Katalog

Bilim ve teknoloji Antihukuk dersleri politikaları üzerine... llk ve Orta Öğretimde yaygın ve sürekli bir müfredat dalı: ukukun Ustunlugu ükesını toplumun nıçın yetennce benımsemedıgı konusundakı tartışmalarda, hep aynı çozum onensı yınelemr "Hukuk, ılk ve orta ogretım mufredatna dft gırmehdır" Oysa ük ve orta ogreümde hukuk kurallanyla ügüı egıtım, zaten, hem çok yaygın, hem de terayönln olarak verümektefJJ Bu antihukuk egıümının nasü verüdıgını anldtmaddn once, bazı temel bıigılen hatırlayalım Hukuk* dair: Hukuk, çogunlugun sandıgı gıbı sadece "kanun" ya da "mevzuaf'tan ıbaret degü. Hukuk, bıreysel ve toplumsal, ozel ve kamusal ortakyaşam üışkılerını duzenleyen ve amacı "adaleti gerçekleftiımek" olan "geçerk kurallar sıstemı" Daha basıtçe ıfade edeısek; hukuk "bırarada yaşamarun elkıtabı" H Hukuk kurallanrun herkes için geçerli ve herkese eşit mesafede olması ıse adaletın olmazsaolmazvarhk koşulu EjİtİniV dflİTı* Pedagojı uzmanlan, çocugun en kalıcı bügı ve ahşkankklara "guncel pratigı" gozlemleyerek ve taklıt ederek ulaşugını büdınyor Açıkcasi, çocuk kendısıne ezberletüen "knm bilgl"den zıyade, gözlemledıgı ve yaşadıgı gerçekkğe, yanı "etkin bilgi"ye ıtıbar edıyor 0 halde, çocugu hukuk üe "tanışurma"nın akılcı ve kalıcı yontemı, "ortak yaşam üışküennı duzenleyen kurallara uymanın' nlçin gerekll ve naaıl yararlı olduğunu ona "hayaün ıçınde" göıtermek. Deney: Şımdı bır laboratuvar çalışması yapmak uzere, ogretım kurumlanndakı tıpık bır uygulamayı, herkesın tanıdıgı şu "kopya ç e k m e " olgusunu, masaya yaüralun Once çocuğd, okula başladıgı gunden ıübaren ' kopya çekmek suçtur" denır Bu defalarca soylerur, ıyıce ezberleülır ve ınandınlır "Kopya çekmek suçtur' Bu "kuru ve soyut bügı' çocugun bırey olarak 'uymakla mukellef" küındıgı muhtemelen ük hukuk kuralıdır Sonra, ük yazüı smavmda çocuk, kopya çeken bır arkadaşını gorur Olasüık 1. Çocuk, arkadaşına 'kopya çekmenın yasak oldugunu" hatırlatır Arkadaşı "Sana ne 1 " turunden sert bır yanıt verır Etkm bügı Kurallar çıgnenebüır ve bu senı ügüendırmez Olasüü< 2, Çocuk, arkadaşının kopya çekügını ogretmene duyurur Ogretmen, çocugu takdır edıp, kopyacıyı cezalandınr. Sınavdan sonra çocuk, arkadaş(lar)ının sozlueylerrüı saldınsına ugrar Etkin bilgi: Kurallar çıgnenebüır, çıgneyenlere engel olmak tehlıkelıdır Olasüık 3 Çocuk, arkadaşının kopya çekngını ogretmene duyurur, ogretmen yuzunu ekşıür, kopyacıyı azarlamakla beraber çocuga da "arkadaşını ıspıyonlamanın ıyı bır şey olmadıgı' yolunda bırşeyler soyler Etkin bilgi: Kurallan çıgneyen kışı arkadaşırruz ıse ıhbar etmek ayıptir Sık rastlanan bır olasüık da, ogretmenın "Kopya çekenı yakalarsam sıfir verırım, 1 yakalayamazsam helâl olsun " şeklındekı