Katalog

lecek bınlerce prese sahıp olduklannı soyluyor Doğal türünden ayırt etmek Yapay elmaslar elmas endustnsını etkıler mı' Elmas grafit kadar ucuzlayabılır mf Bırçok uzman bu tur şeylere pek ıhtımal vermıyor Yapay safir ve zumrut bugune değın kuyumculuğa zarar vermedı Ancak elmasın uzmanlar tarafindan doğal turunden ayırt edı lebüır kalması onemh De Beers fırması bu yuzden dev bır laboratuvarda "Gem Defence Programme" projesını başlattı Buıadak) araştırmacılar adeta Ruslarla rekabet ıçınde çalışıyor Çalışmalann bugune kadar başanb oldugu da soylenebıür Uzmanlar tayf fotometrelenyle bır çok taşın laboratuvar geçmışını çozduler Incelemeler sonucu 415 nanometrelık dalga boyundakı sentez ışıgın doğal turdekınden farklı bır bıçımde soğurduğu anlaşünuş De Beers bu proje kapsamında dunyadakı tum labo ratuvarlannı "Diamond View" sıstemıyle donatti Sıstem yapay taş tanısında kullanüan en gelısmıs alet olarak büınmekte Diamond Vıew ıle ıncelenen taş kızüotesı ışınlarld ışınlandıktan sonra buyutulmuş olarak ekrana yansır Burada elmasın ıçındekı gelısım strukturlerı ızlenır Yalnızca bırkaç saat ıçınde oluşan yapay elmaslar uzerınde çızık ve tramlar gorulur Oysa mılyonlarca yüda oluşan doğal rurlerınde bu olgulara rastlanmaz Bu gehşmelerle bırlıkte dunya çapında bır rekabel ortamı da doğdu General Electric (GE) uçuncu sınıl kahverengımsı doğal elması renksız ve kusursuz hale do nuşturebılen bır sıstem gelıştirdı Bu sıstemde de basınç ve ısının onemı buyuk, ancak GE'nm taşlan tam olarak ne tur bır ışlemden geçırdığı bılınmıyor Kuruluş yontemını gızlı tutabılmek ıçın patent almaktan bıle kaçınmış GE elmaslan geçen yıldan bu yana Bellataire urması tarafindan satışa sunulmakta GEfirmasımanıpulasyonun kesınlıkle tespıt edılemeyeceğını ve doğal turlenyle aynı fiyata satilması planlanan 'GE Pol' taşlannın ıse ke sınlıkle doğal turlerınden ayırt edılemeyeceğını one surmekte De Beers fırması laboratuvar urunu elmaslannı lazer hologramıyla ışaretleyecek Bu ışaretle ıkı amaç bırden hedeflenmekte Fırma, marka sayesınde muşterılerın guvemnı kazanırken urunlerını daha pahahya da sata büeceğını duşunuyor Bu arada Illınoıs Unıversıtesı bılım adamlan oldukça masrafsız bır yontemle Rus kımyacüann uyguladıkları sıstemı çozduklerını açıkladır Eğer amaç elmasa zarar vermekse bunun çok daha şık bır yontemı var 1500 derecede kızdırüan knstal sıvı oksıjene batinldığında olağanustu bır bıçımde değışıme uğramakta Yapay ve gerçek olsun bu ışlemden geçen elmas, sodayı kopurten karbondıoksıte donuşmekte1 Nügun Ozbaşatan Dede Kaynak Spıegel 36/2Q00 Saytlarlu elmai puzun: \vntttik ehnuı \<.ntttık thnunn tmluitrtıif: kulloıul clii/ı ulmtluı »ptik oittlçr, eltklrvmk, ıtnifKtt'a oruçtün v/> Ü'ta't\ vlınai. Kuflunıldıgı ulanluı enıluıtri kuyumculuk Elmas: Kadırlann en lyl arkadaşı dlye farkılara konu oldu. Çağdaş simyacılar Rus laboratuvarlarmda üretilen sentetik elmas, doğal türünden yalnızca uzmanlarca ayırt edilebilmekte. Yapay elmas takı endüstrisini etkileyecek mi? Y eryuzunun ıkı yuz küometre derınlığınde oldukça değerlı bır hazıne gızb Bu hazıneyı değerlı kılansa, olağanustu basınç altında gehşmeye devam eden buyulu bır knstal Kızgın magma kutlesıyle yerkabuğuna puskurenlerden çok azı gun ışığına çıkar Bu knstal elmastır Saf karbondan oluşan elmas, çehğı kesecek kadar da serttır Ancak ıyı taşlaıa çok ender olarak rastlann Krıstallerın çoğu çızıkh ve lekehdır Temız ve beyaz elmas bulmak oldukça zahmetlı bır ış Oyle kı maden ışçılen bazen buğday tanesı buyukluğunde tek bır elmas