Katalog

L I U (HARMpNIKJ PÖÜYOT HMJTASİ MARMARA DENİZİ MarmaraTrakya yer titreşim kimliği küçük bölgelendirme Bir depreme karşı en duyarlı yerler, yer salınım periyodunun 0.15 saniye SONUÇLAR Bu kadar geniş kapsamda mikrotremör (titreşımcik) çalışması Türkiye'de ilk kez yapılmıstır. ve daha büyük olduğu, göreceli olarak gevşek bölgeler olacak. Ahmet Ercan (*) 1 939'da Erzincan'da batıya dogru göçe başlayan Kuzey Anadolu Kuşagı depremleri, 1999 Gölcük depremi ile Marmara denizi ıçine kaplanmış, boşalmayı beklemektedir. Oluşacak olan bu depremın bölgeyi ve yerleşım alanlannı nasıl etkileyeceğinı belirlemek üzere saısıntı bölgelendirme (küçük bölgelendirme microzoning) çalışması tüm Marmara kıyı kuşagı ve Trakya illerini kapsayan biçimde Istanbul, Kocaeli, Yalova, Buraa, Balıkesir, Bilecik, Çanakkale, Edirne, Kırklareli, Tekirdağ illerinde sürdürülmüştür. Beş aylık süre alan ölçümleri sırasında önemlı yerleşım ve endüstriyel yatmm alanları, dırı kınk geçiş yerleri, depreme duyarb bölgeler, yer yapısal birimlerinin dağıhmı göz önünde bulundurularak jeofizik ölçü yerleri seçilmiştir. Bu illerde ölçü abnan toplam durak sayısı 389, ölçum sayısı ıse 800 tanedir. Olçülerın illere göre dagılımı Istanbul 212, Kocaeli 25, Yalova, Sakarya 2, Bursa 28, Bilecık 2, Balıkesir 8, Çanakkale 23, Edirne 28, Kırklareli 12, lekiıdag 24, Eskişehir 2'dir. Her durakta x, y z bileşenli titreşim duyar kullanılmış ve algüama süresi 20 sn. tutulmuştur. Zaman algısı FFT ile dönüştürülerek sarsınü ve frekans modlan belirlenmiştır. Buıüardan en buyük enerjı toplayanı (f^Tg) baskın frekans/peryod, bırincı moda ise (flTl) ilk 1. harmonik frekans/periyod denmistir. X ve Y'nin genliklerinin bileşkeni, z genligine bölünerek, yerin büyütmeni b j ve bj, belirlenmiştir ve bunlar yöneysel olarak çizilmiştiı. Bu yon saısıntı kaynağının hangi yonde oldugunu gösterir. Tj penyodu derın yapının, yerel koşulları göz önüne almarak sarsıntı periyodunu Tg ise yer altı koşullannı göz önünde bulundurularak periyodunu belirtir. Çok yüksek frekanslara denk gelen yerlendeki harmonikler trafik gürültüsünu ya da diğer yuzeysel gurültuleri yansıtır. T yer salmımın kuçuk oldugu yerleri, gevşek ya da kalın tortullann ve derın temel kayanın oldugu yerleri gösterir. T yer sa721/18 lınımının büyük olduğu yerler, sıkısaglam ya da ince tortullann ve sığ temel kayanın oldugu yerleri gösterir. Marmara dolayında T degerleri 0.03 ile 0.33 saniye arasında değişmektedir. T'nin buyuk oldugu yerleıde yüksek, T'nın kuçuk oldugu yerlerde az katlı yapılar daha çok etkilenir. T'nin en küçnk oldn$n yerler Trakya Lstranca masifinin yer aldıgı Kırklareli, Pmarhisar, Vize, Saray Kuzey Edirne, Biga, Çanakkale Ezine, Gönen, Bursa Uludağ, Bilecik, Bozöyük, Samanhdagı (Yalovalzmit arası), TepeörenBallıcaMudarlı dolayıdır. En buyuk olduğu yerler ıse RahmanlarKartal (0.7), GölcükBahçecik (0 33), GemlikKurşunlu (0.33), Silivrilstanbul (0.4 saniye)'dir. Salınım periyodunun ortabüyük oldugu yerlerin