yaklaşımından dogar Etkin bilgi: Kurallar, çığneyenler ıçın degü, çıgnerken yakalananldr ıçın geçerlıdır 723/16 Butun bu olasüıklara ragmen, çocugun en azından kendı adına "kurallara uymakta ısrar" ettıgını varsayalım Sınav sonuçlan açıklandıgında, kendısı "orta" kopya çeken arkadaşı "ıyı" puan almış olsun Etkin bilgi: Kurallan çıgnemeyı becerenler, kazançlı çıkarlar rartıyma; Kımüen bu ornegın "abartüdıgını" kopya çekmenın "masum ve çocukça" bır kural ıhlalı oldugunu, "hukukun ustunluğu" konusunda emsal teşkü etmeyecegını soyleyebıhrler Hukuk büıncıne sahıp "buyuk"ler açısından boyle gorunebdır Ama yenşkınleıce "basıt ve onemsız" sayüan olgulann, çocuklann zıhnınde &rnnalar koparabüdıgını hatırlamakta yarar var (Omeğm, Pokemon seyredıp balkondan atlamak, yetışkınler ıçm değü, çocuklar ıçm olasıdır Ne mutlu h "buyuk"ler, hayatlannı çızgı ütnlere gore yaşama yanügısından kurtulmuş olup, "pembe dızüer" doğrultusunda davranma olgunluğuna enşmışlerdır Öneri: "Hukukun ustunlugu"nu gerçekleştrmenın en az ıkı "olmazsaolmaz" koşulu var Üki, "kurallara uyma" büınç ve nzasının (consensus) bırey ve toplum genelınde var ve etküı olması tkincisi hukuk kurallannın "hayatla uyumlu, etkin ve gerçekçı" nıtelıkte olması (2) Bu ıkıncı koşulu, gene kopya ornegı uzerınde ırdeleyelım Egıüm sıstemı ' ezberleme yontemı"ne yaslandıgı süıece, ' kopya yasagı"nm "uygulanabüır bır kural" olması zordur Hayatla uyumlu olmayan kural, hukukı saygınlıgını yıtınr, pohsıye onlemlerle yaşatüan bır "yasaldayatma'ya donuşur Ustehk, "yasak meyve daha da kıskırtıcı olur' şeklındekı genel kanaate bır peşmmazeret nıtelıgı kazandınr "Ldfta kalmaya mahkum" bır kuralda ısrar edıp "kural kavramını" zedelemenın ve üayuzlulugu meşrulaşürmanın dnlamı yoktur Mevcut sıstemde amaç ' ogrencının bırşeyler ogrenmesı' ıse sınavlarda kıtaba bakmayı serbeat bırakmak, "ogrenmeyı saglama' bakımından çok daha yararlı olabüır Sonuç: Egıüm sıstemı "ezbere bügılerle geçernot almak" eksenınden kurtan lıp "hayaün geregınegerçeklıgıne uygun etkin bügüer vermek ve yeteneklerı gelışürmek" eksenıne sokulmadıgı surece, ' kopya yasağı" ve benzen kurallar amaçlannın tam tersı sonuçlar ureürler Sınavlarda haksız rekabet oluşması, kopya çekme eylemının oldukça onemsız bır sonucudur JUıl ve kalıcı zarar, kurallan ıhlal etmenın momknn oldugu ve bunu ustalıkla yapabüenlenn kazançlı çıkügı mesajınm "taze ve açık" züıınlere ısrarla üeülmesıdır "Bır kerecık delınmenın zaran yok" züınıyeti, aynıyaklaşımı"ozontabakası ıçın de gostermışü "Bır kerecık" tehbkelen masum gosterenlenn vahım gerçeklıgı farketmelen ıçın son yülann gundelık haber? lerıne goz atmalan yemııyor mu Akın Yılmaz (1) Umml oloji Sohbetlen" yaymlanmamış den emfler S ayın