Katalog

Teknolojı lan payıru kapmak ıçın şartlan zorlar Olaya Danvıncı bır perspektıften yaklaşogımız zaman suru ıçındekı adaletsızhgm bıreysel gelısmeyı hızlandırdıgı gorulur Çunku alfa erkegı ve dışısı olmak pek çok avantajı da beraberınde x getırmektedır ' ' Hayvanlarda gorulen bu durum bırebır ınsanlarda da 9 geçerlı rnıdır Hayvan ve ınsan dunyası arasındakı en buyuk fark hayvanlarda ustunlugun yalnızca kaba kuvvetle saglanmasıdır Ornegın bır kurt surusunde alfa erkek, kendısıne boyun egenlere gucunu kanıtlamak ıçın sureklı hırlar Insanlar ayra taktıgı uygulamaya kalkarsa anında kendını hapıshanede bulur Aynca hayvanlar alemrndekı bu guç gostensı dışüen elde etme amacını da gutmektedır Ornegın Kuzey Kutbu'nda yaşayan fil foklannda erkeklerın yuzde 4'u, surudekı çıftleşme eylemının yuzde 85'ını gerçekleştrnr Insanlarda da aynı durumun geçerlı olup olmadıgını araşuran antropolog Lanra Betodg, Mezopotamya, Mısır, Aztek, Inka, Hınt ve Çın kulturlennde yonetıcüenn mumkun oldugunca çok kadrnla beraber oldugunu belgeledı Hınstıyan Avrupa'srnda da benzer durumlar göruluyordu Ornegın Şarlman'ın 4 eşı ve 6 odalıgı vardı Ne var h modern toplumlarda guçlu erkekler arük harem sahıbı olamryor Bill Gate»'ın servetı, buyuk bır olasüüda Çın ımparatorunun servetaden daha buyuk Ancak Gates bu korkunç servetıne karşın, yıne de tek eşlüıgı seçerek atalarına ıhanet edıyor Bül Clınton dunyanın en guçlu ınsanı olmakla bırlıkte, sadakatsızlıgı ortaya çıkınca dunya kamuoyunun gozunde esh ıtıbannıyıtırdı Az sayıda büım adamı bu farklılıklara bakarak ınsanlarda ustunluk kurma olgusunun soz konusu olmadıgını üen surmektedır Ancak 1970'h 198O'lı yülarda bır grup psıkolog, 3 yaşının altındakı çocuklarda bıle hıyerarşık üışküerın oluştugunu gorerek çok şaşaırdüar Bu yaştakı çocuklarda, doğal olarak ustunluk yanşı en fazla sayıda dışıyı kapmaya yonehk degıl "Benım oyuncagım, senın oyuncagrn" şeklınde ortaya çıkan bu kavgalar, genellıkle saldın ve kaba kuvvete dayanmaktadır En guçlu olan çocuk kontrolu ele geçırır Hayvanlar alemınde oldugu gıbı ustunluk kurulduktan sonra saldın ve şıddet dozu azalmaktadır Domınant erkek üpık olarak başı dık yurur, aynı kurt surulerındekı alfa erkegın başı ve kuyrugu dık yuruduğu gıbı Insanlarda goz teması çok onemlıdır Konuşma sırasındala goz temasını rnceleyen Wayne State Unıversıtesı'nden psıkolog Glenn Weisfeld, domınant ınsanlann konuşurken genellıkle karşısındakı üe goz teması kurdugunu, ancak altındakı kışüer kendısı üe konuşurken goz teması kurmaktan kaçmdıklarını üen suruyor , „j Ancak testosteronun ustunluk kurma yeteneğını arttırdıgı aruk kesın olarak büınıyor Son gunlerde testosteron üe bırlücte domınant kışüerde serotonrn hormonunun da daha bol salgüandıgı keşfedüdı Aslında testosteron ve serotonının ustunluk kurdukça arttıgı bunlann artmasıyla ustunluk kurma yetenegının de arttıgı goruluyor Fasıt bır dongu ıçındekı bu hormonustunluk üışkısını mceleyen büım adamlan, bu üa hormonun domınant kasüere kendıne guven ve soğukkarüıhk duygusu aşüadıgına dıkkat çekıyor Kâğıt, eposta olarak geri mi dönüyor? , âgıtsız ofisler fiknne elveda Yenı bır elektronüc kalem, kâgıdı yenıden yaşamımızın vazgeçü ez bır parçası durumuna getrebüır Soz konusu kalemle, bügısayar klavyesını tüdatmak yerıne, e postanızı ozel bır kâgıda yazıp cep telefonunuz aracüıgıyla Internet'ten gonderebüırsrnız Isveç kokerüı Anoto of Lund firması tarafından gehstrnlen kalemın standart tukenmez kalemlerden farksız olan ucu, "personal organızer" bıçımınde sunulan ozel kâgıdın dısında, bügısayara komut veren tek şey olma ozellıgını taşıyor Tıpkı "organızer"ınıza bır randevuyu kaydederken ol dugu gıbı, sozcuklenmz kalemın ıçındekı bır kamera tarafından alınıp anında bır bügısayara aktarüarak bır "Mıcrosoft Outlook organızer" paketındekı gorunumu alıyor Yıne ' orgaruzer" gıbı, bır şeyler çızücunp, ya da karalayıp onu elektronüc postayla mı, yoksa faksla mı, ya da cep telefonunuz aracüıgıyla bır metm üetı olarak gondermeye karar vermeden once, metne donuşturebüıyorsunuz. 