Katalog

Köprii bilimcileri İstanbul'da Antikiteden günümüze büyük açıklıklann aşılması üzerine uluslararası toplantı... Ihsan Munganf*) ımar Sınan Üniversitesi 29 Mayıs 2 Haziran 2000 tanhlerı arasında merkezı Madrıt'te olan "Uluslararası Kabuk ve Uzamsal Yapılar Bırhgı (IASS)" üe bırhkte "Antıkıteden Gunumuze Buyuk Açıklıklann Aşılması" konulu uluslararası bır sempozyum duzenlıyor 1988 ve 1993 yıllannda duzenlenen "Antikiteden Gunumuze Kubbeler" ve "Antikiteden Gunumuze Toplanma Yapıları" konulu sempozyumları tamamlayan bu sempozyumda, bu defa kopruler on planda yer almaktadır Bu şeküde bırıncı sempozyumda "fontı" ıkıncı sempozyumda "fonksiyon" uçuncu sempozyumda ıse "form" ve "fonksiyon" bırhkte ele alınmaktadır Bu Sempozyum Uçlemesının bıldırılerı kıtap halmde yayımlandı Grek, Roma, Bızans Selçuklu ve Osmanlı uygarhklannın en onemlı yapılanndan orneklerı topraklarında barındıran ulkemız ve bu uygarlıklardan çoguna başkentlık yapmış olan Istanbul, eşsız yapılanyla struktur tanhının uluslararası duzeyde ele alınması ıçın en uygun ortamı sunmaktadır Bu nedenle IASS kuruluşu ılk defa, 12 yıllık bır zaman ıçınde, aynı kentte uçuncu bır sempozyumun duzenlenmesını kabul ettı ve sempozyuma her defasında yurtdışından 150 cıvarında bılım adamı, muhendıs ve mımar katıldı Dunyanın hıçbır kenünde Ayasofya gıbı struktur tarıhı yonunden son derece onemlı olan, yaklaşık 1500 yıllık bır buyuk yapı ve Süleymaniye gıbı yaklaşık 500 yıllık bır sanat eserı, Bogaz Koprusu gıbı gunumuz teknolojısının urunu bır yapı ıle bırhkte kentm süuetıne hâkım degüdır Istanbul, bu eserlerle yapı sanatındakı 1500 yıllık gelışmeyı sergüemektedır Kalıp ve ışçılık gıderlerının artmasma baglı olarak betonarme kabuklann yerını 1970'b yıllardan başlayarak ıskele kuruknadan yapılabüen bır kalıp gerektırmeyen çelik uzay kafea sıstemler, kablolu germelı veya pnomatık membran strukturler aldı Gunumuzde betonarme kabuklar çatı olarak Isvıçrelı muhendıs Isler tarafından hâlâ kullanılmaktadır (Şekil 1) Betonarme kabukların asü uygulama alanı ıse rakıpsız olarak, elektnk santrallarında M trıbunlerden çıkan buhan sıvüaşurmak ıçın kullanılan suyun sıcakhgını, tekrar kullanılmak uzere duşurmek amacıyla gereksınım duyulan gunumuzde çaplan 150 metreye, yuk seklıklerı 200 metreye ulaşmış olan sogutma kulelendır Mımar Sman Unıversıtesı'nın duzenledıgı "Antikiteden Gunumuze Şekll 1: İsvlçre'de blr benzln Buyuk Açıklıklann Aşılması" sempozyumunda sunulmak uzere 81 büdırı kabul edıldı Bıldın gonderen 23 ulke arasında Japonya, 15 büdın ıle, ılk sırada yer almaktadır Bu bıldınlerde gunumuz strukturlerı olan çehk uzay kafes ve membran yapılann tasanmı ve hesap yontemlerı ele alınmaktadır ltalyan yazarlann 11 bıldınsı ıse ıkı ana temada odaklanmışur Tarıhı yapılann restorasyonu ve yapılarda deprem etkılennın azaltılması Almanya ve Türkiye sempozyuma sekızer büdırı ıle katılıyor Munıh Teknık Unıversıtesı emeklı ogretım uyelen olan Prof Knittel ve Prof Kapfer yuzyüımızın en buyuk ongerdmelı betonarme kopru muhendısı olan Dr Muh Ulrich Finstemalder'ın oncelıkle Ren Nehrı boyunca, ınşa ettıgı ve betonarmenın estetıgını gozler onune seren koprulerını anlaüyorlar Her ıkı yazar uzun yıllar Dyckerhoff ve Wıtmann firmasında Dr Fınstervvalter ıle bırhkte bu koprulerın tasanmında ve hesaplanmasında çahştiklanndan kışısel deneyımlerını anlatacaklar (Şekil 2). Turkıye'den kabul edüen bıldırüer oncelıkle tarıhı kopruler