Katalog

Radyasyonla mücadelenin yılmaz savaşcısı Alice Steward, 19501i yıllarda, hamilelik döneminde röntgen ifinlanna maruz kalan kadınlann çocuklannda kanser riskinin ikiye katiandığınt keşfetti. 0 günden bugüne dtistik dozlardaki radyasyonun zarartan konusunda çalısmalannı sürdüren ünlü epidemiyolog, ülke yöneticilerine, askeri yetkililere ve nükleer enerji savunuculanna ters düşmeslne karşın yılmadan mücadelesini sürdürdü. Geçenlerde bu çalışmalannı bir kitapta toplayan 93 yaşındaki Stmard, saygın bilim dergisi New Sdentİst'den Mkhael Bond'un sorulannı yanıtladı. AS: Bence bu yenı çalışma yetkılüen yeniden duşunmeye sevk edecek Ancak yıne de çok çabuk tepkı vereceklerını sanmıyorum Soru Bulgulannızın kabul gormesı nıçın bu kadar uzun zaman alıyor? 1950'lerdekı duşuk dozdaki radyasyonun fetus üzermdekı ethlermi inceleyen çahşmanm veya 1970'lerdekı ABD Hanford sılah kompleksmde çalışan ve guvenlı olduğu varsayılan dozlarda radyasyona maruz kalan işçılenn sonradan kansereyakalanma riskindeki artışa ilışkın çalışmanızı ele alalım. AS: Asü sorun elımdekı maddı kaynaklann yetersızlıgınden kaynaklanıyor Elımdekı parayla ancak çahşmalarımda bana yardım eden kışüerın ucretlerıru odeyebılıyorum Bulgulanmın ıçerdıgı mesajı satmak ıçın ayn bir ekıp kurmam olanaksız Boylece ışler gereğınden yavaş yuruyor Sıra X ışınlanyla ügüı çalışmama gehnce kımse sonuçlan duymak ıstemedı Çunku X ısınlan tıp dunyasının en gozde oyuncaklanndan bırıdır Aynca benım bu çalışmalanm nukleer sanayının en parlak donemıne denk geldı Eger bızım bulgulanmız doğnılan gosterıyorsa nukleer sanayının gekşmesı sekteye ugrayacaktı Soru: Çalışmalannız bilim dünyasmda pek çok insanın tepkisini çekıyor. Bunlardan biri de unlu epidemiyolog Richard Doll. Sizce Doll niçuı çalısmalanmzı eleştiriyor? AS Ben sırf bu nedenle Bırmıngham Unıversıtesı'ne geçtım Eger Oxford UnıversıteH H I | K sı'nde kalsaydım, hep Doll'un golgesı alönda kalacaktım Ona ofkelenmem ıçın haklı nedenlerım vardı En onemhsı Doll guçlu ben zayıftoı Ancak onun bana kızmaya hıç hakkı yoktu Benımle ılgılı bir şey sureklı onu rahatsız edıyordu Benım kendısmden daha ıyı bir epidemiyolog oldugumu duşunuyor olabıhr Bugun ona soraısanız benımle en ufak bir tartışmaya gırmedıgmı soyleyecektır Soru: Doll Hanford çalışmanızda kullandığınız metodoloji nedeniyle sızi eleştiri bombardımanına tuttu. Niçin? AS: Doll benımle bırlıkte çalışan ıstatıkçı George Kneale'run matematıgının yanlış oldugunu savundu Ancak Doll, Kneale'ın büdıklerırun yuzde bırını büe büemez Bu durumda metodomuzun yanlış oldugunu soyledıgınde ne demek ıstedıgını gerçekten anlamadım Benım yuruttuğum X ışınlan çahşmasına yoneltüen eleştırılenn başında denek olarak kullandıgım annelenn sıraladan ınsanlar olmasıydı Bu kadınlar bılım ınsanı olmadıklan ıçın başlarından geçenı uyduruyor da olabüırdı Ancak bız bu oykulerı dınlerken temkınlı davranıyoruz Aynca öykulerının dogrulugunu rontgenlennı çektırdıklerı hastanelerden kontrol edıyoruz Soru: Nükleer sanayi ile mucadele etmeye yemın ettiğiniz söyleniyor. Bu doğru mu? AS: Ben hıç kımseye bu konuda yemın etmedım Ancak nukleer sanayi üe savaş ve enerjı sanayını kastedıyorsanız evet, buna kesınlıkle karşıyım Ancak bununla rontgen ışınlannın kullanımını kastedıyorsanız, karşı degılım Tıp dunyasında Xışınlannın ışlevı taruşılmaz Yalnızca tehhkeli bir oyuncak oldugunu bümek yeterlı Ornegın açlık çeken bir ulkeye, radyasyon vererek omru uzanlmış yıyecek yardımı yapıyorsaruz, bu konuda soyleyecek hıçbır şeyım yok Ben otomaokman nukleer enerjının askeri amaçlarla kullanılmasına karşıyım Kaldı kı enerjı sanayı üe ıle nukleer sılahlar arasında pek çok ınsanın farkında büe olmadığı yakın bir üışkı vardır Soru: 1956'da rongen ışmlarma maruz kalmış fetüsün lOyılıçmde kanser olma riskinin ikı misline çıküğını keşfettiğmız zaman çok heyecanlandınız mı? Böyle bir sonucu bekliyor muydunuz? A£ Hayır, beklemıyorduk Bu araşürmayı surdururken kanser ve rontgen ısınlan arasındah baglantaın peşınde degüdık Bız yalnızca losemı nedeniyle yaşamını yınrmış çocuklarla aynı bolgede yaşayan saglıklı çocuklann tahlü sonuçlannı karşüaştınyorduk Losemüı çocuklann annelenne uyguladıgımız ankette hamüeLüderınde rontgen ışınlanna maruz kalıp kalmadıklan sorusu da yer Soru: Duşuk dozdaki radyasyonun tehhkeli olduğu konusundaki iddialannızı destekler nıtelikte yeni bir kanıtınız var mı? Alice Steıvard: Radyasyon guvenlık standartlan Hıroşıma ve Nagazakı'de atüan atom bombasından kurtulanlar uzennde yapılan çalışmalara dayanıyor Bu çalışmalar az mıktarda radyasyonun yararlı oldugunu savunan msanlar ıçın bulunmaz bir nımet Atom bombasından kurtulan kuçuk bir grubun normalden daha uzun yaşadıgını ortaya çıkartan bu ınsanlar, az rruktarda radyasyon bagışıkbk sıstemını uyardıgını ve boylece omru uzattıgını ıddıa edıyor Bunlann bir zıl tahp oynamadıklan kaldı Ancak elımızdekı yenı bılgıler bunları dogrulamıyor Atom bombası verılerının yanlış değerlendırddıgı dogrultusunda elımızde guçlu dehller var Soru: Araştırmalannız neyi gösteriyor? AS: Bu çalışmalar atom bombasının tek zararının kanser olmadıgını gösteriyor Insanlar bagışıklık sıstemlerı zarar gordugu ıçın de oluyor Çalışmalanmız aynca atom bombasından kurtulanların normal, homojen bir yapı oluştuımadıgını gösteriyor Bunlar o donemın en ıyı atletlerıydı Aynca aralannda çocuk ve yaşlı yoktu Bu da, radyasyon emnıyetı standartlannı boyle bir eht gruba dayandırmamamız gerektıgı anlamına gelıyor NS: Yetkililer düşük dozlardaki radyasyonun zararh olmadığı konusundaki düşuncelerini yeniden gözden geçirecekler mi? 701/18