Katalog

Cönülden Bilime Mikroçipin iki rakibi Nobel Fizik ödülünü geçen yıl Robert Noyce da elde edebilirdi. Ama o artık hayatta değil. üındığı gıbı 2000 yılı Nobel Fızık odulu uç bılım adamı arasında paylaşıldı Zhores I.Alferow (Rusya, St Petersburg A Floffe Fızık Teknolojı Enstıtusu) Herbert Krömer (Santa Bar bara Kalıfornıya Unıversıtesı) ve Jack S.Kilby (Texas Unıversıtesı) Mıkroçıp buluşçusu J Kılby aslında aldıgı odulu pekala rakıbı Robert Noyce üe de boluşebılırdı Fakat bu bılım adamı on sene once aramızdan ayrüdı Ahmet Inam Aklın bir resmi Çağdaş ınsanın aklını yaşayışmda sorunları var. Postmodernist arayış, bunun bir gostergesı. Ben aklı, bırçok bileşenden oluşan bir butunluğe benzetiyorum. Organik bir butunluğe. Parçalarından fazla olan. Parçalarının içınde olan. Bu sözlerimi, ıleriki yazılanmda daha da açabilirim. Akıl genişliğini yitirmemeliyiz. Aklın sınırları elbette var, sınırları ıçindeki akılla hesaplaşabilmek, aklımızı yaşayışımızdaki sorunları saptamak gerek. (Bir eski psikiyatri profesoru, bu tur konuşmalarıma şiddetle itiraz edip, hiddetle, "senin gibi konuşanları biz ıçeri tıkıyoruz" demişti. Demek ki bu hocanın da aklıyla zoru yokl) Aklımızla zorumuz olmalı. Akıl hastalıklarından soz edip, nice kurumlar oluşturuyoruz da, akıl sağlığı, sağlıklı akıl nasıl bir şeydir sorgulamıyoruz pek. Akıllı ınsanlar olarak, cumlemız aklın ne olduğunu bildiğimizi sanıyoruz. Aklımızı dert etmiyoruz nedense. Felsefede son yıllarda belli çevrelerde tartışma konusu olan "ussalhk" (rationality) sorunu, bir açıdan aklı, akıllı temellendirmek, bilımi akıl ışığında yeniden kurgulamak amaçlarını da taşıyordu. Temellendirme, sağlamlaştırma, haklı kılma, hesabını verme uğraşı, temele "aklı" koyma çabasıydı. Akıl bir destek, akıl bir guvence, akıl bir "emniyet" idi. "Yaşasın"dı, akıl! Hangi akıl? Işte bunu soruyorum. Teknolojiyi, onunla butunleşmış bilimi, bu ikisinin içinde yer aldığı yaşamı sorgularken, anlamaya çabalarken bir akıl tutulmasına uğradîğımızı duşunuyorum. Bu terimi şu anlamda kullanıyorum: Akılla aramıza, denetleyen akıl giriyor! (Cuneşle aramıza, ayın girişi gibi!) Bu benzetme, tuhaflıklar taşımıyor değil ama, denetleyen akıl, ortak akıl (ratio communls!)dan kopup, bağımsız bir gezegen olarak insan yaşayışıyla ortak akıl arasına giriyor! Ortak akıl, ikisini önceki yazılanmda açıkladğıım (denetleyen ve teorik akıl) yedi akıldan, aklın yedi bileşeninden oluşuyor. Bu akıllara şu adlan veriyorum: Denetleyen Akıl, Teorik Akıl, Anlayan Akıl, Eleştiren Akıl, Şiirleyen Akıl, Erotık Akıl, Bağlanan Akıl. Bu akıllan tek tek açık kılmaya uğraşacağım. Boyle bir "akıllar konfederasyonu" birçok arkadaşımı, kızdırabilir ya da güldurebilır. Benim de amaam bu. Artık zorumuz olduğunu hatırlatmak. Aklı yaşayışımızda derdimiz var. Aklımız tutulmuş. (Hıçkırığa tutulmak gibi mi? Aklımızı kalıpları kırarak bakma gereğini söylüyor bana Eleştiren Aklım!) Denetleyen aklın baskısı altında. Akılların ahenklı çalışmasını, biraradalığını, "orkestrasyonunu", ortak akıl, bu akıllar arasında iletişim kanalları kurulan iletişim olukları döşeyerek, sonuçta iletişim ağı oluşturarak