Katalog

Mayıs ayında gökyüzü 2731 Mayıs arasmda Merkür Yer'in tam Batı noktasmda olacak Mayıs ayında Güneş, Ayt gezegen ve göktaşı yağmuru gözlemleri... Hasan H. Esenoğlu (') Günej :19 Nısan üe 13 Mayıs 2000 tanhlen arasında 25 gun boyunca Koç (Anes) takım yıldızında kalan OfiiMf, gokyuzunde gunluk yaklaşüc 1 derecelık bılınen harekeüyle ılerleyerek 14 Mayıs ıle 20 Hazıran tanhlen arasında 38 gun boyunca Boga (T^urus) takım yıldızında yer alacak Guneş, 2000 yüı ıçınde Yer'e 147 müyon km ıle en yakm konumuna 3 Şubat'ta ulaşmıştı ve 152 müyon km ıle de en uzak konumuna 4 Temmuzda gelecekür 1 ve 31 Mayıs'ta Guneş sırasıyla yakiaşık 06 02 ve 05 35 de doguyor ve 20 01 ve 2029'da batıyor Buna gore Guneş sabahlan ay boyunca bıraz erken dogarken (toplam 27 dakıka) akşamlan da bıraz geç batıyor (toplam 28 dakıka) Dolayısıyla Mayıs ayı boyunca gunduzler toplam 55 dakıka kadardır Sonuç olarak 1 ve 31 Mayıs'ta gunduz suresı gece suresınden sırasıyla 4 ve 6 saat daha uzun olx maktadır tun Ay'ın 1 2 derece Kuzey'ınde, 25 Mayıs'ta Uranus Ay'ın 1 5 derece Kuzey'ınde yer alacak Uranus ve Neptun'un doguşbanş saatlen sırasıyla şoyledır 1 Mayıs'ta 02 52(13 07), 02 07(l 1 57) ve 31 Mayıs'ta 00 55(ll 10) 00 09(09 59) Buna gore, ay boyunca her üa gezegenın gorulme surelen yaklaşüc 1 5 saat kadar artacaktır Uranus ve Neptun yü boyunca hep aynı takım yüdızda kalır Mayıs ayında çıplak gozle kolay gorulebüecek parlak gezegenlenn konumlan aşagıda venlmıştır Merkür, büındıgı gıbı sadece ufka yakın olarak ya Guneş dogmadan once Dogu'da ya da Guneş battıktan aonra Bau'da gorulebüır Mayıs ayının ük bırkaç gunu ufuktan sadece 2 derece kadar yuksekte olacagından sabahlan gorulmesı hemen hemen ımkânsız Ayın ortalanndan ıtıbaren artık Merkür akamlan Guneş batmadan hemen once Bah tarannda Boğa takım yüdızında ufuktan yukseklıgı 10 derece kadar artarak gorulecektır Guneş batmadan hemen once gorulebümesı dıkkate alındıgında ayın ortalannda gezegen ufuktan 8 dereceye kadar yukselebüırken ay sonunda 18 dereceye kadar çüonaktadır Ay boyunca parlaklıgı +1 5 üe 0 2 kadır arasınd degışerek (yakiaşık 1 7 kadır) parlaklıgı gıderek artacaktır 19 Mayıs'ta Merkür Mars'ın 1 1 derece Kuzey'ınde bulunacak 17 ve 31 Mayıs'ta Merkurun doguşbauş saatlen sırasıyla şoyledır (06 11)21 12 ve (06 52)22 12 Buna gore gezegenın gorulme suresı yaklaşüc 45 daküca kadar artacaktır Ay Mayıs ayı boyunca Ay'ın evrelerl aşagıdakı resım de gostenlmıştır Aynca resımde Ay'ın 'yenı Ay" ve "dolunay" evrelenne tam ulaşma saatlen de behrtümıştır Bu evrelere karşılık gelen uzaklıklan üe doguşbatış zamanlan şoyledır 4 Mayıs'ta yeni Ay evresınde olacak ve gonüemeyecek, 6 Mayıs'ta Ay Yer'e 363 273 km üe en yakın noktasında ve Hilal evresınde • 10 Mayıs'ta ilk dördttn evresınde (11 53'te doguyor ve 02 27 de batıyor gece yansına kadar gorulur), 18 Mayıs'ta dolunay evresınde (19 24 te doguyor ve 06 02'de batıyor tum gece gorulur), 22 Mayıs'ta Ay Yer'e 405 428 km üe en uzak noktasında ve f ifkin ay evresınde, 26 Mayıs'ta son dördttn evresınde (01 49da dogar ve 12 30'da batar, gece yansından ınbaren goruluyor) olacaknr 25 Mayıs'ta JuMayıs 2000, saat 09:0O pıterın doguşbatış saaüerı şoyledır 05 11(19 14) Merkur'un belkı ufka yakın olmasının da getırdıgı bır ıyı durum Mayıs ayında ügınç olabüecek veya dıkkatı çekecek başka bır olayın da şu oldugu soylenebüır Gok cısımlerırun doguşbatış konumlan verüırken genel olarak "Dogu tarannda" veya "Batı tarannda" şeklınde belırtümektedır Oysa 2731 Mayıs arasında Merkür 5 gun boyunca Yer'in tam "Baü noktası"ndan geçmektedır Or Gezegenler nerede? Durbun veya teleskopu olan okuyucular Mayıs ayı boyunca Uranfis'u (parlaklıgı +5 8 kadır) ve