Buısalı, bu mektubu Sayın Ayknt Göker'ın "Cumhunyet Bılım ve Teknık'de, 6 Ocak 2001 tanhınde çıkan son yazısı uzenne yazmak zorunda kaldım Kendısıyle halefselef olmam nedenıyle, yazdıgı yazüara uzun zamandır gereklı cevaplan vermıyordum Fakat, son yazdıgı yazıyla, degerlı Cumhunyet okuyuculannı da yanütma yoluna gıtügınden, bu açıklamayı yapma geregını duydum Şımdı şu cumlelere bakalım "1997 ve onu ızleyen yülardah BTYK kararlannın ana teması Ulusal Inovasyon Sıstermım kurulmasıydı Ulusal Inovasyon Sıstenu'nm omurgasmı Ulusal Enlormasyon Altyapısı oluşturur BTYK'nın 20 Arahk 1999 toplanusmda aldığı "(1999başlannda tamamlanan) Ulusal Enformasyon Altyapısı planınm hayata geçınlmea " karan bu nedenle çok onemkydı Ne var h, alman kararlara üışkm Başbakanhk Geneigesı yayunlandığmda, bu karann buharlaşp yok oldugu goruldu " Arkasından Sn Goker, Elektronık Tıcarete üışkın karann da buharlaşngını soyluyor ve bazı kararlann da (Kntık teknolojılenn behrlenmesı ve ArGe'ye dayalı tedank) uygulanmadıgını ıfade edıyor Bu buharlaşma ıddıalanru yaparken dılınm altinda ne oldugunu büemem Kuşkusuz kendısının büdıgı bazı (kamusal) bügıler varsa, sorumlulugu kendısıne aıt olmak uzere açüdayabüır de Ancak oncelüde Ulusal Inovasyon Sıstemı ve Enformasyon Alt Yapısı Master Planı (TUENA) konusunda, taşlan dogru yenne oturtmak amaayla bırkaç soz soylemek ıstenm dıgı şeklındekı eleştınsı, aksıne "Kamunun Orta ve Uzun Vadelı Tedarık Polıükalan"na üışkın basıt bır duzenlememn çok otesınde, "Kamu alımlanndan % 1 payın ArGe faalıyetlerını desteklemek ıçın bır fona ayrüması" gıbı temel nıtehkte bır karara donuşmuştur Boylece, "ArGe'ye dayalı tedarüc" kcnusu ve "Ulusal ArGe butçesırun oluşması" yolunda buharlaşan degü somutlaşan onemh bır karara donuşmuştur Bır kez ulusal yenüüc sıstemlen emırle ve kararla kurulmaz, pek çok ekonomık ve sosyal parametrenın sonucudur Emırle ve planla kurulsaydı Sovyet GOSPLAN'ı bunu çoktan kurar ve tanhe kanşmazdı Bu ıddıa yanı bır "mülı ekonomı veya toplum ınşa etmek" kısa donemde, bırüa yılda gerçekleşmez Baü sıstemlennde yenüüdenn firmalann elmde ve devletlenn bu firmalara sıpanşler vererek hızlandıgı ıkhsat tanhçüen kadar, büım polınkasıyla ugraşanlann da büdıklerı bır husustur Sn Göker'ın yaklaşüc 10 yü sureyle gorev yaptigı TUBlTAK'ta yapması gereken bazı ışlerı bu goreve yenı gelenler ! yüda nıye yapmadüar dıye uzenne ütızlıkle htrenmesı gereken kurumlardan bın olan TUBITAK'a sataşmasım etık açısından tarafeız gozlemcüenn degerlendırmesıne bırakıyorum "Teknolojı Ongorusu yapmamış tek ulkenm" yurttaşı olan Sn Goker bu ongoruyu, elınde her turlu ımkân varken, 7 yüda, nıçın yapmamış veya yapurmamışhr'' Krıtık teknolojüer, her ulkede, degışüc zamanlarda