Katalog

Annelerin güneş ışığına ihtiyacı fazla! Şükrü Hatun* vıtamini hem vücuttaki kalsiyum ve fosfor metabolizması hem de kemiklerin gelişimınde önemli rol oynayan bir hormon on maddesidir. Vücuttaki D vitaminin temel kaynağı guneş ışınlanmn etkısıyle bağh deride yapüan D vitamini sentezidir ve bu nedenle çocuk ve erişkirüerdeki D vitamini duzeylerı mevsımlere bağh büyuk değişkenlik göstermektedir. D vitamininin temel gorevi ço~ cuklarda buyuyen kemik dokusu(erişkınlerde ise kemik yeniden yapuru için) için gerekli kalsiyum ve fosfor duzeyini sağlamaktır. Vıtamın D bağırsaklarda kalsiyum ve fosforun emilimini artırarak bu gorevini yapmaktadır. D Erişkinlerde D vitamini yetersizliği sorunu D vitamini daha çok çocuklarda sık görülen raşıüzm sorunu ile gündeme gelmekle birlikte son yıllarda erişkinlerde D vitamini yetersızhğı ve bunun kemik sağlıgı üzerine etkileriyle ilgilı tartşmalar artmışür. Amerika Birleşik Devletleri'nde genel dahıhye yataklannda yatan 290 hastanın %57'sinde D vitamini yetersizliği saptanmış ve hastalann % 22'sininde yetersizliğın şıddetli duzeyde olduğu belirlenmiştir. Benzer şekilde Hollanda'da çogu kadın 142 erişkinin % 79'unda D vitamini düzeyleri düşük bulunmuştur Degışik ulkelerdeki bu sonuçlar yetersiz D vitamin alımı, içi ortamlarda geçen yaşam suresının fazlahğı ve guneş ışınlanndan yararlanmama, hava kirliliğinin ultraviyole ışınlarının insdnlara ulaşmasını engellemesı ve dini inançlara bağh ortunme gibi çeşitli faktorlerin etkisiyle eriskinlerdeki D vitamini yetersizliğinin yaygın bır sorun oldugunu ortaya koymaktadır. D vitamini duzeylerındeki duşukluk yalnızca basıt bir biyokımyasal bozukluk olmayıp;berabennde kemik yapımyıkım hızında artma, osteporosiz ve haüf osteomalazi ve kalça veya dığer kemıklerdeki b n k ihtimalinde artma gibi fizyolojik, klinik ve patolojik bulgulara yol açmaktadır. Yaşam suresinın uzaması ile birlikte osteoporotik kınklann artması osteoporozisin onlenmesi konusunda değişık seçeneklen gundeme getirmektedir Yakın zamanda yayınlanan bir çalışmada gunde 500 mg kalsiyum ve 700IU D vitamini destegıyle 3 yıllık dönemde bulgu veren omurga kemikleri dışındaki kemik kınk oranında % 50 azalma oldugunun büdırümesi çocuklardaki kemik sağhğı yanında eriskinlerdeki ke mik sağlıgında D vıtaminin rolunu yeniden gundeme getirmiştir. . • • •;, bölgesindeki annelerde D vitamin yetersizliginin daha yuksek oranda ve daha şiddetli duzeyde olmasında araştırmanın kış sonu yapılması kadar bolgesel faktorlere (kentsel ve endustriyel hava kirliligi, sonbaharla birlikte guneşlı gun sayısında belirgin azalma, muhafazakâr yaşam tarzı gibi) baglı görünmektedir Yakın zamanda Hindistanda (Yeni Delhi) yapüan bır çalışmada hava kirlüiginin yuksek oldugu bolgede yaşayan çocuklann 25 (OH)D3 duzeyınin duşuk hava kırliliği bölgesinde yaşayanlara göre % 50 duşuk bulunması ( sırasıyla 126 ve 28.2 nmol/1) hem Kocaeli hem de diger kentlerdeki yuksek orandaki D vitamini yetersizliği üe hava kirliligi arasındakı üişkiye onem verilmesi gerektigini göstermektedir Sonuçlar ve öneriler Annelerdeki D vitamini yetersizliği, hem anneleri hem de bebekleri etküeyen, dolayısıyla çocukluktan erışkinliğe kemik sağlıgı uzerinde olumsuz etküeri olan bir halk sağlıgı sorunu olarak oneminı korumaktadır. Bu sorun güneş ışığından yararlanmayı engelleyen çevresel ve yaşam tarzı faktorlenne bağh olarak bazı ulkelerde ciddi halk sağhğı sorununun olarak karşımıza çüonaktadır. Son yülardakı araştırmalar ulkemizde son 20 yüda annelerde D vitamini yetersizliği sorunun yaygırüığı ve şiddetinde bir azalma olmadığını göstermektedir. Guneş ışığı en onemli D vitamini kaynagı olduğundan yeterli guneş ışığı alınabüıyorsa gebelik ve emzırme dönemınde D vitamini eklenmesine gerek yoktur. Bununla birlikte yeterli guneş ışığını tanımlamak zordur ve ozellıkle kışın bazı bolgelerde guneş ışınlanndan yararlanma imkanı çok azalmaktadır. Bu nedenle besinlerin D vitamini üe guçlendirümediğı ve yetersiz güneş ışığı alan bolgelerde yaşayan kadınlara gebeliğin son 3 ayında gunde 1000 IU verümesi veya son uç ayın başlangıcında bir kez 100.000 IU D vitamini verilmesi onerilmektedır. Bu oneri özellikle ortulu giyim tarzına sahip anneler ve hava kirliligi olan