bulabılmek ıçın yuzlerce ton toprağı elemek zorunda kabrlar Ru yuzden de tek kıratlık yanı 0,2 gramlık tam saf bır elmas bıle altından değerlıdır (20 bın $ kadar) Dunya mucevhercılen cırolannın yarısını elmasla yaparlar Dunya elmas tıcaretının dortte uçunu kontrol eden De Beers 2000 yıhrun ük yarısında 3 4 mılyar $'lık taş sattı Insanlar elması mukemmelık orneğı olarak gorur Kadınlarda elmasa tutkunluk buyuktur Marilyn Monroe'run şarkısını anımsayın Dıamonts Are a gırl's best fhend Aslındd elmasm sentetik turlerı 1953 yılından bu yana 35 ulkede uretılmekte Ruslar bu sanatı gızlı uzay projelerınde gelıştırmısterdı Daha sonra ordudan aynlmak zorunda kalan bu muhendıslerden bazüar gelıştırdıklerı aygıtlan yenı bır alanda kullanmaya başladılar Basınç altında Derın dondurucu buyukluğunde tanklarda, grafitten traşlanmaya hazır altı taratlık elmas ureten uzmanlar bu ış Ceneral Carter Clarke ve Ruslar tarafından geliftlrilmif elpreıl , •ı • • . ^ 5; v lem ıçın basınç preslerınden yararlanıyorlar 800 km dennlıktekı bır okyanusunkıne eşıt 80 000 atmosferlık bır basınç ve 1800 derecelık bır sıcaklıkta karbon bıçımlenmeye başlar Karbon atomlannın yapısı değıştiğınde, grı renklı grafıt de elmasa donuşur Atomlar artık orantılı bır kafes ıçınde dızılmıştır Ve 60 saat ıçınde tek kıratlık bır elmas oluşur Aygıt çalışmaya devam etükçe de elmas da buyur Ancak yogun basınç ve ısı presı zorlar ve bu durumda bır elmasın oluşması genelde olanaksızdır Rusya kokenlı sentetik elmaslar pek de kalıteh sayılmazdı Çunku bunlar genellıkle sanmsı ve donuktu Aynca ıçlerınde bulunan metal kalıntılan nedenıyle, çıplak gozle veya bır mıknatıs yardımıyla bunlann sahte olduklan kolay ca anlaşılırdı Ustelık sentetik elmaslar hıç de ucuza mal olmuyordu Ancak bazı Rus firmalar farklı yontem ve yenı katalızorlerle çok daha başanlı sonuçlara ulaştilar Gectığımız şubat ayında Tucsondakı (ABD) fuarda yenı urunlerını ser gıleyen Alex Grizenko bunlardan bırı Gnzenko san altın mavı ve kırmızı tayflı sentetik elmaslannı tamtti Bu tur elmaslar dogada çok ender olarak bulunur Yenı yontemle üretilen sentetik elmaslar daha ucuza elde edılıyor Tek kıratlık bır elmas yaklaşık 1000 dolar cı vannda" dıyor, Kalıfornıyalı kuyumcu Tom Chatham Ye nı gehşmelerle bırlıkte satıcılara laboratuvar urunu elmaslarla ügılı yenı bır açıklama getırüdı Açıklamada Rus elmaslan gerçı yapay ama yıne doğal bır elmas kadar gerçek denıyor Çunku bunlar "Cubıc Zırcorua" turlerı gıbı camdan ureulmıyor Kımyasal ve fızıksel olarak doğadakılerle aynı sayılır Sentetik elmas pazarı dunyanın dıger bolgelennde de hızla buyumeye devam edıyor Tayland da Rus Tayland fırması "Tainıs" Florıda da ıse Amenkalı general Carter Clarke tarafindan kurulan "Gemesis" fırması bunlardan bazılan Clarke elmaslan gelecekte Yakındoğu ve Amenka'da pazarlamayı hedeflıyor 1993 yılından bu yana urunlerını Amenka'ya ıhraç eden Gnzenko, bunlan ' Bılım ve teknolojı hankası' olarak pazarlıyor Ancak Ruslarla ticaret yapan Chatman bu ısten hıç de kârlı çıkmadıgından yakınıyor Çunku 1993 yılından ıtibaıen Rusya'dan senteuk elmas almaya başlayan Chat man, Rusların fiyatlan surekh yukseltmelen sonucunda bu ışten vazgeçmek zorunda kalmış Chatham eskı Sovyetler bırlığıne yapmış oldugu gezı sırasında Ruslann çok daha buyuk krıstal turlen uretebı | j 1'f'ı'i yı/ifldu üffiihn mikttır İO<) >'jn 1M9 yıliitdo Mt t'itkn k*r 0,7 nul tıtı ık/ku /V'/y filınttu vrtHMın mlk I'/V'/ yılmtln rl<fr *tlll<ıı kur / ınllyar tUtlur Ureten Ulkeler: Botswana, Rıuya, CUney AMka 723/2