başlıcalan Ergene çukurunun en kalın oldugu Muratlı merkezli (ŞarkoyHayraboluLülebuıgazÇorlu Küçükyoncalı) ile sınırlı KDGB dogrultulu büyük alandır (0.20.25 sn.) Meriç Deltası güneyi Uzunköprü (0.25 sn), SiüvriBüyükçavuşluSinekhFenerköyKadıköy Büyükküıçh Beyciler (0.25 sn), Çatalca (0.25), MimaısinanBüyükçekmece (0.20.25 sn) AvcılarKüçükçekmece (0.2 sn), Durusu byı kuşağı (Ağaçlı, Yeniköy Gumüşköy, Uskumru, Kilyos, Kısırmandra, Pırmçlı, Kemerburgaz (0.20.25 sn), Anadolu yakasında Çayagzı, Domalı, Alemdag, Samandıra, Sultanbeylı (0.25 sn), Agva (0.25 sn), Yalova, Çiftlik, Altınova, Degirmendere, Karamürsel, Gölcük, (0.25 sn), lznik, Gölcük (0.2 sn), Bursa ovası Demirtaş'ın Güneyi, Güısu'nun batısı (0.20.25 sn), Ulubat Golü guney kısmı (0.2 sn), ManyasKuş Gölü, Bandırma (0.2 sn), GeüboluBolayırŞehıtlık (0.2 sn) bulunmuştur. Istanbul Kent içinde Tj degerleri 0.05 ile 0.1 sn. dolayındadır. Bu bulgulara göre olacak bir depreme karşı en duyarlı yerler, yeısalınım peryodunun 0.15 sn. ve daha büyük oldugu göreceli olarak gevşek yerler oldugu söylenebilir. Genç tortullann gevşek ve kalın oldugu Ergene, Meriç, Bursa, Manyas, Mustafa Kemal Paşa ovalarında T titreşim degerleri yüksek çıkmıştır. Kaldı kı geçmişte bu kesımde olan depremler en buyük yıkımı oluşturmuşlaıdır. Ergene çukurunda özellikle Muratlı 'nın oldugu yerler, genç tortullann en kalın ve T'nin en büyük değerine eriştigi yerdir. Bu alanda 1520 müyon yaşındaki TrakyaEskişehir kıngının geçmesi ve bu kınğı, Kuzey Anadolu Kınğının devindikçe etküenmesi; ÇerkezköyÇorluVelimeşeLülebuıgaz'a dogru kayan ve konumlanan sanayinin dıkkatini çekıcidir. Aynca, 1999 depremleri sonrası, Karadeniz tayüanna yerleşmeyi süıdüren kişilere, AgaçhTerkosGümüşköy ve Riva dolaylannın saısınüdan en çok etkilenecek yerler oldugunu açıklamak gerekir. UzunköprüEnez gevşek kuşagıyla SarayMuratb Şarköy kuşağının koşutlugu, derin yapısal süreklilik ve tektonıgi yansıtıcı oldugunu yerbilımcılerin dikkatine sunanm. Bu sunuş geniş kapsamlı yapılan mikroremör çahşmalannın yalnızca ana çizgilerini yansıtmaktadır. Ölçü araliklannın seyrek olması nedeniyle Marmara ve TYakya üzerine genel bilgi sunar niteliktedir. Yerel (local) koşullaıda degişik salınım degerleri pek doğal olarak elde edilebiür. Haritanın anlaşılırhgı bakımından koyu tarmızı yerler, deprem sırasında yavaş, yeşil yerler hızlı (sık) sahnacak yerleri gösterir. Bu harita özellikle, Marmara Bölgesi'nde yerleşimler için yer seçimi ve alan kullanımı yönlendirici niteliktedir. (*) Dr., ITUMaden Fakultesı Jeouzık Muhendıshğı Bölümü, Maslak I Istanbul e mati:yera}tıaramaclk@superonlme.com DEĞİNtMLER Beş ay amansız alan çahşmalan ile veri toplanan bu çahşma tümüyle Ye raltı Aramacüık Büımsel Araşürma Kuruluşu laboratuvar ve bilgısayar desteği ile yapılmıstır. Çalışmaya araç vererek destek olan, Enez, Ibhr dağ, Edune, Şıle, Süıvn. Gemhk, Bursa, Çanakkale. Küyos, AcısuKocaelı beledıyeleri ve stajyer oğrencıler verdıklen emekler ıçın sağ olsunlar.