Katalog

Köpekler ve aşk Aşık olmak istiyorsaıuz, hemen bir köpek edinin. tnsanoglunun en sadık dosru yalnızca yoldaşınız otmakla kalmayıp, kendinize bir eş bıüma olasüıgınızı da arttıracaktır. Warwick Üniversitesi ruhbilim uzmanlan köpeklerin olası eşler arasındaki buzlann da çözülmesine katkıda bulunduklannı karatiadı. Araşurmayı gerçekleştiren ekibın üyelerinden June McNicholas "Elde ettigimiz sonuçlar, dnsiyetiniz, görünümünüz ne olursa olsun, bir köpegin varlıgı insanlann size yaklaşmalanna yardımcı oldugunu ortaya koyuyor," diyor, McNicholas, yabancüan dikkate almamak üzere özel olarak egitilmiş, bir köpekle dostluk kurarak, hayvarun karşüıklı etküeşimi yüreklendirme yönündeki toplumsal yetisini araştırdı. Beş gün boyunca gündelik yaşamını bu köpegin eşliginde sürdüren McNicholas bu süre içinde kaç kez yabancüarla konuştugunu kaydetti. So nucta, bu tür 156 görüş.me yapügma tanık oldu. Bunu izleyen beş günlük süre içinde yaşamını yalnız başına sürdüren araştırmacı bu dönemde yabancüarla yalnızca 50 kez görüştügune tanık oldu. Her iki durumda da McNicholas'ın iletişim kurdugu insanlann % 60'ını erkekler olusturmaktaydı. Daha sonra McNicholas'ın erkek meslektaşlanndan biri deneyi, köpeklı, köpeksız, üa kez de kıhk degistirerek uyguladı, Kimi zaman şık giyindi; kimi zaman da pespaye bir kılıkla dışanya çıktı. McNicholas, "Paspal göründügünü biliyoruz, çünkü biri ona yaklaşıp mahalle yurdunun yolunu sordu. Bir başkası da dükkândan çüap ona bir börek uzatti," dıyor. Her iki küık degiştirmede de adam yanında köpek oldugunda yalnız olduguna kryasla 10 kat daha fazla insanla konuştu. McNicholas elde edilen bu sonuçlann, kopeklerin iki kişi arasındaki buzlann çözülmesine yardımcı olduklannı ortaya koyduguna dikkat çekiyor, aşka susayanlara bir ipucu daha venyor ve "Basit bir egitimle köpeginizin çekici buldugunuz kışılere kuyruk sallamalannı bile saglayabilirsiniz," diyor. (ns., 19.2) Sigara yalnızca saglıga zarar vermekle kalmayıp aynı zamanda dış görünümünüzü de olumsuz etkiliyor, Japon bilim adamlan sigaranın bedenin deri yenileme düzenegini bozarak tende kınşıklıklara neden oldugunu öne sürüyorlar. Dermatologlar bu bulgunun öteden beri savunulan, sigaranın derinin vakünden önce eskimesine neden oldugu yönündeki görüşü dogruladıgına dikkat çekiyorlar. Deri sürekli devrede olan iki süreç arasındaki ince denge sayesinde saglıklı ve diri görünümünü koruyor. Dumanlı ten Bu sureçlerden ilki eski deriyi yok ederken, ikincisi yeni derinin oluşmasını sağlıyor. Beden eski deriyi "matrbc metalloproteinase" ya da hsaca MMP olarak bilinen enzimler aracüıgıyla yok ediyor. Söz konusu enzimler normal derinin yaklaşık % 80'ini oluşturan kollagenlerin üretimine olanak tanıyan lıfleri parçalıyor, Nagoya Üniversitesi Tıp Fakultesi'nden JUdmichi Morita sigaranrn bedenin eski deriyi yok eden ve yenisını ureten dogal sürecini bozabileceginden kuşkulandı, Bunun dogru olup olmadıgını anlamak içm Morita ve ekibi ilk olarak tuzlu bir eriyigin içine sigara dumanı pompaladı. Bu dumanlı enyikten alınan minik damlalar kollagen ureten deri hücreleri olan fibroplast örneklerine aktanldı. Dumanlı eriyigin eklenmesinden bir gün sonra deri hücreleri incelenerek bunlann ne miktarda MMP ürettikleri saptandı. Morita, sigara dumanına tutulan deri hücrelerinin normal deri hücrelerine kıyasla çok daha fazla miktarda MMP ürettiklerine tanık oldu. Sigara dumanının taze kollagen üretimini de % 40 oranında azaltügını belirten Morita sigara içenlerde bu iki etkinin bir araya gelmesi nedeniyle derinin vaktinden önce yaşlandıgma dikkat çekiyor (ns., 15.2) KONUŞMÂK: İLK BEŞ YIL ONEMLİ Erkenden konuşun, yoksasonsuza deksesızkahn. Kısabırsüre önce gerçekleşurüen bir konferansta bilim adamlan yaşamlannın tik beş yıhnda konuşmaktan yoksun çocuklam sonuna dek ahcı bir dile sahip olamadıklanna dikkat çektiler. Bilim adamlan ikinci bir dili ahcı biçimde öğrenebilmenin belh birsının olduğuna inanıyor ve bunun eıgenhk döneminin ilk yülannda gerçekleştjrüememesi dunmunda ikind bir dili asla anadüiniz gibi konuşamayacağınızı öne sürüyorlar. Gelgelelim, hiç kimse bugüne dek anadilin belh bir yaştan önce öğrenilmesi gerekip gerekmediğinden pek emin değüdı. Bunun nedeni anadilin nasıl öğrenildığınin tam olarak bıhnmemesi. Hemen hemen tüm çocuklar dünyaya gelir gelmez dille karşüaşıyorlar. Çocuklar beş yaşma dek konuşmayı öğrenemezlerse geneüMe beynin dilden sorumlu merkezlerinde bir sorun olduğuna inanıhyor. Ne var h, Montreal McGül Üniversitesi'nden Rachel Mayberry işitme özürlü, ancak 13 yaşmdan önce işaret diM ögrenmiş sağhkh çocuklar üzerinde yaptiğı bt araştırma sonucunda soruya bt yanıt getirdi. Mayberry ekibi ,tek iletişim yolu işaret dili olan 30 erişkin denek üzerinde bir araştırma yaptı. Deneklenh üçte biri işaret dilini ernekleme çağmda, on tanesi 47 yaşlan arasmda, geri kalanı da ancak 813 yaşlan arasmda öğrenmişlerdi. Mayberry deneklerden işaretle belirtüen tümcelerin dilbilgisi açısmdan doğru olup olmadıklannı sordu. Anahabalan işaret dıhnı kullanan çocuklar sorulan büyük bir başanyla yanıtlarlarken, işaret dilini okul çağında öğrenenlenn o denlı başanlı olmadıklan, geç öğrenenlenn ıse başandan çok uzak olduklan görüldü. İlk edinilen dilin çocuğun ikinci bir dili ögrenmesınde ne denh etkili oldugunu da anlamaya çalışan Mayberry, beş ile seJaz yaşlan arasın~ da Ingüizce'yi ikinci bir dil olarak ögrenen 39 erişkin deneğı inceledi. Işitebilen deneklerin anadili urduca idi. İşitme özürlü bir grup denek ıse işaret dilini çocukluklannın erken bir evresinde öğrenmişlerdi. Üçüncü bir grup da işaret di~ lini beş yaşından sonra öğrenen, daha önce bir dili ahcı bir biçimde kullanamayan deneklerden oluşmaktaydı. Bilgisayar ve çocuğunuzun beyni Uzmanlar bilgisayann küçuk çocuklann beyınlerine zarar verebilecegi konusunda anababalan uyanyorlar. Böylesi bir uyan çocuklannın çok küçük yaşlarda bilgisayarla tanışmalan gerektigine inanan anababalarda kaygı uyandırdı. Amerikalı egitimsel ruhbilim uzmanı Dr. Jana Healy Londra'da gerçekleştirilen bir toplantıda bügisayarlann çocuklann gelisimine katkıda bulunmak şöyle dursun, dikkati dagıtıp, konusma yeteneklerini engelleyerek, ruhsal sağlıgını bozabilecegine dikkat çekti. Bu haber çocuklanna bilgisayar ve pahalı "ögren me yazüımlan" alamadıklan içm kendılennı suçlayan anababalan büyük ölçüde rahatlatacak. Anababa ve Çocuk 2000 konferansında soz alan Healy çocuklann bilgisayar ve televizyon karşısında harcadıklan zamanın kısıtlanması gerektıginı, iki boyutDenekler kıgılizce smavmdan geçirildiğinde Mayberry gruplann yetenekleri arasmda dilini ögrenmiş olan denekler tümceleri en az bu dilin yerlileri denü iyi kavrayabıliyor, ama geç öğrenenler en basit tümceleri bile kavramak lu bir dünyada yaşamak yerine, çevresındekılerle üetışim kurmasının çok daha yararh olacagını düe getırdı ta güçlük çekiyorlardı, Mayberry erken yaşta bir diü öğrenememenm dil Öğrenme yeteneğini yaşamboyu sekteye ğrat"Teknoloji tellâllan" adını verdıgi kisılenn savını tığma, beynin dilden sorumlu devrelennm devinıme geçirilmemesi durumunda bu yeteneğin tümden yok olduğuna yerle bir eden Healy, her çocugun evde ve okulda bir dikkat çekiyor (ns,, 26.2) bilgisayan olması gerektigı yönündeki görüşe karşı çık: . V 686/6