ve behrlenmış büım ve teknolojı pohtücalan stratejüenne gore, "rolaüf" kategorüerdır Şımdı bu kategonler hazırlıklanna başladıgımız "Türkiye Uluıal Bilim ve Teknoloji Politikaları Stratejisi: 2003 2023" Dokumanında, TeknolojücOngoru Projesının bır altseü olarak ortaya cıkacakur Şunu da belırtmem gerekır kı bır Büım ve Teknolojı Polıükası tasanmı sadece, krıük teknolojüerden ıbaret degüdır Krıük olmayan fakat ekonomının canlanmasına yardım edecek bırüerce kuçuk yeruhk üımal edüırse "Ulusal Inovasyon Sıstemını" nasü kurulabüır ' Sn Göker'ın büım eügı konusunda da yetennce ozen gostermedıgı gorulmektedır Büım eügının temel ükelennden bınsı, herhangı bır fikn katkı konusunda objeküf ve adü bır degerlendırme yapmak ve katkı yapan kışı ve kurumlara dogru kredı vermektir Bızım gelenegımızde de buna vefa denmektedır 10 yü bırlıkte oldugu bır Kurum'u hangı kışısel saıklerle olursa olsun bır kalemde sümeye çalışmak eük degüdır Sayın Bursah, Altıncı BTYK Kararlannı, Başbakan'ın Genelgesı çıkınca ıncelemek dogru olacak dıye duşundugumden, burada, genış bır açıklama yapmak ıstemedım Haksızlıga tepkı tonu taşıyan uslubumu anlayışla karşılayacagınızı umıt eder, saygüanmı sunanm Prof Dr Ergun Turkcan Başkan Darasmanı ve TUBITAK Büım ve Teknolojı Polıükalan Daıresı Bşk V Yenüıkçı ekonomüer, gunumuze kadar ulusal bır 'Enformasyon alt yapısı" oluşturduklan ıçın yenüüdenne yenüü< katmamışlardır bu alt yapı daha ozelınde "Internet" bu yenüıklerden sadece bırıdır Once bır enformasyon alt yapısı oluşturup yeııüıklerın yagmur gıbı yagacagını hayal etmek ıçın, "sanal" bır Dunyada yaşamak gerekır Devletler ya da büım ve teknolojı polıükalan sadece, ulusal yenüüc sıstemın çalışması ve etkınlıgının arünlması ıçın çok çeşıth onlemler alabüırler ama bunu yoktan var edemezler Turkıye'de son 5 yü ıçınde enfoımasyon alt yapısmdan yararlanan 2 müyon kışıye ragmen yenüüderde hıçbır artış olmanuş, bu yuzden cıddı bır "stratejı dokumanının" hazırlanmasına karar venlmışnr TUBITAK üe Ulaşürma Bakankgı'nca ortaklaşa hazırlanan TUENA Planı yenı ortaya çıkan şartlar ve ımkanlar açısından TUBrTAK tarafından surekh guncelleşnnlerek uygulanmaktadır Sn Göker'ın bu baglamda buharlaşugını ıddıa etügı karar ülnaal Bilgi Teknolojileri Konseyı kurulmasını ongormekteydı la, bu konu TBMM Bügı Teknolojüen Grubu'nun gundemınde daha genış kapsamlı olarak goruşulmektedır Eucarete üışkın karar üom pıyasa faahyetlerı gıbı herhangı bır resmı mudahaleye gerek olmaksızın normal gelışım surecı ıçıne gırmış olup, ügılı tum taraflar ustlenne duşenı yapmaktadırlar, dolayısıyla bu ıddıayla ne kastedüdıgı anlaşüamamıştır Sn Goker'm uygulanma (2) Kanun un Sıyahbeyaz Mantığından Hukuk un Canh Manüğma" yayımlanmamşdeneme