Katalog

Soruyamtlaıia çocuklarda kemik sağlığı Kemiklerin özellikleri nelerdir? Şukru Hatun (*) ucudumuzun çatısııu oluşturan ıskelet sıstemı kemıklerden meydana gelır Kemıkler agırhgımızı taşırlar ve çeşıtlı fizıksel stresler sırasında ayakta durmamızı saglarlar Kemiklerin serthgını sağlayan mınerallerın başında kalsıyum ve fosfat gelmektedır Vucuttakı kalsıyumun %99'u kemıklerde bulunur ve kemıkler ayru zamanda kalsıyum fosfor ve magnezyum deposudur Kemık dokusunun en onemlı ozelhgı aktıf bır yüam ve yenıden yapım dongusu gostermesıdır Kemıklen sureklı "hafrıyat" yapılan bır ınşaat yerıne benzetebıhrız Enşkın kemık dokusunun her yıl %10'u yenıden yapümaktadır Bu şeküde hem kemiklerin guçsuzleşmesı onlenmekte hem de organızmanın kalsıyum dengesı korunmaktadır Kemık dokusundakı yapımdan osteoblastlar, yıkımdan ıse osteoklastlar sorumludur V ıçlerınde yaşamakta ve/veya fazla mıktarda ortun mektedırler Ozellıkle kış donemındekı hamüehklerde vıtamın destegı yapümaması bebeklerın yetersız D vıtamını deposu üe dogmasına neden olmaktadır Bu durumda anne suru üe beslenmelen de bebek lerın D vıtamını yetersızlıgı sorunu ıle karşılaşmasım orüeyememektedır Rıkets havale geçırme, yurumede ve dış çıkarmada gecüane, kafatası kemüdennın yumuşakhgı ve şekü bozuklugu el büeklerınde genışleme sıkenfekSıyonlara yakalanma baş terlemesı ve surtunmeye bağh arka kısımdakı saçlann dokulmesı gıbı bulgulara yol açabüır Rıketsın uzun donemh kemık saglıgı uzerıne esas eüası bacak ve pelvıs kerruklerınde yarattıgı deformıtedır Yurume çagında raşıtızm geçıren çocuklarda dışa dogru egrümeler olur ve bazı hastalarda bu eğnlıklenn cerrahı mudahale ıle duzeltılmesı gerekebüır Rıkets geçıren kazlann pelvıs kemüdermdekı deformıtenın dogum kanahnın dar ve dolayısıyla zor dogumlara neden olduğu büınmektedır Annelerın ve bebeklerın yeterlı D vıtamını almaları veya uretmelerı gereklıdır Bunun ıçın butun hamüelerın yeterlı guneş almalan anne sutu alsalar büe butun bebeklere dogumdan sonrah haftalarda en az gunde 400IU D vıtamını başlanması gerekmektedır Bebeklerın kendılerıne yetecek mıktarda D vıtamını uretebümelerı ıçın Kemik Sağlığı nedir ve niçin önemlidir? Bu bügıler temelınde kemık saglıgı yaşam boyu kışının kemık kıtlesının normal olması demekür Son yülarda erışkın saghgında gıderek onem kazanan osteoporoz "Kemık kıtlesının azalması ve kemıgınmıkro mımarısının bozulması sonucu kemiklerin kınlganlıgının artması üe karakterıze sıstemık bır ıskelet bozuklugu olarak tanımlanmaktadır Daha çok ılen yaşlardakı kadınlarda gorulen osteoporoz genetık faktorler yanında beslenme, sıgara ıçımı alkol abmı fizıksel hareketsızlık gıbı çeşıtlı çevresel faktorlerle de ügıhdır Osteoporoza bağlı kınklar en sık vertebralar on kol ve femurun ust kısmında gorulmektedır Osteoporozun onlenmesı ıçın, hem kemık kıtlesının yeterh hale getınlmesı hem de kemık kaybının azaltılması gerekmektedır Çocuklardaki kemik sağlığı ile osteoporoz arasında nasıl bir ilişki vardır? Erışkm yaşamdakı kemık saglıgı buyuk oranda ço cukluk ve ergenlık donemınde ulaşılan maksımum kemık kıtlesıne baglıdır Maksımum kemık kıtlesı ' pık kemık kıtlesı olarak da ısımlendırümektedır Insanlarda pık kemık kıtlesı 30 yaşından once tamamlanmakta ve oluşan bu "kemık bankası" daha sonrata yaşam ıçın kaynak gorevı gormektedır Bu nedenle erışkın yaştah osteoporozun onlenmesı buyuk oranda çocukluk donemınde atılacak adımlara baglıdır Pık kemık kıtlesı buyuk oranda gene tık faktorlerce belırlenmekle bırlıkte ongorulen genetık potansıyele ulaşüması beslenme aktıvıte endokrın fonksıyon ve yaşam tarzını oluşturan dıger faktorlere baglıdır osteoporozu onlemenın en onemlı yoludur Yakın zamanda yayınlanan araştırmalarda 11 15 yaş arasındakı kızlardakı duşuk kalsıyum alımının kemık kırıklan sıklıgını artırdıgı fazla fosfor alımına neden olan kola ıçme alışkanlıgı üe kenuk kınklan arasında pozıtıf bır üışkı oldugu yuksek kalsıyum alımının ergenlık donemındekı laz ve erkeklerde kınklardan koruyucu etkısı