konusunda Karayollan Genel Mudurlugu'nun Kopruler bolumunce hazırlanan bır büdınde Romahlardan başlayarak Mımar Sınan'a kadar yaklaşık 15 yuzyılda Anadolu'da ınşa edılmış koprulerden seçdmış ornekler tanıülmaktadır Bu kopruler arasında en ügıncı 13 yuzyılda Selçuklu Sultanı Bınncı Alaaddın Keykubat zamanında ınşa edılen 220 m uzunlugundakı Aspendos (veya Koprupazar) Koprusu dur (Şekil 3) Dokuz Eylul Unıversıte sı'nden Prof Dr Ünal Öziş ıse Mımar Sınan'ın koprule nnden ve su kemerlerınden orneklerle Turklerde kopru ınşa sanatının enşugı çeşıthlıgı belgelemektedır Mımar Sınan Unıversıtesı'nden Prof Ataman Demir'ın Bosna Vışegrad'takı Sokollu Mehmet Paşa Koprusu ıle Bosnadan Yuksek Mımar Pasiç ve Mımar Sınan Unıversıtesı'nden Dr Mevlüde Kapb nın Mostar Koprusu'nu anlatan bıldırılerı konuyu tamamlamaktadır Bılkent Umversıtesı'nın mıman Ertcut Şahinbaş ıle bu makalenın yazan Bükent Umversıtesı'nın yapımı bu yıl bıten, 6000 kışılık amfı tıyatrosunun mımarı konseptinı ve ustunu kapatan membran strukturu anlatacaklar Betonarme malzemeden Antık Roma tıyatrosu uslubunda yapümış olan tıyatro bınası, açıkhgı 120 metreye ulaşan çehk uzay kafes kemerler tarafından taşınan 4000 m2'hk membran strukturle ortulmektedır Kar ve yagmurun and kemer ıle tıyano bınası arasındakı boşluktan ıçerıye gırmesını onle mek ıçın ayrıca ongerılmeh kablolarla 400 m2 lık bır ağ oluşturulmuş ve bu agın yuzeyı cam ıle kaplanmıştır (Şekil 4) Yuksek teknolojı Istasyonu ması ıle bırhkte gehştırılmış ve ulkemız bu turdekı yapılann en onemhlennden bırıne sahıp ohnuştur Yapı, gerek ozgun formu ve boyutlan, gerekse gunumuzun uç degışık strukturunun bır arada kullanüması yonunden dunyada bır "ılk" olma ozeüıgı taşımaktadır Yapıda struktur tanhı yonunden 2000 yılhk bır zaman farkı olan ıkı tarz bırhkte algüanmakta, taş üe kaplanan tyatro bınasıyla Antık Roma'dan gunumuzun yuksek teknolojısıne bır kopru kurulmaktadır Dıger ügınç bır membran struktur ıse Ingütere'de, Ashford'dakı ahşverış merkezının ustunu orten 35000 m2'hk çadırdır Gunumuzun en tanınmış mımarı burolanndan bırı olan Rıchard Rogers ve ortaklan tarafından projelendırüen, strukturu ve hesaplan ıse Ingütere'de Happold Burosu tarafından yapüan ve at nah şekhndekı strukturu üe dunyanın en uzun surekh membran konstruk sıyonu olan bu yapı ıkı ay once tamamlanmış bulunmak tadır Belçıka'dan gelen bır büdınde ıse açüır kapanır membran strukturlerden degışık ornekler tarntümaktadır Sempozyuma Gurcıstandan altı, Belçıka, Bulgarıstan Ingütere Kore ve Romanyadan uçer, ABD Hollanda, Polonya ve Rusya'dan üaşer, Avusturya, Çın Halk Cumhurıyeü, Pransa, Ispanya, Sıngapur Slovakya Tayvan ve Ukrayna'dan bırer büdırı kabul edümıştır Ana büdınlerı üe tanıtmaya çahştıgım bu sempozyumun çerçevesınde 30 Mayıs 2000 gunu Mımar Sınan Unıversıtesı Resım ve Heykel Muzesı'nde Profesor Eduardo Torroja nın onemh yapüannd aıt fotograf maket ve çızımlerınden oluşan bır sergının açüışı yapüacakür 30 Haziran gunune kadar surecek olan bu sergı Ispanya dışında ük defa istanbul'da gosterümektedır gelecek yü da Japonyada konuk edüecektır Sergı betonarme yapüann estetıgını yansıtması yonunden onem taşımaktadır (*) Mımar Sman Umversıtesı, Yapı Muhendıshğı Bılım Dah Başkanı ve Fen Bıhmlen Enstıtusu Muduru Şekll 2: Almanya VVorms'takl Ren KöprüsU. İkl ayak üzerinde dengell duran süper yapı. (HıqhTech) urunu olan bu yapı Alman MERO fir Şekll 3: Aspendos Köprüsü 688/17