4 «j/jj Bır dergıde tanıumı yapüan herhangı bır malı sayfanın uzenne kredı kartı bügüennı karalayıp "satınalma' kutusunu tüdatarak sahıp olmanıza olanak tanıyan bu kalem sayesmde elektronüc ücarette yepyenı bır pazann oluşacagı belırtüıyor Kalemle bırlücte kıülanüan ozel kâgıdın uzerınde ıse gozle gorulemeyen gelışıguzel serpıştırümış müyon larca nokta bulunuyor Kalem sayfanın uzenndekı yerını tam olarak kestırebümek ıçın bu noktakrı tarıyoı ve bu 30 mıkronluk bır kesırüüde yapıyor Anoto'nun muduru Chnster Fahraeus, bu noktalar dızgesınm, gerçekte hangı sayfa zuennde oldugunu ve sayfanın nereden geldıgını belırten koordınat bügüennı de ıçerdıgıne boylece bır reklam sayfası üe takvrm sayfasını ayırt edebüdıgıne dıkkat çelayor Bu da, normal gorunumlu bır kâgıt parçasını, uzennıısaretleyıp tüclatabıleceğınız, bır bügısayar ekranı gıbı kullanabılecegımz anlamına gelıyor Ne var kı, burada ışareüeme ve uklamanın otesınde bır ıslem soz konusu Sayfayı murekkebı gormezlücten gelrp, yenne kalemın devınımlennı ızleyen morotesı kamerasıyla tarayan kalem bır "notepad"ın banndıracağı müctarda bügı depolayabüıyor Bır vencı/alıa bu bügryı yakındakı bır cep telefonuna ya da avuçıçı bügısayara gondenyor Anoto hısselerının bır bolumune sahıp olan Ericssoa firmasından Jan Ahrenberg 2004 yüına gehndıgınde yaklaşüc 600 müyon taşrnır Internet abonesı olacagını sanıyor Bu nedenle, onumuzdekı yüın başlannda yaklaşüc 100 dolardan sanşa çıkarüması tasarlanan kalemın, kuUanımınm son derece basıt olmasından oturu, çok sayıda ahcı bulacagı dusunuluyor Kımsenın kolay kolay kalemden vazgeçemeyecegıne ınanan Ahrenberg "H yazısı kısüıgınızın aynasıdır dıyor (ns 15 4) 685/9 Evrim geçiren taktikler Bazı sosyal psıkologlar ustunluk kurmak ıçın artk "kabadayüıgın sokmedıgını", tam tersı dıpmotatık taktıklenn daha kalıcı ve saglam sonuçlar verdıgını soyluyor Jim Clark'ın çılgınca hırsı onlenemeyen yukselısınde onemlı bır rol oynasa da, Süıkon Vadısı'nın en yeteneklı muhendıslerıyle ışbırlıgı yapması da bu yolda çok yararlı bır takük Viicut dili . , \ ;^,u, \ ,.,.., Bazı durumlarda vucut dıh sozlu konuşmadan daha etküıdır Kuçuk çocuklar uzerınde son yıllarda yapüan bır araşürma, domınant uplerın rakıplenyle yuzleşırken çenelerrnı ve kaşlannı kaldınrdıklan gozlendı Kaşlannı ve çenelennı kaldıran çocuklann taruşmayı kazanma olasüıklan yuzde 66 oranında artarken, gozlerı ve çenesı aşagı bakan çocuklann kazanma şansı yuzde 10'aındı Buna benzer durumlar yeuşkınler ıçın de geçerlı Pekı dogru yuz rfadesı ustunluk kurmak ıçın yeterlı mı? Inandrncı olması ıçın domınant karakter ozellıklennın hormonlarla pekıştırümesı gerekır Ornegın erkeklık hormonu olarak ratelendırüen testosteronun erkeklerde saldırganlık olgusuna yol açtığı ıddıa edüse de, testosteron üe saldırganlık arasında dogrudan bır üışkı olup olmadıgı he nuz kanıtlanmamıştır olarak degerlendırümelıdır Evnm psıkologlan ıse ustunlugun ıyüık ve olumlu davrdnışlarla sağlanabüecegını üen suruyor Bu goruşe gore ükel turler evnm basamaklannı tırmandıkça ustunluk kurma takuklen de koklu bır degışım geçırmektedır Kurt surulennde hder kurdun hırlayarak sagladıgı ustunluk, modem toplumlarda yennı polıtik dav ranışlara bırakmışür Aynı degışımı ınsan yavrusunun buyume surecınde de ızlemek mumkundur Southem Connecücut State Unıversıty'den psücolog Patrlcia Hawley, ustunluk kurma yontemlerının çocukla bırlıkte gelışügmı üen suruyor Ana okullannda kaba kuv vete başvuran çocuklar buyudukçe, pazarhk, uzlaşma • dostça yaklaşma, ışbırkgı gıbı daha polıtik yontemler kullanmaktadır Ne var kı hayvan davranıslannı geleneksel çerçevede ele alan büım adamlan, Havvley'ın goruşlenne katümıyor Onlara gore bu takukler ustunluk kurma kaygısından degü, ısbırlıgı yapma gereksınımmden kaynaklanıyor Ancak Hawley goruşlennı şoyle savunuyor "Insanlar hem daha akülı, hem daha donanımlı Boylece ücudan ele geçırmek amacıyla servetlerını, guçlennı, egıtımlenra ve hatta mızah yeteneklennı ortaya dokebüırler Bu yontemlerden herhangı bırı sonuç vermedıgı zaman yıne şıddete başvursalar da, şıddetın sagladıgı ıktıdar hıçbır zaman uzun omurlu olamaz" Reyhan Oksay Mayıs 2000 Dıscover