Neptttn'u (parlaklıgı +7 9 kadır) Guney tarafta Oglak (Capncornus) takım yüdızında, sabah Guneş dogmadan once yaklaşık 3 saat boyunca gorebüırler Uranus ve Neptun ufuktan yaklaşık 30 derece kadar yuksekte olacaklardır Her üa gezegen ay boyunca Guneş'ten uzaklaşacagı ıçın gorulme surelen de yaklaşüc üaşer saat artacaknr 24 Mayıs'ta Nept f 07U Venüt, Guneş'e en yakın konumuna geldıgı, yüın 20.37.15'te Merkür Yer'in tam Baü noktasmda (yanı azıbaşlangıcı üe Mayıs'ın ük gunlerı arasında sabahlan gokmut açısı tam 90 derece) olacak Mayıs ayında bu durum yuzunun en parlak cısmıdır Ancak gıttıkçe Guneş'e yakdıger gezegenlerde gonümeyecekür laştıgından Mayıs ayının ük beş gunu boyunca ufuktan sadece 3 derece kadar yuksekte olacagından sabahlan goGöktaşı yağmurları rulmesı hemen hemen ımkânsız 18 Temmuz'a kadar da Kova (Aquanus) takım yüdızı avanndan yagan Eta 2 5 ay suresınce Venus gozlenemeyeceknr 18 Temmuz'dan ınbaren yü sonuna kadar akşamlan G«e« Sabak Akfam 1) Merkür (ı7 31 Mayıs) gozlenebüecektır 2) Uranus (131 Mayıs) 1) Uranus (131 Mayıs) 2) Mar3 (1 25 Mayıs) 2) Neptun (1 31 Mayıs) 2) Neptun (1 31 Mayıs) Mars, Guneş'e gıttücçe yaklaşügından 13) Jupıter (2531 Mayıs) 25 Mayıs arasında Boga takım yüdızında, Gu4)Satum(2531 Mayıs) neş battüctan hemen sonra akşamlan Batı'da + 1 5 kadır degışmeyen parlaklıgı üe gokyuzunde yaklaAquendler ısımlı göktaşı yagmuru 19 Nısan28 Mayıs şüc 1 saat boyunca ufuktan gıderek 8 derece kadar alçaarası gorulebüır En yuksek sayıya ıse 56 Mayıs ta ulaşır lacak şeküde ortalama 10 derece yuksekte gorulecektır Saatte yaklaşüc 60 kadar göktaşı gorulebüır Oysa yagGuneş battüctan hemen sonra gorulebümesı dückate alınmurlar dışında gece boyunca ancak 67 veya daha fazla dıgında ayın ük gunlennde gezegen ufuktan 15 derecegöktaşı gorulebümektedır Eta Aquendlenn hızlan ye kadar yukselebüırken ayın son gunlenne dogru ancak sanıyede 66 küometreye kadar ulaşır Bu göktaşı yağ7 dereceye kadar yukselmektedır Mars 5 Mayıs'ta Ay'ın 5 murunu ızlemek ısteyen okuyucular ozellüde 56 Mayıs'ta derece Kuzey'ınde yer alıyor 1 ve 25 Mayıs'ta Mars'ın doornegm sabaha karşı Dogu'ya ufuktan yaklaşüc 25 derece guşbatış saatlen sırasıyla şoyledır (06 52)21 27 ve yukseklüctekı Kova takım yüdızı bolgesıne bakabüırler (06 15)21 00 Buna gore ay boyunca gezegenın gorulme Mayıs ayının gok atlasını ıçeren ve 5 Mayıs akşamı suresı yaklaşüc 57 daküca kadar azalmaktadır saat 09 00 ıubanyle gorulemeyecek gezegenler (resımde Jttpiter, 2531 Mayıs arası Boga takım yüdızında kesıklı daıre üe gosterümış olan Guneş hatunın hemen Guneş dogmadan hemen once sabah saatlennde kısa bır yakınında) ve yüdızlar şeküde verümıştır sure ıçın (yanm saat kadar) 2 kadır degışmeyen parlaklıgı üe Dogu'da ufuktan 8 derece yuksekte gorulecek Jupıter 31 Mayıs'ta Saturn'un 1 2 derece Kuzey ınde yer alıyor 25 Mayıs'ta Jupıter'ın doguşbatış saatlen şoyledır 05 04(19 16) Satürn, Jupıter e yakın konumundan dolayı benzer şeküde Saturn'de 2531 Mayıs arası Boga takım yüdızında Guneş dogmadan hemen once sabah saatiennde kısa bır sure ıçın (yanm saat kadar) +0 2 kadır degışmeyen parlaklıgı üe Dogu'da ufuktan 7 derece yuksekte gorulecek negın, 27 Mayu saat 20.25.24 te ve 31 Mayıs saat Duyuru: lstanbul Unıversıtesı Fen Fkkultesı Amator Astronomlar Kulubu 2000 yüı Mayıs etkınlıklennı 812 Mayıs tarıhlen arasında '1U Gozlemevı İU Merkez Kampusu, Beyazıf'da gerçekleşürecektır Merakb okuyucular etkınlık ıçın Tel 0212 522 35 97, Fax 0212 528 38 47 emaü tanselak@ıstanbul edu tr ve wwwıstanbul edu tr/fen/astronomy adreslerınden genış bügı alabüırler (*) Astronom Dr lstanbul Unıversıtesı Fen Fakultesı Astronomı ve Uzay Büımlerı Bolumu (esenoglu@ıstanbul edu tr) 685/17