sağlıyor. Çağımızda denetleyen akıl, kurduğu postmodernist tuzakla aklın yadsınması yolunu açıp, aklın diğer öğelerini, "kardeşlerini" ortadan kaldırmayı, deniyor. Şiiri, Eros'u aklın dışına atıp, yuceltmeye çalışıyor. Önceleri bunu, onlar isteme ya da istençtir (Almancada Wille) diye akıl alanından surmeye çalışmıştı. Hegel'le birlikte "akıl kardeşler" (Aklın bileşenleri) bır şolen, bir "sarhoşluk" yaşadı. Cerçek olan herşey akla donuştü. Husserl, teorik ve anlayan aklı, denetleyen aklın yerıne koymaya çalıştı. Burada akıl kardeşler açısından duşunünce tarihini yorumlamak değil işim. Akıl zor bir seruvenin başında: Anlayan akıl, kardeşlerini gördü, tanımaya çalışıyor. Aklın birliğinden kuşku yok, noetik (akılsal) bir şizofreni falan da yok ortada, bir resim sunmaya çalışıyorum düşünenlere. Merak eden, eğilip bakar. 721/» B Kılby'nın hedefı bellıydı O transıstoru kuçultmek ıstı Kılby'nln llk mlkroçlpl (1958 yordu Çunku bır zamanlar taNoyce daha şınabüır radyolann beynı sayüan bu sıstem hesap sonra mesmakınesı ve fuze gıbı karmaşık araçlar ıçın uygun lektaşlanyla degıldı Kılby yarııletken plakalan kuçuk parçalabırlıkte bura ayırarak bunlardan bağunsız transıstorlar uretçrun artık mek yerıne daha kestırme bır yontem keşfetmıştı çıp pazannı Butun bır parça germanyumu alarak yuzeyıne bırneredeyse den fazla devre mekanızması yukledı ve bu parçatumuyle lan daha sonra altın kablolarla bırbırıne bagladı elınde buBoylece bugunku bügısayar çıplerının bır lunduran prototıpı dogmuştu Fızıkçının baglı oldugu Texas Intel firmaInstruments (Dallas) kuruluşu Şubat 1959'da, bu sını da kurügınç buluşun patentını de almayı ıhmal etmedı du Fakat aynı tarıhlerde Kalıfornıya'da bu gelışAncak melerden tumuyle bagımsız olarak buna benzer buluşun bır parça daha uretılecektı Faırchıld SemıconducFlzlk Nobel ödülü alan Kllby gerçekte kı tor firmasında gorevlı Robert Noyce (o zaman me aıt oldu henuz 31 yaşındaydı), araştırmalarıru transıstor ğu tartışmalan tam sekız yıl devam ettı Mahkeme buluşu nedenıyle 1946 yüında Nobel odulu alan 1969 yüında buluşun kesınhkle Noyce'e aıt olduWilliam Shokley üe bırlıkte surdurmekteydı Kagunu açüdadıysa da uzmanlar her üa bılım adamılıfornıya dakı araştırmacüar germanyum yerıne nı "Çıpın babası" olarak gormeye devam ettüer daha sert olan süısyumdan yararlandılar Ustelık Oysa eger Küby'run buluşu kabul gorseydı Noyce ve ekıbı daha "duzeyh" bır yontem bulbugun Süıkon Vadısı Texas'da kurulmuş olur ve muştu ve bu sıstem ıletkenlerın mıkroskobık boolasdüda da Germanyum Vadısı olarak unlenırdı yutta baglanmasına ızın verıyordu Fakat tarıh Noyce'ı haklı çıkardı Duzeysel tasanmı Noyce, Kılby'nın patent anlaşmasından haustun gelmış ve Kalıfornıya'dakı meyve plantasberdardı ve o da altı ay sonra patent ıçın başvuruyonlan arasında bır süısyum devnmını yaratmıştı da bulundu Ve patent daıresı 25 Nısan 1961 gunu Ne var kı odul komıtesı karara ulaşmak ıçın ılk olarak bır devre mekanızmasının buluşunu tanıışı ıyıce uzattı ve bu gecıkme sonunda Kırby'nın dı Buluşçu olarak Kılby degıl Noyce açıklanmıştı zafenyle sonuçlanmış oldu Kllby'nln laboratuvar notlannda mlkmçlp tasanmlan