oldugu gosterılmışur Besınlerle alınan kalsıyum ıhtıyacının temel nedenı kenuk mıneral yogurüugunu arurmaktır Bebekler çocuklaı ve adolesanlarda kalsıyum gereksınmesı Amerıkan Saglık Enstitusu (NIH) ve Ulusal Bılımler Akademısı Beslenme Komıtesı (NAS) tarafından aynntüı olarak ıncelenmıştır Her üa kuruluşun onerüerı bırlıkte degerlendırüdıgınde yakın ergenlık donemınden başlayarak gunde 1200 1500 mg kalsıyum alınması ve bu mıktann ergenlık donemı boyunca korunması gerektıgı anlaşümaktadır Bu üa kuruluşun ozet onerüerı Tablo l'degosterümıştır Eldekı verüer anne sutundekı kalsıyumun ınek sutune ve mamalara gore bıyoyararlıgının daha ıyı ol dugunu gostermektedır Bu nedenle butun mamalardakı kalsıyum rruktarı anne sutune gore bır mıktar yuksek tutulmuştur Premature bebeklerde kalsıyum gereksınımı zamanında dogan bebeklerden daha fazladır Bu bebeklerın hem hastanede yatarken hem de daha sonra daha yuksek kalsıyum ıçeren ve prematureler ıçın hazırlanmış mamalarla beslenmesı gereklıdır Bebeklerde en önemli kemik sağlığı sorunu nedir? Çocukluk çagmda kemık mıneralızasyonunun yeterb olabılmesı ıçın serum kalsıyum ve fosfor duzeylerının normal olması gereklıdır Bunun ıçın de hem beslenmey le yeterh kalsıyum ve fosfor alınması hem de barsaklardan kalsıyum ve fosfor emılımını saglayan D vıtamınının yeterlı olması gerekmektedır Organızmanın gelışmesının devam ettıgı, dolayısıyla kemiklerin uzadıgı donemde kemiklerin yetersız mıneralızasyonu rıkets olarak bılınen "kemık zayıfhgı hdstalıgına yol açmaktadır Bebeklık donemınde en onemlı kemık saglıgı sorunu rıkets hastalıgıdır Rıkets gehşmekte olan ulkelerın onemlı saghk so runlarından bınsıdır ve en çok 618 ay arasındakı çocuk ları etkılemektedır Rıketsın temel nedenı dende guneş ışınlan ethsıyle sentez edılen D vıtamını yetersızhgıdır Rıketsın sık goruldugu bolgelerde anneler genellıkle ev 688/20 Ergenlüc oncesı donemdekı çocuklardaki kalsıyum gereksınmesı konusunda az bügı vardır ve bu donemde gunde 800 mg kalsıyum alınmasının yeTABLO 1 Çocuklarda kalsıyum gereksınmesı (mg/gun) terh oldugu duşunulmektedır Bır çok araştırma 918 yaş grubunda net kalsı1997 NAS 1994 NIH yum üıtıyacırun 12001500 mg/gun oldugunu ve bunun uzennde ahnan kalsıyu06 ay 210 400 mun vucuttan atüdıgını gostermektedır 270 600 6 ay 1 yaş Besınlerın arasında en onemb kalsıyum 13 yas 500 800 kaynagı sut ve sut ururüendır Bu nedenJ300J448 yaş 800 le erken çocukluk donemınde sut yogurt 8001200 (6 8 yaş) ve peynır yeme ahşkarüıgının kazandırü8001200 (910 yaş) 918 yas. 1300 ması onerrüıdır Annebabalann "sut ıç12001500(1118 yas)' meden yatagına gırme" şekhndekı ısrarları yerınde bır tutumdur Şışmanlık korkusuyla sut ıçmeyen Adolesan donemındekı kızlara yag bez bağlı olarak gunde 10 daküca baş.yuz el ve ayaklar ıçerığı duşuk sutlerm kalsıyum ıçerıgının degışmedıgı açık olarak ıse haftada 2 saat guneş gormesı gerekmekhatırlatümahdır Bır çok sebze de kalsıyum ıçermektedır tedır Bu koşulların her zaman sağlanmasındakı zorluk Kalsıyum üe zengınleştırümış meyva suyu ve kahvaltüık duşunuldugunde butun bebeklere D vıtamını destegının besınler de sut ve sut urunlerını sevmeyen çocuklar ıçın yapüması daha da onem kazanmaktadır alternatıf besınlerdır Kemik sağlığı ile kalsiyum arasında nasıl bir ilişki vardır? Son yıllarda çocukluk çagında kemık yogunlugu duşuklugunun erışkın kemık saglıgı bakımından onemlı bulunması çocuklarda kalsıyum gereksınımı ve bu gereksınımın nasü karşüanacagını guncel bır konu halıne getırmıştır Maksımal kenuk yogunlugunun saglanması ıçın çocukluk donemınde yeterlı kalsıyum alınması gereklıdır Kemık yogunlugunun artirüması ıse erışkın donemdekı Çocukluk Döneminde Fiziksel aktivite ve kemik sağlığı arasında ilişki varmıdır? Son yülarda çocukluktan erışkırüığe gırerken kemık kıtlesının yeterh olabümesı ıçın kalsıyum ahmı kadar kemüderın ve kasların gerümesını saglayacak turde (atlayıp sıçramak gıbı) fizücsel aktıvıte yapümasının onemı uzerınde de sıklıkla duruknaktadır Eskıden berı hare