar, dolayısıyla sız de bunlan deneyımle Kapı dışan edüme, konuşma veya yazma şekhnde kalabahklarda da da ortaya çıkabüır, veya tumuyle duygu ve duşunce şekhnde kışısel bazda gorulebüır Bu kapı dışan edüen bügüer, ıster kalabahklar da, ıster kışısel bazda olsun kendısıne ozgu bır yapıya sahıpur Bunlar her zaman "burada ve şımdı"ye aıttır ve kışının "kendısı" üe ügüıdır Davranışlar, ozelhkle kışının kendısınden kaynaklanıyorsa ıstemh olarak tanımlanır Kapı dışan etme ışlemınde herhangı bır duşunce, füar, manç, tutum ve davranış "sızın' olabüır ve ozgur ıradeye bagh olarak ortaya çıkar Bu baglamda büınç ve ozgur ırade kavramını bıhmsel platforma oturtmak zor olabüır, çunku pek çok ınsan duşuncelenrun kendı büınçlerının bır urunu oldugunu sanmaktadır Duzey l'ın ıçerıgı "üancı el" olsa büe, bunlar ' sızın" tarafınızdan "bırıncı el" olarak algüanır Fakat gunluk deneyımlenmızden uzaklaşıp, hıpnozun etküen uzennde kafa yorarsak, bıhncımızın ıçenğını kontrol etugımızı sanmanın ne denlı yanütıcı oldugunu anlayabüırız Kolay hıpnotıze olan ınsarüarda korluk, sagırlüc, felç ve agrıya duyarsızhk gıbı duygulan aşüa mak kolaydır Sydney'de Unıversıty of New South VVales'den Richard Bryant ve Kevin McConkey adında üa psıkolog hıpnotızma yoluyla korleştırümış ınsanlann gorsel bügıye yanıt verdıgmı keşfettı Hıpnozun, hıpnozu uygulayan kışının telfcırüerı gıbı bır dış uyannın etkısıyle MlY'ın karar ver me surecını etküedıgı duşunuluyor Hıpnoük korluk gıbı durumlarda hıpnozcu MlYı ıkna ederek gorsel bügınm Duzey 1 'e kabulunu engeüer Hıpnoz altındakı kışı goremedıgını ıddıa e.tse de, uygun bır düle üoıa edüdıgı zaman gor me yetısı yerıne gehr Bunlar hıpnoük olarak gorme yetüennı yıtırdıklerı zaman büe gorsel smyallere yanıt verdıklerı ıçın Duzey 2 hâlâ ügıh bügıyı ışleme sokuyor olabüır MÎY yalruzca bunlan büınç duzeyıne dahü edecegı verüenn ıçıne sokmaktan vazgeçmışüı Sonuç olarak kışı gorsel sınyah algüamaz ve durustçe 'hıçbır şey gormedıgını" ıfade eder Bıhncın pek çok yonu üe bu oncekı "büınçsız ışlem duzeyının urunlerını temsü ettıgı fıkrı yem degü 1879 yüında Leıpzıgde ük psıkolojı laboıatuvaıuıı kuıan Hermann von Helmholtz ve Wilhelm Wundt pek çok züıınsel faahyetuı solunum sındınnv ve dolaşım sıstemlerırun fizyolojık ışlemlerınden farkh olmadıgını fark ettı Butun bunlar bızım büıncımızın dışuıda otomatık olarak oluşan ışlemlerdı Ancak pek çok kışı büınçh deneyunlerle desteklenen züıınsel faalıyeleım bu ust duzey ışlemın etkısı altında oldugunu sanıyor Ancak bız aynı ükırdo degüız Bızım kurdugumuz modele gore bı lınçle gerçekleştırümış her şey dalıa once bıhnçsız duzeyde alt yapısuıı oluşturmuştur Duzey 2'nuı seçümış urunlen ve Duzey 1 ın ıçerıgı tek bu unsuıduı ve vc ay nı şeydır Bunlann aıaldrındakı tek faık bu uıunler seçı lır seçümez kapı dışan edüır ve bıhnçh davranışlarm bu parçası hahne gelırler Duzey 1 dPki bılınçh ddvranışldi Lütfen sayfayı çevlrlnlz 723/17 ııruze dahü edersınız Aynı zamanda Duzey 2 rahatsız sandalye odanın havası dışarıddn karışan sesler, arkanızdakı kışüenn nsütı üe surdurdukleıı sohbet üc ügüı bügüerı de ışlemden geçıru Butun bunlar konuşmayı dınleme ışlevı üe dogrudan üışküı olmadıgı ıçın MlY bunlan Duzey l'e atnıaya gerek gormez Ve sız boylece bunlann farkında olmazsınız Ote yandan eger konuşma süacı ıse MÎY sandalyeden kdynaklandn sıkıntıyı gıderıcı çozumlere oncelık verır ve sız sdnddlyenın ne kadar rahatsız oludugunu fark edersınız Daha dramank olarak arkanızdakı sohbette adınızın geçtıgını duyarsanız konfeıans ıle ügüı tum bağlannız kopar tum dıkkatınızı arkadah konuşma ya venrsınız Ancak bu durumda sız' arkadakı konuş mayı dınlemeyı büınçle seçmış olmazsınız Bu bügı MlY