kentlerde yaşayan kadınlar açısından daha onemlidir. Bunun yanında başta genel Pratisyenler olmak uzere kadın dogum ve çocuk sağhğı uzmanlarının gebelere ve yeni doğan döneminden ıtıbaren bebeklere yeterli D vitamini sağlanması konusuna daha fazla onem vermelerı gerekhdir. * Çocuk Sağhğı ve Hastalıklan Prof, Pedıatrık Endoknnoloji Uzmanı, Kocaelı Ünıv Tıp Fak. Çocuk Sağhğı ve '""" ' Hastalıklan abd de enamel hipoplazi ve kalsiyum dengesı bozukluklandır Annelerin D vitamin düzeyleri sut verme dönemınde anne sutu içindeki D vitamini miktannı dogrudan etküemektedir. Bebeklenn serum D vıtamın düzeyleri sekizınci haftadan sonra annenin D vitamin durumundan etküenmekle birlikte esas olarak guneş ışığına maruz kalma mıktarma göre değişmektedir. Bebeklerin D vitamini duzeylerinin korunması için çıplakken (uzermde yalnızca bez olan) haftada 30 dakika, giyinikken ise haftada 2 saat guneş gormeleri gerekmektedır. Guneş ışığrndan yeterh olçude yararlanamayan bebeklerin annelerinin de D vitamini düzeyleri duşuk oldugunda (anne sutu D vitamini duzeyi de buna bağlı düşecektir) raştizm riski artmaktadır. Güneş ışığından yararlanma ve ülkemizdeki sorun Bebekler üzerine etkileri Gelişmekte olan üUcelerde veya gelişmiş ulkelerdeki etnik topluluklarda annelerdeki D vitamini yetersızliğinin sık görulen bir sorun oldugu bilinmektedir. Pakistan'da yeni doğum yapmış kadınların % 48'ınde şiddetli duzeyde D vitamini yetersizliği oldugu saptanmış ve annelerin D vitamini duzeyi ile 3 aydan kuçuk bebeklerin D vitamini düzeyleri arasında anlamlı ilişki oldugu gosterümiştir. Benzer bulgular Kuzey Amerika ve Avrupa ulkelerinde de saptanmıştır D vitamini yetersizliği anneleri etküemekle birlikte esas etkısını bebekler uzerınde göstermektedir. Bu etkılenn başlıcalan, buyume gerüigi, kemik dokusu gelişimınde gerilik ( kendini konjenıtal rikets, kraniotabes, geniş fontanel, kemik mineral yogunlugunda azalma ve kemikleşme merkezlerinrn gelişim hızlannda yavaşlama ile gösterir), dişlerTablo 1. Günttmüzde Üİkemizin değişik kentlerinde annelerde D vitamini daznmn Sayı Zaman 25 (OH)D3 duzeyi < 40 nmol/L kadın oranı (Orta derecede yetersizlik) 25 (OH)D3 duzeyi <25 nmol/L kadın oranı (Şiddetli yetersizlik) lsldiıbul 48 Yaz Ankara 50 EkımKasım Kocaelı 78 MartMayıs %67 %85 %95 %54 %46 %80 Ulkemizde uzun zamandan ben degişık olçulerde annelere D vitamini yetersizliği sorunu oldugu uzerinde durulmaktadır. Hasanoğlu ve arkadaşlan 1981 Ankara Dogumevi ve Hacettepe Tıp Fakultesi'nde dogum yapan annelerin %20'sinde D vitamini yetersizliği saptanırken, Aydın va arkadaşlan tarafından 1988'de Istanbul'da yapüan bir araştırmada kış sonu ve yaz sonu ıncelenen toplam 100 doğum yapan kış sonu dogum yapan kadınların ortalama 25 (OH) D vitamini duzeyi ni belirgın olçude duşuk bulmuşlardır. Son yülarda annelerde D vitamini durumunu inceleyen Sigara içEen bir ortamda araştırmalar 1520 yüda ülkeüzerinize sinen dumarun kokusu sizi mızdekı sosyoekonomık degırahatsız ediyorsa, polyester giysileri şimlere ragmen annelerde D bir deneyin. San fransisko'daki vitamini yetersizliginin sıkügmCathedral Hill Oburluk Kliniği'nden da ve şiddeünde bir azalma olRudolf Noble farklı kumaşlann madıgım göstermektedir. Son emme gücünü denemek amacıyla, iki yıl içinde Istanbul, Ankara ve 26 örneği yanan bir sigaranın oldugu Kocaelı'de yapüan bu çalışmalakapalı bir kabın içine asarak bunlan nn ozet sonuçlan Tablo 1 de su15 dakika süreyle orada tuttu. nulmuştur. Tablodan anlaşılacaSonuçta, dumanı emme açısından en gı uzerinde ulkemizin kentsel kötü kumaşlann yün, pamuk ve keten bölgelennde yaşayan annelerin oldugu görüldü. Bu kumaşlann buyuk çogunlugunda orta veya tümünün de 2030 miligram, yani şiddetli duzeylerde D vitamini ağırhklannın yaklaşık % 1 'i kadar yetersizliği sorunu vardır. Her içine çektiklerine tanık olundu. Öte üç araştırmada sosyoekonomik duzey ve ortulu giyinme tarzı ile yandan, polyester kumaş örneğinin yalnızca 0.7 miligram dumanı emdigi annelerdeki D vitamini yetersizgörüldü. Noble, bara gitme alışkanlıgı olanlann sigara kokmak istemiyorlarsa liği arasında onemli bir ilişki olpolyester giysiler giymelerini öneriyor. (n.s. 18. 12. 2000) dugu bildirümektedir. Kocaeli Sigara kokusuna paydos 721/19